Ülkenin de dünyanın da gündemi farklı natürel lakin benim için Lübnanlı Dürzi önder Velid Canbulad’ın (Canpolat) tam 46 yıl sürdürdüğü parti başkanlığından ayrılması çok kıymetli. Lübnan iç savaşı başladığında, yani 1975’te çocuk sayılırdım. 15 yıl sürmüş bu savaşla büyüyenlerdenim ben de. O vakitlerden aklımda kalan, hepsi de bana çok hoş gelen bir çok isim duyardım; Süleyman Franjiye, Mişel Aun, Emin Cemayel, Beşir Cemayel, Samir Caca, Velid Canbulad üzere.
Karizma mahrumu çelimsiz lider
Birkaç yıl evvel gittiğim Lübnan havalimanında karşılamaya gelenleri beklerken göz attığım, ne yazıldığını bilmediğim Fransızca yayınlanan Lübnan gazetelerinde Canbulad’ın fotoğrafını gördüğümde “Hâlâ yaşıyor mu bu adam?” dediğimi hatırlıyorum. Lübnan siyasi hayatına onun kadar damgasını vuran çok az insan vardır. Babası Kemal Canbulad’ın vefatından sonra Lübnan Dürzi İlerici Sosyalist Parti’nin başkanlığına getirildiğinde babasının karizmasından oldukça uzak bu zayıf, çelimsiz adamın Lübnan tarihine geçeceğine inanan çok azdı.
Soyadı, anlaşılacağı üzere Türkçe tınılı. Bu da doğal zira Canbulad (Canpolat) aşireti bizim Adıyaman, Kahramanmaraş, Malatya ortasında yaşayan bir aşiretti. 17. yüzyılda isyan ettikleri için Lübnan’a Dürz dağına sürülmüşlerdi. Dürzi ismi da oradan türeme.
Siyasetin rüzgargülü
Kimileri ona pragmatist diyebilir lakin epey vakit “ayakta” kalmasının pragmatizmle ilgisi yoktur bana sorarsanız. Hala var olabilmesinin sırrı tam bir rüzgargülü oluşundandır. Daima güçlünün yanında saf tutmuştur. Partisinin isimleri ortasında bulunan ‘Sosyalist’liğinin ne menem olduğunu kendi adıma anlayabilmiş değilimdir bu ortada. Lakin babası tarafından kurulduğunda partinin Sovyetler Birliği tarfından desteklendiğini, hatta baba Canbulad’ın “Lenin Nişanı” ile ödüllendirildiğini anımsıyorum. Lakin tekrar de sosyalist bir partiden çok etnik bir siyasi oluşum olarak yer aldı Lübnan siyasetinde.
Güçlünün yanında saf tutmak derken şudur demek istediğim: Suriye’nin askeri varlığına Lübnan’ın koruyucusu olduğu gerekçesiyle itiraz etmedi örneğin zira Suriye epey güçlü idi bölgede. Müdahalesinden Müslüman nüfusla birlikte Hıristiyanlar da şikayetçi olunca Canbulad da Suriye’den yakınmaya başladı. Suriye Devlet Lideri Hafız Esad ölünce büsbütün Suriye tersi bir politik izlemeye başladı. Buna misal çok yalpalaması vardır. Lübnan’daki siyasi gelişmeleri yeterli iddia edebilen, “İyi koku alabilen” yani büsbütün fırsatçı biridir. Her seferinde kazanan tarafta yer alması bundandır.
Söylediğinin karşıtını yaptı
Kesin konuşanlar kolay vazgeçerler söylediklerinden. Onlardan biridir Canbulad. “Suriye ile koordine edilmeksizin Lübnan’da güvenliğin, istikrarın sağlanabileceğinden kelam edenler delidirler“ deyip de Suriye aksisi kampta yer alması hala anlaşılabilir bir tavır değildir. İki yüzlü bir siyaset izledi. Batıya karşı kendini savunmak için “Suriye ve Sovyetler Birliği, İsrail’e karşı Araplar’ı destekliyorlardı. Benim de Dürziler’i korumak için o tarafta yer almak dışında seçeneğim yoktu” deyişi buna örnektir. Halkını koruyanların yanında olmaktan yakınan bu kelamları takipçilerinden diğer kimseyi mutlu etmedi. Uygun tarafı, muhakkak laik bir çizgisinin olmasıdır.
Seçkin doğdu, seçkin kaldı
Üstten bakan, diğerlerini küçümser tavırlarının olduğunu söylerler. Bunu fakat Dürzi bir anneden doğanların Dürzi olabileceği inancıyla açıklamak mümkün. Bir Dürziyle evlenmek de kişiyi Dürzi yapamıyor. Yahudi inancına benziyor biraz Dürzilerin de tavrı. Dürziliği yalnızca kendisine hak gören bir inancın temsilcisi olarak öteki toplulukları, etnisiteyi küçümsemek “fıtratında“ var Canbulad’ın.
Şimdi bu seçkin adam her şeyiyle bağlı olduğu, lakin onunla kimlik bulduğu partisinin başkanlığını bırakıyor. Tarihi değer taşıyan bir gelişmedir bu. Tam 46 yıl partisinin başında olmasının liderlik yetenekleriyle de herhalde bir ilgisi vardır fakat bu denli sene liderlik yapması aşiret yapısının gereği olan feodal bağlılıkla açıklanabilir lakin. Yoksa, dünya kadar yanlışı olan birini bu kadar yıl neden partinin başında tutsunlar?
Karmakarışık, dış müdahaleye açık, kırılgan Lübnan siyasetinin bu en farklı figürü siyasi ömürden çekiliyor. İnanması güç. Bir emekli üzere yaşayacağını sanmam.
Bir şeyleri karıştırmadan duracak bir tip değil zira.
