Ariş Pırlanta Türkiye kuyumculuk kesiminin ‘100 yıllık marka’ tescilli tek firması. Ariş’in kuruluşu 1906 yılına, Mardin’e dayanıyor. Kerim Güzeliş ise 117 yıllık bir firmanın üçüncü jenerasyon yöneticisi. Hala idare heyeti başkanlığını yürütüyor fakat şirkette 4’ncü jenerasyon de iş başında. Kerim Güzeliş, 6 yaşından bu yana kuyum bölümünün içinde, ömrünü dede mesleğini geliştirmeye adamış. Artık de gündeminde yapay zeka var. Güzeliş, kesimde birinci online satışı yapan firma olduktan sonra, yapay zekayla mücevher satan birinci marka da olmayı planladıklarını söylüyor.
Mücevherin yalnızca bir süs eşyası olarak görülmemesi gerektiğine de dikkat çeken Güzeliş, enflasyonist periyotlarda tüketicinin parasının bedelini korumak için arayışlara girdiğini belirtiyor; ‘Günde 7-8 arkadaşım arayıp, ‘Paramı faize mi koyayım, dolara mı bağlayayım, altına mı alayım, gayrimenkul yahut arsa mı bakayım’ diye soruyor. Onlara ‘kalbinin sesini dinle’ diyorum. Lakin âlâ bir taş bence bütün paralardan daha inançlı çok uygun bir yatırımdır.
Son birkaç yıl, pandemi, sarsıntı, ekonomik dalgalanmalar derken epey olaylı geçti. Sizin kesimde işler nasıldı?
Tabii ki pandemi dünyanın bütün dünyayı etkilediği üzere bizim kesimimizi de etkiledi. Bizim bir artımız vardı; bütün eserlerimiz , gümüş, pırlanta. Hasebiyle bütün mal varlığımız dolara endeksli eserler olduğu için büyük bir ziyan görmedik. Yani mal varlığımız bir biçimde yerinde bedel kazanıyor aslında. Evet işsizlik oldu, durağanlık oldu, kasvet oldu. Ancak buna karşın biz bu açıdan avantajlı hale geldik. Yani biz bu travmayı bir formda varlığımızın pahalandığı için daha rahat geçirdik diyebilirim. Bu ortada dijital daha fazla değer kazandı.
Şimdi nasıl piyasa, düğün dönemi hareketli mi?
Pandemiden sonra düşmüş olan talep bir biçimde geri geldi. Ötelenen düğünler, armağanlar, yıl dönümleri… Bunların hepsi telafi etmek için tekrar bir hareket başladı. Ve bu talep kar topu üzere büyüdü. Muazzam hoş bir iş oldu. Talepten herkes mutluydu ve herkes cirolarını geçen yıllara nazaran artırdı. Lakin maalesef kesimde dehşetli bir rekabet var. Ve o rekabeti de ne yazık ki fiyatla yapmaya çalışıyoruz. Bütün kesimlerde bu, bu bir biçimde yer etmiş. Halbuki aslında rekabetimizi farklılıklarla ortaya koymalıyız.
Sektörde yüzde 60’lra varan çok önemli indirimler görüyoruz, hatta bir alana bir parasız kampanyaları var. Altında, pırlantada bu kadar indirim mümkün mü?
Hayır değil, aslında bu hususta bir kanun çıktı. Diyor ki, sen yüzde 50 indirim dediğinde, daha evvel bu eseri 100 liraya sattığını göstermek zorundasın. Lakin buna da bir formül bulunuyor sanırım. Bu indirimler nedeniyle dalda karlılıklar yüzde 15-20 azaldı.
Enflasyonist devirlerde bölüm bu durumdan etkileniyor mu?
Bu tip devirlerde beşerler ne yapacağını bilemiyor. Ve ben illaki paramı bir yere bağlamalıyımdiye düşünüyorlar. ve altın fiyatlarındaki artışa paralel olarak insanlarda bir çekinme süreci başlıyor. Beni herhalde her gün 7-8 arkadaşım arıyor. Paramı faize mi vereyim, dolara mı bağlayayım, altına mı alayım, gayrimenkul yahut arsa mı bakayım diye soruyorlar.
Peki siz ne yanıt veriyorsunuz?
‘Senin iç sesin ne diyorsa onu yap’ diyorum. Natürel ki bu türlü bir riski alamam. Lakin emniyetli bir yerden, yeterli fiyata alınan bir kırat ve üstü bir taşın her periyot güzel bir yatırım olduğunu da daima söylerim. Burada hiçbir sorun yoktur. Zira bütün dünyada bulunmuş, alınmış bütün taşların tamamını bir ortaya getirirseniz bir tır kadar bir şeydir. Elmas sıkıntı bulunan bir madendir, onun için de kıymetlidir ve gitgide de bedeli artan bir şeydir. Bakın burada yeterli bir taştan bahsediyorum. Küçük, işçilikli taşlardan, montürlerden bahsetmiyorum. Hem bu ortada keyifle kullanılabilir. Hem de satıldığında bazlı fazla bir kaybı olmaz. Hatta bazen kimi taşlar para bile kazandırabiliyor. Altın da hiç gündemden düşmemiş, dünyanın en kıymetli madenidir. Ben sanal paralar da dahil bütün para üniteleri içinde en sağlam olarak yeniden altın ve pırlantayı görüyorum.
