Yatırım yapmak isteyenler için sermaye piyasalarında birçok enstrüman bulunuyor. Ülkemizde ekseriyetle mevduat, , üzere yatırımlar öne çıkarken borsa, fon, tahvil üzere çok çeşitli içeriklere sahip yatırım araçlarına ilgi gösterilmiyor.
Son devirlerde halka arzların da tesiriyle yatırımcısı sayısı 7 milyonu aştı. Sermaye piyasalarına duyulan ilginin ana sebebini kısa müddette yüksek getiriler elde etme dileği öne çıkarıyor.
Borsa İstanbul’un güçlü yükselişi fon piyasalarına da olumlu yansıyor.
Yapılan uygulamalar ve kolaylaşan yatırım yapma hareketiyle birlikte fon, pay, tahvil alım-satımı yapmak yalnızca bir tuşla gerçekleşebiliyor.
KARLILIK YÜZDE 30 İLE YÜZDE 1400 ORTASINDA DEĞİŞİYOR
Doğru vakitte yanlışsız pay yahut fona yatırım yapanlar karlarını katlamaya devam ediyor. TEFAS’ın bilgilerine nazaran çoklukla pay ağır fonların daha fazla prim yaptığı göz önüne alındığında yatırımcılar son bir yılda yüzde 1400’e varan karlar elde etti. Risk almak istemeyen yatırımcılar da yüzde 32 civarında yıllık kar ettiği görülüyor. Ortalama olarak karlılık ise yüzde 80-200 ortasında değişiyor.
FON NASIL ALINIYOR?
Fon almak için rastgele bir banka ya da aracı kurumda yatırım hesabınız varsa pay senedi alır üzere alım yapılabiliyor. Her fonun kurucusu bulunan bir portföy idare şirketi bulunuyor. Yatırım yapmak istenen portföy şirketi seçildikten sonra ilgili fon da seçilerek satın alma gerçekleştiriliyor.
1 LİRAYLA DA YATIRIMA BAŞLAYABİLİRSİNİZ
1 lirası olan da fon yatırımcısı olabiliyor. Birtakım fonlar çok süratli yükselse de adet fiyatları 30-40 kuruş düzeylerinde bulunuyor. Bu nedenle yatırım yapmak için büyük paralara muhtaçlık duyulmadan küçük paralarla fon sepeti yaparak yatırımcı olabilirsiniz.
TAKAS MANTIĞI İŞLİYOR
Fonu almak ve satmak için pay senetlerindeki T+2 mantığı işliyor. Fon alındıktan alınan gün dahil olmak üzere 3’üncü gün portföyünüzde görünmeye başlıyor. Satışta da tıpkı formda 3 gün sonra para hesabınıza geçiyor.
FON YATIRIMI YAPARKEN DİKKAT EDİN
Fon alımı yaparken yalnızca getirisine değil hangi paylara yatırım yapmış, fon portföyünde mevduat, pay senedi oranı, yatırım fonları katılma hisseleri, özel dal dış borçlanma araçları, vadeli süreçler teminatları, özel dal tahvilleri, yabancı özel bölüm borçlanma araçları üzere birçok varlık dağılımı oluşabiliyor. Her birinin kendi içinde riskleri bulunuyor. Bu riskleri incelemek için TEFAS’tan denetimler sağlandıktan sonra Kamuyu Aydınlatma Platformundan da Portföy Dağılım Raporu’nu incelemeniz menfaatinize olacaktır.
Eral Karayazıcı – Inveo Portföy – Fon İdare Müdürü
Yatırım fonları konusunda uzman isim Eral Karayazıcı fon almak isteyenlere yönelik kıymetli tavsiyelerde bulundu. Karayazıcı fonların karına ait olarak “Yüksek enflasyon içeren piyasa koşullarında gerçek çıkar, yatırım süresindeki enflasyonu aşmakla kelam konusu olabilir. Her fonun her vadede gerçek yarar sağlaması çok zor” dedi.
Karayazıcı’nın değerlendirmeleri şöyle:
Yatırım fonları yatırımcılara ne üzere avantajlar sağlıyor?
