Zirveleri karlarla, etekleri çam ağaçlarıyla kaplı zirvelerin ortasında yer alıyor Hövsgöl Gölü. Kıyılarındaki yabani çiçeklerle, etrafında yaşayan kurtlar ve geyiklerle tam bir tabiat olağanüstüsü. Hayli ıssız bir pozisyonda olmasına karşın etrafı küçük kasabalarla, turist kulübeleriyle ve keçeden yapılmış klâsik çadırlar olan ‘ger’lerle çevrili. Dahası koyun, keçi ve yak sürülerini de sık sık gölün etrafında otlarken görmek mümkün.
Moğolistan’ın en derin ve hacim prestijiyle en büyük gölü olan Hövsgöl, ülkenin kuzeyinde Rusya hududunun birkaç kilometre uzağında yer alıyor. Işıl ışıl sularının rengi nedeniyle lokal halkın Mavi İnci ismini verdiği Hövsgöl, dünyanın en el değmemiş göllerinden biri olarak kabul ediliyor. Dahası 2 milyon yıldan daha evvel oluşmuş olduğundan, en yaşlı göller listesinde de birinci sıralarda yer alıyor.
Hövsgöl, büyük yerleşim yerlerine uzaklığı, ulusal park statüsüyle muhafaza altına alınmış olması ve bölgede yaşayan insan nüfusunun azlığı sayesinde, karakterini ve ekosistemini asırlardır koruyor. Fakat son yıllarda iklim değişikliği, Hövsgöl’ü ve hayatını sürdürmek için bu göle muhtaç olan insanları da etkiliyor.
EN SÜRATLİ ISINAN ÜLKELERDEN BİRİ MOĞOLİSTAN
1940 yılından bu yana Moğolistan’da hava sıcaklıklarının ortalaması 2 santigrat dereceden fazla arttı. 2 santigrat derece global ortalamanın iki katından fazla. Bu da Moğolistan’ın iklim krizinden en fazla etkilenen ülkelerden biri olduğu manasına geliyor.
Bu durumdan en fazla etkilenenlerin başında hayvancılık dalı geliyor. Sürüler ve çobanlar artan sıcaklıklarla baş etmekte zorlanıyor. Birebir formda Hövsgöl Gölü’nde yaşayan balıklar da artan sıcaklıklardan dolayı büyük ziyan görüyor.
Hövsgöl Gölü, 10 balık tipine konut sahipliği yapıyor. Bunlardan biri de endemik ve kuşağı tükenme tehlikesi altındaki bir cins olan Hövsgöl gölge balığı (Thymallus nigrescens). Yılın büyük bir kısmında pek dikkat çekmeyen bu ince uzun balığın erkekleri, üreme mevsimi geldiğinde ışıltılı bir maviye dönüşüyor.
SONUÇLAR TASA VERİCİ
Son 15 yıldır, Moğolistanlı ve ABD’li bilim insanları, iklim krizinin Hövsgöl gölge balığı üzerindeki tesirlerini anlamaya çalışıyor. Uzmanların elde ettikleri sonuçlar epeyce tasa verici.
Moğol Bilimler Akademisi’nden ihtiyolog Mendsaikhan Bud, The Guardian’a yaptığı açıklamada, soğuk suda yaşayan bir çeşit olan Hövsgöl gölge balığının, sıcaklık artışlarından ziyadesiyle etkilendiğini söyledi.
Dahası Hövsgöl’e dökülen ve balıkların üreme devirlerinde sığındıkları derelerin birçoğu da kuruma noktasına geldi. Wisconsin-Madison Üniversitesi’nden Olaf Jensen, “Artık bahar aylarına denk gelen üreme mevsiminde bu derelerde su bulunmuyor” dedi. Jensen’ın aktardığına nazaran, balıkların göç ettiği kritik aylarda Hövsgöl Gölü’ne dökülen 96 dereden neredeyse yüzde 80’i kurumuş durumda.
YAVRU BALIKLAR AVCILARIN HEDEFİ
Balıkların karşı karşıya olduğu bir öteki tehdit de çok avlanma. Hövsgöl Gölü etrafındaki sürü sahiplerinin ilkbahar aylarındaki en kıymetli besini balıklar. Çünkü kış sonunda koyunlar şimdi kesilebilecek durumda olmuyor.
Yavru gölge balıkları ise yılın bu periyodunda en kolay avlanan balıklar oluyor. Avcılar derelerin bir ucundan bir ucuna ağlar gererek balıkları kolaylıkla yakalayabiliyor. Jensen, “Gölge balıkları derelere yanlışsız yüzdükleri sırada kolay kolay erişilebilir ve yakalanabilir oluyor” dedi.
Milli park hudutları içinde ağla avlanma yasak olsa da üreme mevsiminde bireylerin kendileri için balık tutmalarına müsaade veriliyor.
SON 40 YILDA FIRTINALARIN SAYISI İKİ KATINA ÇIKTI
Aslında bu sistem uzun yıllardır devam ettiriliyor. Lakin iklim krizi ve çok otlatma, dengelerin bozulmasına neden oldu.
