1. Yeni artırım hududu devri ne vakit başlayacak, nasıl uygulanacak?
Kiraya artırım TÜİK’in açıkladığı 12 aylık TÜFE ortalamasına nazaran yapılıyordu. Örneğin son açıklanan oran yüzde 63.72 oldu. Lakin geçen yıl yapılan düzenleme ile tavan artırım oran belirlendi ve “11 Haziran 2022 ile 1 Temmuz 2023 tarihleri ortasında (1 Temmuz dahil) yenilenen kontratlarda, kiracıya yüzde 25’in üzerinde artırım yapılamayacak” denildi. Önümüzdeki günlerde yasalaşacak düzenleme ile mühletin bir yıl daha uzaması bekleniyor. Bu durumda temmuz ve sonrasındaki aylarda kontrat yenileme periyodunda konut kirasında yıllık artış yüzde 25 olacak. (Farklı bir oran belirlenmezse) Yani son enflasyon sayılarını baz aldığımızda 3 bin lira olan kira 4 bin 912 bin liraya çıkacakken, sınırlama ile 3 bin 750 lira olabilecek.
ARA ARTIRIM YAPILAMAZ
2. Konut sahibi orta artırım isteyebilir mi?
Kira sonundan sonra kimi mesken sahipleri yüzde 25’i kâfi bulmadığı için orta artırım istemeye başladı. Kiracısı ile yeni sayı için uzlaşanlar da ‘ilk 6 ay için bu rakam’ pazarlığına girdi. Lakin kirada orta artırım istenilmesi yasal değil. Kiraya artırım yılda bir sefer ve mukavele yenileme periyodunda yapılır.
UZLAŞMAK ZORLAŞTI
3. 5 yılı dolduran kiracılar için süreç nasıl ilerleyecek?
Mevcut sistemde konut sahibi 5 yılı dolduran kiracısı için kira tespit davası açabiliyor. Bu yolla ‘kira bedeli düşük kaldı, mahkemece tekrar belirlensin’ diyor. Hukukçular uzun süren dava süreçleri nedeniyle taraflara uzlaşmasını tavsiye etse de mümkün olmuyor. Zira eski kira ile talep edilen sayı ortasında makas önemli oranda açıldı. Kiracının 5 bin lira, mesken sahibinin 10 bin kira dediği yerde 7-8 bin liradan el sıkışılıyordu. Artık 5 bin kira ödenen meskende ev sahibi 30-40 bin lira istediği için orta yol bulunamıyor. Pekala bu durumdaki kiracı ne yapacak? Şayet bir uzlaşma yoksa ve dava açıldıysa kiracı yasal oranda artırım yaparak devam edebilir. Ta ki mahkeme sonuçlanana kadar. Dava sonucunda kiracının yeni kira bedelinden ödeme yapması, şayet karar verildiyse geçmiş periyot artırım farkını da ödemesi gerekir.
4. Artırım oranını beğenmeyen tahliye isteyebilir mi?
Kira piyasasında son yıllarda yaşanan en büyük sorun haksız tahliyeler. Konut sahibi meskeni daha yüksek fiyatla diğerine kiralamak için türlü mazeretlerle ‘Evimden çık’ diyor. Lakin daha yüksek kira için hiçbir kiracı tahliye edilemez. Lakin konut sahibi kendisinin ya da bakmakla yükümlü olduğu birinin gereksinimi varsa, muhtaçlık nedeniyle tahliye isteyebilir. Bu türlü bir durumda da konutu üç yıl diğerine kiralayamaz, kiralarsa eski kiracısına tazminat öder. Bir de 10 yıl mukavele uzama mühleti dolan kiracılar için münasebet göstermeden tahliye istenebilir.
EVDEN ÇIK DİYEMEZ
5. Konut satılırsa kiracı ne yapacak?
Eski kiracısı olan ve istediği orandan artırım yapamayan kimi konut sahipleri mülklerini satma yolunu seçiyor. Meskeni yeni alan kişi de sayısı düşük bulduğu için eski kiracıyı çıkarıp, yeni sayıyla yeni kiracı bulmak istiyor. Lakin kişinin kiracılı bir mesken alması her kaidede kiracıyı tahliye etme hakkı vermez. Yeni malikin kendisinin yahut ailesinin taşınmaza muhtaçlığı olduğunu ispat etmesi gerekiyor. Şayet yeni malik kiracıyı haksız yere tahliye ederse üçüncü bireylere üç mühlet ile kiraya vermesi yasak.
Ayrıca meskenin satılması durumunda kiracının yeni Mesken sahibi ile ayrıyeten bir kontrat yapması da mecburî değil. kiracı yasal oranda artırım yapıp yeni konut sahibine tertipli kira ödediğinde sorumluluğunu yerine getirmiş olur.
EV SAHİPLERİNİN ÜÇ FORMÜLÜ
Kiraya artırım hududunun uzaması birkaç aydır gündemdeydi. Uygulamadan şad olmayan mesken sahipleri üç formülle kendilerini müdafaaya aldı. Kimi konutunu kiraya vermeyip boş bırakıyor, kimi tahliye taahhüdü alarak evvelden kiracının çıkışını garanti etmek istiyor, kimi de piyasa kurallarına kıyasla sayısı şimdi yolun başında yüzde 20-30 fazla tutarak artırımı evvelce yapıyor.
Kiracılı meskenlerde ise geçtiğimiz bir yıl boyunca yasal olarak mecburî olsa da yüzde 25 artırım hududuna uyulmadığını gördük. Yapılacak yeni düzenlemede bu sefer fahiş artırım yapanlara mahpus cezası gelmesi de gündemde. Bu nedenle yeni devirde artırım hududunun alanda ne kadar uygulanacağını vakit gösterecek…
Öte yandan yeni kira düzenlemesinde konut sahiplerini koruyacak bir adım atılıp atılmayacağı da merak ediliyor. Kira geliriyle geçinenler enflasyonun altında bir oranla artırım yaptıkları için mağdur olduğunu belirtiyor. Kira sorunu için kalıcı tahlilin konut arzını artırmak olduğunu belirten bölüm temsilcileri ise kademeli artışı öneriyor. Hem kiracının meskende yaşadığı müddete nazaran artırım oranının kademeli belirlenmesi, hem de birden fazla meskeni kirada olanlar için sınırlamanın uygulanması teklifler ortasında.