Temelde iki küme yatırım fonu var; birincisi muhakkak yatırım alanlarına odaklanan ve o alanda alt kırılım tercihini yapanlar. Örneğin BIST pay senedi fonu alıyorsa bir yatırımcı birinci kararı kendi vermiş ve Borsa İstanbul’a yatırım gerçekleştirmiş oluyor. Hangi pay senetlerinin alınacağına fon yöneticileri karar veriyor. İkinci fon kümesi değişken olanlar. Bu kategoride alan tercihlerini de fonun yöneticileri yapıyor. Varlık idaresi son derece değerli bir ihtisas ve fonlar yatırımcılara bu alanda hizmet sunarak gereksinim karşılıyor & avantaj sağlıyor.
Her fon kazandırır mı?
Önce karı tanımlamak gerekir. Yüksek enflasyon içeren piyasa kurallarında gerçek çıkar, yatırım süresindeki enflasyonu aşmakla kelam konusu olabilir. Her fonun her vadede gerçek kar sağlaması çok güç. Vade uzadıkça olumlu sonuç elde edilmesi ihtimali artar fakat burada da bir garantiden bahsetmek imkansız.
Fon yatırımlarında riskler nelerdir?
Aslında fonlar yatırımcıların finansal piyasalardaki temsilcisi oluyor. Risk; yatırım yapılan varlıkların kıymetinin düşmesi. Bir fonun yatırım yaptığı varlıkların fiyatı düşerse otomatik olarak bu fonun da fiyatının düşmesine neden oluyor.
Her alanda olduğu üzere bu bahiste da inanç ve yeterlilik belirleyici faktörler.
Fon tercihinde bulunurken yatırımcıların bu iki ögesi da sahip olabildikleri bilgi dahilinde değerlendirmeye alması daha rasyonel.
İlk adım KAP’ta yayınlanan yatırımcı ilgileri kısmını telefon ile arayarak sorularını yöneltmeleri olabilir.
Fon yatırımı yaparken nelere dikkat edilmeli?
Belirli alanlara odaklanan fonlara yatırım yapan yatırımcıların ilgili alan seçimini ihtimamlı yapmaları koşul. Yalnızca son 1-3 ay yahut 12 ay hangi getiri sağlanmış bakılarak tercih yapmak aldatıcı. Gelecek geçmişin tekrarı olsa en uygun yatırımcılar tarihçiler olurdu.
Negatif parkurlarda fonların dayanıklılık sicili dikkate alınmalı. TEFAS geriye dönük dataları yayınlayarak bu hususta kapsamlı hizmet sunuyor.
Hızlı yükselen fonlar pay yüklü oluyor, bu yükselişin sebebi konjonktürden mi kaynaklanıyor?
Kesinlikle. Son 3 yılda (2000-2023) BIST çok güçlü bir performansa imza attı. Pay senedi fonları ve pay senedi yüklü fonlar da bundan güçlü formda yararlandı. 2017-2020 periyodunda ise tam aykırısı yaşandı.
Fon piyasasının geleceğine ait görüşleriniz nelerdir?
Türkiye’de bu alan bence üç nedenle çok büyük gelişim gösterdi. Birincisi uzun müddet faiz oranlarının düşük kalması. Bu yatırımcıları risk almaya teşvik etti. İkinci faktör, kesimde güçlü bir rekabet olması ve güzel yönetilen düzgün sonuç alan fon sayısının yüksekliği. Son etken ise bence toplumun risk almaya yatkınlığı.
Düşük faiz ortamı geride kalsa da fon pazarına alışan yatırımcılar bence bu alanda varlıklarını sürdürecek ve bölümde başta bağlantı siyaseti olmak üzere kaliteli rekabet gelişim sürecini desteklemeyi sürdürecek.
Fon alım-satım süreç saatleri ve süreçleri nasıl çalışıyor?
Bir yatırımcı saat 13:30 öncesi alış buyruğu verdiğinde gün kapanışında fona ortak oluyor. Somut bir örnek üzerinden gidersek; A fonunda 100 TRY’lık varlık olsun hisse adedi de 100 olsun. Bu fonun fiyatı 1 TRY olur. Büyük bir yatırımcı kelam konusu fonda 50 TRY’lık alım yaptığında buyruk birebir gün saat 13:30’da fon yöneticilerine raporlanıyor. Gün sonu katılacak 50 TRY’ı dikkate alarak ilgili fon yöneticisi öğlenden sonra 50 TRY’Lık varlık alımı yapıyor. Varlıkların fiyatı değişmezse günün sonunda fonun varlık toplamı 150 TRY / hisse adedi 150 / fon fiyatı da tekrar 1 TRY oluyor.
