İngiltere’nin Leicester kenti, 25 Ağustos 2012’de çok değerli bir keşfe sahne oldu. 1452-1485 yılları ortasında karar süren Kral 3’üncü Richard’ın mezarı, bir otoparkın altında bulundu.
Keşifle ve Kral’ın yine toprağa verilmesiyle ilgili haberler, dünya genelinde 366 milyondan fazla izleyiciye ulaştı. Yaşananlar tüm dünyanın ilgisini çekmişti lakin perde ardı da en az önü kadar değişikti.
Dahası 3’üncü Richard’la ilgili keşfi tetikleyen kişi, bir akademisyen ya da arkeolog değil bir yazardı.
3’üncü Richard
ORTADA KANIT YOKTU LAKİN TARİHÇİLER BİLE KABUL EDİYORDU
Richard’ı Arama Projesi ismi verilen araştırma teşebbüsü, Kral’ın mezarının akıbetine dair asırlar boyunca hakikat kabul edilen ezberleri bozmak emeliyle organize edilmişti.
Yaygın kanı, Richard’ın kemiklerinin 1530’ların sonlarına denk gelen “Manastırların Tasfiyesi” periyodunda gömülü olduğu yerden çıkarıldığı, yuhalamalar eşliğinde kalabalık bir güruh tarafından Leicester sokaklarında dolaştırıldığı ve Soar Irmağı yakınlarında toprağa gömüldüğü istikametindeydi. İlerleyen periyotta kemiklerin tekrar topraktan çıkarılarak ırmağa atıldığı da sav ediliyordu.
Bu tarafta rastgele bir ispat olmamasına rağmen, öykü, önde gelen tarihçiler tarafından da kabul görüyordu.
“4’ÜNCÜ EDWARD’IN ÇOCUKLARINA NE OLDU?”
Richard’ı Arama Projesi kapsamında Kral 3’üncü Richard’la ilgili kanıt odaklı araştırmalara ve tahlillere yük verildi. Bu sayede elde edilecek yeni bilgiler sayesinde akademik toplum ve tarihçilerin yeni keşifler yapmasının kapısı aralanacaktı.
3’üncü Richard’ın kemikleri 26 Mart 2015’te tekrar toprağa verildi. Törenin akabinde yapılan bir televizyon programına konuşan muharrir Philippa Langley, “Sırada ne var?” sorusuna, “Şimdi yanıtlanması gereken soru şu: 4’üncü Edward’ın çocuklarına yani 5’inci Edward’a ve kardeşi Richard’a ne oldu?” yanıtını veriyordu.
Langley, Richard’ı Arama Projesi’nin başkanıydı ve Kral’ın kemiklerini bulduğu üzere, Londra Kulesi’ndeki prenslerin akıbetini de açığa çıkarmaya kararlıydı. Gerçek soruları sorduğu takdirde küçük bir ayrıntının bile büyük bir keşfin anahtarı olabileceğini düşünüyor, birinci bakışta kıymetsiz görünen bir keşfin, tarihin en eski gizemlerinden birini aydınlatabileceğine inanıyordu.
3’üncü Richard’ın hayatı ve tahtta geçirdiği periyot, İngiltere tarihinin en tartışmalı vakitlerinin başında geliyor. 3’üncü Richard William Shakespeare’in ünlü oyununun yanı sıra George R. R. Martin’in ‘Game of Thrones’ romanlarına da ilham oldu.
DÜNYANIN DÖRT BİR YANINDAN UZMANLARIN İLGİSİNİ ÇEKTİ
Resmi lansmanı Temmuz 2016’da yapılan Kayıp Prensler Projesi, aslında 2015 yazında başladı. Araştırmanın temelini oluşturan üç ana başlık kısa müddet içinde 111’e ulaştı. Projenin internet sitesi 15 Aralık 2015’te hayata geçirildi. Sitenin açılmasının akabinde kısa mühlet içinde dünyanın dört bir yanındaki gönüllülerin katkısıyla 8 kişilik araştırma grubu 300’ü aştı.
Paleografi, Latince ve başka Avrupa lisanlarına hâkim gönüllüler, arşiv araştırmalarına takviye vermek istiyordu. Kümeye katılanlar ortasında polisler, savunma uzmanları, Orta Çağ tarihçileri ve isimli antropologlar da vardı.
Araştırma kapsamında evvel prenslerin ortadan kaybolduğu günlerde neler yaşandığı araştırıldı. İsimli bilimler teknikleri kullanılarak prenslerin ölmeden evvel nerede bulundukları, kimlerle temas ettikleri, ne yaptıkları günbegün belirlendi.
YAŞLARI, FİZİKÎ DURUMLARI, İLGİ ALANLARI GÖZDEN GEÇİRİLDİ
Diğer yandan prenslere dair eldeki bilgiler de gözden geçirildi.