Geçen seneye kıyasla satışlarınızda nasıl bir değişim var?
Adet bazında yüzde 10-15 üzere bir artışımız var. Lakin dediğim üzere kar oranımız düştü, masraflarımız arttı. Yani evvelden süratli adımlarla yürümek durumundaydık, artık koşmak bile yetmiyor. Bütün dalda bu bu türlü.
Düğün dönemindeyiz. Pırlantanın, mücevherin kıymetlenmesi düğün alışverişlerinde sepet ortalamasını etkiledi mi?
Tabii tüketici alışverişe geldiğinde bir set almak istediğinde 200 bin TL’yi duyunca bir şaşırıyor.
Ona da şöyle bir formül bulduk. 200 bin yerine 9 bin dolar diyoruz. O vakit biraz yumuşuyorlar. Bir de taksit kısıtlaması bizi etkiliyor. En fazla 3 taksit yapabiliyoruz, halbuki genelde 10-12 taksitle satış yapıyorduk. Bir de daha az altınla daha gösterişli eserler üretiyoruz ve buna oldukça talep var.
İTHALAT KISITLAMASIYLA KARABORSA OLUŞTU
Yakın vakitte altın ithalatına kısıtlama getirildi. Bu durum sizi etkiliyor mu?
Maalesef çok etkiliyor. Şu an bu işin kara borsası oluşmuş durumda. Altında bütün dünyada bir standart olur. Dünyada fark azamî 50-60 dolar seviyesindedir. Biz şu anda kiloda dünya ortalamasına nazaran 2500 dolar daha fazla ödüyoruz. Bence altında ihracatın ithalatı karşılama oranı düşük olsa da buna göz yumulmalı. Zira bu vatandaşın zenginliğidir. Her meskende altın bulunması bu ülkenin gerçeğidir. Ve artık bu fiyat artışı tüketiciye yansıyacak, altını yüzde 1.5-2 daha kıymetli alacak Türk toplumu. İhracatçı da bu fiyatlarla rekabette geri düşecek.
MÜCEVHERİ ARTIK YAPAY ZEKÂ SATACAK
Siz de yatırım yaptınız mı dijitale?
Ben 2001’de pırlantayı online’dan satmaya başlayan birinci firmayım. Artık de bir birincisi gerçekleştiriyoruz. Bu sefer de pırlantayı yapay zeka ile satacağız. Uzun müddettir yapay zeka dalımıza nasıl uyarlanabilir fikri üzerine çalışıyoruz. Ben şuna inanıyorum, önümüzdeki yirmi 30 yıl içinde pek çok işi artık beşerler yapmıyor olacak. Ve burada yapay zeka çok değerli bir öge olarak karşımıza çıkacak. Onun için bu işe ne kadar erken girersek o kadar daha süratli yol alırız.
Nasıl çalışacak yapay zeka satışta?
Mesela bir konuk internet sitemize girdiğinde, onu yapay zeka karşılayacak. Bize gün içinde ‘Bundan küpe olur mu? Bunun alternatifleri nelerdir?’ üzere çok soru gelir. Bu soruları da arkadaşlarımız ya telefonla yahut online yanıt verir. Bence burada insan faktörünü devreden çıkarmak satışları artırabilir. Zira insanın standart bir ruh hali yok. Bir evvelki telefonu gergin kapattıysa bile bu başka görüşmeye yansıyor. Burada müşterinin muhatabı bütün siteye hakim olan ve her soruya tıpkı kibarlıkla karşılık veren biri olması, bizim için çok yeterli olur.
Ne vakit başlar çalışmaya yapay zekanız?
Bu yıl sonuna kadar, tahminen gelecek yılın başında uygulamaya geçmiş oluruz.
HEDEF AMERİKA
Mağaza sayınız kaç oldu? Yurtdışı planınız var mı?
Şu anda 22 mağazamız, 6 tane bayimiz, 56 tane de satış noktamız var. Berlin’de bir mağazamız, 8-10 tane satış noktamız var. Yurt dışında daha çok büyümeyi düşünüyoruz. Amacımızda Amerika ve tahminen Arap devletleri var. Amerika dünyanın en büyük pazarı. Bizim bölümde neredeyse ticaret hacminin yüzde 40’ı Amerika’da dönüyor.
Peki Türk mücevheri nasıl tanınıyor yurt dışında?