Fon satanlar olduğunda da döngü tam zıddı biçimde çalışıyor. Bu bakıma fona giriş çıkış olması fiyatı etkilemiyor.
Yatırımcılar saat 13:30 öncesi buyruk verdiğinde ilgili günün kapanış fiyatından (takip eden sabah yayınlanır) fonu almış olur. Muhasebeleşmesi ve hesaba yansıması kimi bankalarda saat 14:45’i buluyor. Lakin rastgele bir hak kaybı yahut avantaj olmaz.
Saat 13:30 öncesi satış buyruğu veren bir yatırımcı da tıpkı halde buyruğu verdiği günün kapanış fiyatından ayrılmış olur. Ödemenin 2 yahut 3 gün olması (fona nazaran değişir ve izahnamede yazar) satış fiyatını etkilemez.
SPK LİDERİ GÖNÜL: KREDİ ÇEKİP BORSAYA GİRMEYİN
Sosyal medya üzerinden yatırımcıları yanlış yönlendirip ziyana uğratan hesapları tespit ettiklerini söyleyen SPK Lideri İbrahim Ömer Gönül, “Bu hesaplarla ilgili gerekli adımları atıyoruz. Son tedbir hesabın kapatılması” dedi. 80 civarında şirketin halka arz için sırada beklediğini anlatan Gönül, yatırımcıları uyardı: Kısa vadede süreç yapıyorsanız kredi çekip borsaya mutlaka girmeyin.
SON ADIM KAPAMA
Gönül, çok sıkı kontrol ve nezaret faaliyetlerinde bulunduklarının altını çizdi. Toplumsal medyada birtakım paylar için ‘al önerisi’ verildiği, eğitim ismi altında pay yönlendirmesi yapıldığı istikametinde tespitleri olduğunu vurgulayan Gönül, “İyi niyetli olarak bu işi yapanlar da var berbat niyetli olarak yapanlar da. Direkt olarak pay pazarlayan hesapları biliyoruz. Onları takip ediyoruz. Burada o şahıslar bir menfaat sağladıysa hakkında idari para cezası uyguluyoruz. Ayrıyeten cürüm duyurusunda bulunuyoruz. Son evrede uygulanabilecek önlem ise toplumsal medya hesabının kapatılmasıdır” dedi.
Gönül’ün açıklamaları şöyle:
147 ŞAHSA SÜREKSİZ SÜREÇ YASAĞI
Oluşturulan üyelik bazlı kümeler ve sohbet odaları üzerinden pay pazarlandığını biz de tespit ediyoruz. Bu yıl piyasa bozucu hareketlere yönelik incelemelerimiz sonucunda 66 gerçek ve 10 hükmî şahsa, toplamda 171 milyon lira idari para cezası verdik. Ayrıyeten piyasa dolandırıcılığı cürmü kapsamında da 9 gerçek kişi hakkında kabahat duyurusunda bulunuldu. 147 gerçek kişi hakkında ise süreksiz süreç yasağı önlemi uygulanmıştır.
ORGANİZE YAPI
Sosyal medya mecralarında kümeler kurarak yatırımcıları yönlendiren şahısların, küme içerisinde paylara oluşturdukları talep sayesinde sahip oldukları payları satarak menfaat temin ettiklerini de tespit ettik. Kümeler içerisinde yatırımcıları yönlendirenlerin ‘al’ tarafında verdiği tavsiye ile eş anlı olarak kendilerinin yahut alakalı olduğu şahısların, sahip olduğu payları yüksek fiyattan satarak menfaat elde ettiği, böylece yatırımcıları ziyana uğrattığını da gördük. O nedenle bunlara güvenmeyin. Kısa vadede süreç yapıyorsanız da kredi çekip borsaya katiyetle girmeyin.
TÜYO İLE İŞ YAPMAYIN
Orta ve uzun vadeli yatırım yapın, şirketlerin finansal tablolarını inceleyin, gerekiyorsa profesyonel takviye alın. Söylenti, duyum ve tüyo ile süreç yapmayın. Bilhassa birinci halka arzlarda SPK tarafından onaylanan izahnameleri, finansal tablo ve raporları ayrıntılı inceleyin.