Çocukların ikisi de erkekti, büyük ailelerden geliyor ve yeterli tanınıyorlardı. Büyük olan Edward 12 yaşındaydı lakin fiziği kardeşi kadar sağlam değildi. Şiirle ve edebiyatla ilgileniyor, siması babasına benziyordu. Melankoli eğilimli bir çocuk üzere görünüyordu. Bunda hem yaklaşan ergenliğinin hem de şartlarının değişmesinin tesiri olduğu iddia ediliyordu.
Ortadan kaybolmadan evvel İngiltere’nin yeni hükümdarı olarak merasimlerle Londra’ya ayak basmış, akabinde da Kule Sarayı’ndaki Kraliyet Daireleri’ne yerleşmişti. Her iki olayda da kendisine kilisenin, devletin ve toplumun önde gelenleri eşlik etmişti.
9 yaşındaki Richard ise sevinçli, enerjik, sağlıklı ve çok hoş bir çocuktu. Müziğe, dansa ve müzik söylemeye eğilimliydi. Okçulukla ve tenisle ilgileniyordu. Edward’ın bilakis Richard hayatı boyunca Londra’da yaşamıştı.
Kaybolmadan kısa mühlet evvel Kule Sarayı’nda ağabeyine eşlik etmek üzere Westminster’dan ayrılmıştı. Ona da kilisenin ve devletin ileri gelenleri eşlik etmişti.
İkisi de sarışın olan bu sempatik çocuklar son olarak Kule Sarayı’nın bahçelerinde oyunlar oynarken görülmüştü.
HANGİ TARİHTE ORTADAN KAYBOLDUKLARI BELİRLENDİ
Araştırma sayesinde çocukların kaybolduğu tarih aralığı 18-21 Temmuz-20 Eylül olarak belirlendi. Bu sürecin 28 Ekim’e kadar uzamış olması mümkündü. Araştırmacılar devrin mahallî anlatılarıyla memleketler arası kaynaklar ortasında telaffuz tutarsızlıkları olduğunu keşfetti.
Kapsamlı tahliller farklı bir gerçeği ortaya çıkardı. Çocukların öldürülmesiyle ilgili olarak 3’üncü Richard’ı suçlayan birinci kişi İngiltere tahtında hak argüman eden bir Fransız olan Henry Tudor’du. Bosworth Savaşı’nın akabinde ortaya atılan bu tez, Tudor hanedanının sonuna kadar geçerliliğini korumuş ve o periyotta pek çok ailenin mirasçıları sorgulanmıştı. Bu şahıslar tabirlerinde Tudor’un suçlamalarını reddetmiş ve çocukların hayatta olabileceği ihtimali üzerinde durmuştu.
Bosworth sonrası periyoda ait isimli tahlillerde cinayete dair kanıt ya da şahit bulunamamıştı. Henry Tudor’un kuzeyde yaptığı araştırmalarda da Kule’deki soruşturmalarında da çocukların izine rastlanmamıştı.
EN DEĞERLİ DOKÜMAN HOLLANDA ARŞİVLERİNDEN ÇIKTI
Araştırmanın ilerleyen safhalarında kıymetli bir evrak keşfedildi. Prensleri rastgele bir ziyan vermeksizin Kule Sarayı’ndan çıkarmak için bir plan yapılmıştı. Bir öteki deyişle çocukların ölmemiş olabileceğine dair işaretler artıyordu.
5’inci Edward
Bu nedenle soruşturma, tahtta hak sav eden iki kişiyi kapsayacak halde genişletildi. Bu bireylerin ikisinin de hem yaşları hem de eşkalleri kayıp prenslere uyuyordu. Ardından prenslerin hayatta olduğunu gösteren evraklar bulundu. Yaşça büyük olana dair dokümanın tarihi 1487, küçük olana dair belgeninki ise 1493’tü.
Ancak bunların hiçbiri Hollanda’da Gelderland Arşivi’nde bulunan evrak kadar değerli değildi. Nathalie Nijman-Bliekendaal’ın keşfettiği doküman, prenslerden küçük olanın elinden çıkmış bir mektuptu. Mektupta Richard, başlarından geçenleri teyit edilebilir olgular eşliğinde anlatıyor, kişi ve yer isimleri veriyordu.
SEYAHATLERİ VE SAVAŞLARIYLA BİR VAKİT AKIŞI OLUŞTURULDU
Bu sayede küçük kardeş Richard’ın başına gelenlerle ilgili eksiksiz bir vakit akışı oluşturuldu. Buna nazaran, Richard 11 Ağustos 1483 civarında Londra Kulesi’nden çıkarıldı, 1495 yılında Hollanda’nın Texel adasına gitti. Ardından İngiltere’yi işgal etti ve 8 yıl boyunca tahtı ele geçirmek için çabaladı.