İyi bir yerdeyiz. Neredeyse dünyanın tüm ülkelerine ihracat yapıyoruz. Fuarlarda da ilgi görüyoruz, çok talep alıyoruz. Mesela Çin ve Hindistan bizim rakip pazarlarımız. Fiyat rekabeti güç fakat bizim çok düzgün sanatkarlarımız var. Dizaynda olanlardan düzgünüz.
İç piyasada da pek çok perakendeci, artık satışların kıymetli bir kısmının yabancı müşterilere yapıldığını söylüyor. Sizde durum nasıl?
Mayıstan ekim sonuna kadar yabancı satışlarımız düzgün gidiyor. Toplam satış içinde yüzde 25-30’lara çıkıyor.
ALTIN TAKILAR ARTIK 3D YAZICILARDAN ÇIKIYOR
Peki son yıllarda bölümde yapılan en güzel inovasyon ne oldu?
Üç boyutlu üretim makinaları dalı anlatılmayacak kadar çok geliştirdi. Olağan dijital yeniden bizi
3D üretim bütün kesim yapıyor mu?
Evet. Bir zanaatkarın eksiksiz eseri çıkarması kolay değil, yanılgıları, kusurları olur. Lakin makina kurguladığın vakit matematiksel ve geometrik olarak en harikası ortaya koyuyor. Lakin olağan tekrar bunun ardında bilgi, yani bir şuur var. Onu yönlendiren, o çizimi yaptıran bir insan var. En güzel makinayı organize edenler tekrar eski, âlâ sanatkarlar. Zira onlar ne istediğini bilebiliyorlar Makinanın ham olarak çıkardığı esere de sanatkar müdahalede bulunuyor. Ve doğal her şeyi de 3 boyutlu yazıcılarla yapamıyorsun. Mesela mıhlama büsbütün el sanatıdır.
ESKİ DEFTERLERİ AÇTIK
Bu ortada 100 yıllık marka sertifikanızı da aldınız. Bölümde diğer 100 yıllık marka yok sanırım…
Evet tekiz. Oldukça de zorlandık bunu alırken. Eski kayıtlarımızı bulmak güç oldu. Araştırdık, soruşturduk, bulamadık. Doğduğumuz kentte atalarımızın ruhuna ve onları şad etmek ismine bir defile yapmıştık. O esnada Mardin’deki dostları da ziyaret ettim. Bir dostuma ‘Dedemizin kayıtlarına ulaşamıyoruz’ deyince, ‘ben sizin kaydınıza ticaret odasında rastladım’ dedi. Yerini söyledi, gittik. 2 masa büyüklüğünde çok eski bir defter çıkardılar. Saatlerce aradık ve sonunda orada dedemizin ismini, kaydını gördük. Fotoğraflarını çekip, müracaatımızı yaptık ve 100 yıllık olduğumuz tescillendi.
SPİRİTÜEL HUSUSLARA MERAKLIYIM
Güneş doğarken kalkıyorum. O sabah gücünü almak çok değerlidir, sıhhate çok yararlıdır.
Spiritüel mevzulara çok meraklıyım. 1981 yılından bu yana bu mevzuları araştırıyorum. O yıllarda bunlar şimdiki üzere tanınan mevzular değildi ve herkes bana öbür bir gözle bakıyordu.
O yıllarda beni eleştiren dostlarım, bugün bana fikir danışıyorlar, bir üstat gözüyle bakıyorlar.
Akşamları aşağı üst bir saatimi bu cins belgesellere yahut sinemalara ayırıyorum
Tasarımcılık istikametim var. Ariş’in çok ilgi gören parmak izi koleksiyonu, çakra koleksiyonu ve melekler koleksiyonu benim dizaynım. Kendi ilgi alanlarımı mücevherlere adapte etmeyi seviyorum.
Sembollerin gücüne inanırım. Bana sorarsanız kainatın sembolleri çok şey anlatıyor.
Bu yüzden bir de sembol koleksiyonu hazırladık.
Bileğimde kayra sembolünü taşıyorum. Eski inanışlara nazaran bu sembol Yaradan’ın 8 vasfını işaret ediyor.
KERİM GÜZELİŞ KİMDİR
1953 yılında Mardin’de doğan Kerim Güzeliş, 6 yaşında, şimdi okula bile başlamamışken Mardin’de dede mesleği olan kuyumculuk mesleğine adım attı. 50’li yılların sonunda ailece geldikleri İstanbul’da eğitiminden arta kalan vakitlerde bir yandan da kuyumculuk mesleğinin tüm ayrıntılarını öğrenmeye çalıştı. Edindiği deneyimlerle birlikte birinci işletmesini 1972 yılında kurdu. Bir yandan çalışırken öbür yandan İstanbul Üniversitesi İşletme Bölümü’nde okudu. Eğitimini tamamladıktan sonra Ariş Pırlanta’nın kurumsallaşma ve markalaşma çalışmalarını başlattı. Kurumsallaşma çalışmaları çerçevesinde bölümde birinci defile, birinci broşür, birinci sertifikalı pırlanta ve birinci öykülü koleksiyonu hayata geçirdi.
