1-Hamas, İsrail’e niçin saldırdı?
2006 yılından bu yana Filistin’in Gazze bölgesini denetim altında tutan İslami Hamas örgütü, onlarca yıldır Gazze, Filistin halkı, Kudüs ve El Aksa’ya yönelik baskı ve şiddeti sona erdirmek için harekete geçtiğini savunuyor. Hücum İsrail’in tam da bir haftadır kutlanan Sukot (Çardak) bayramının sonuna denk geldi. Birebir vakitte 50 yıl evvel Arap ülkelerinin İsrail’e karşı başlattığı ‘Yom Kippur’ savaşının da 50’nci yılıydı. Hamas’ın İsrail’in bayram rehavetinde olduğu bir periyotta harekete geçmesi dikkat çekti.
2-Aksa baskınlarıyla ilgisi var mı?
İsrail’de en çok sağcı hükümetin kurulması sonrasında Mescidi Aksa’ya yönelik baskınlar artmıştı. Musevilerin bayramı sırasında da çok sağcılar, yasak olmasına karşın El Aksa külliyesinde kutlama yapmak için gayret verdiler, Doğu Kudüs’teki Filistinli esnaf kepenk kapatmak zorunda kaldı. Çok milliyetçi Museviler, El Aksa Camisi’nin Süleyman Tapınağı üzerinde heyeti olduğunu, caminin yıkılıp tapınak inşa edilmesini savunuyor. Hamas da bu nedenle saldırısına ‘Aksa Tufanı’ vermiş olmalı.
3-İsrail, hazırlıksız mı yakalandı?
Demir Kubbe hava savunma sistemiyle Filistinli kümelerin füze akınlarına karşı kalkan kuran İsrail, hududu buldozer ve paramotorlarla geçen Filistinli militanlara karşı hazırlıksız yakalanmışa benziyor. Demir Kubbe, tıpkı anda yağmaya başlayan yüzlerce füzenin bir kısmını imha etmeyi başarsa da Hamas militanlarının hududu aşarak kentlerde atak düzenlemesi, sivilleri kaçırması İsrail’in görmek istemeyeceği cinsten hareketler.
4-Kriz ne tarafa evrilir?
Hamas saldırısının birinci saatleri planlı bir hareket olduğuna işaret ediyor. Abluka altında tutulan Gazze’den binlerce roketin ateşlenmesi dış takviye de bulduğu manasına gelebilir. Hamas’ın elinde ne kadar cephane olduğu, Batı Şeria’daki El Fetih idaresinin dahil olup olmayacağı, Lübnan Hizbullah’ı, Suriye’deki İran yanlısı milis güçlerin devreye girip girmeyeceği gidişatı etkileyen ögeler olur. Hamas’ın İsrailli sivilleri kaçırması ve canlı kalkan olarak kullanma ihtimali, İsrail’in karşı atağında elini zorlayabilir. Her halükarda İsrail’in misillemesi ağır olacaktır.
5-Bölgeyi nasıl tesirler?
Hamas’ın saldırısı tam da İsrail’in Suudi Arabistan ile ilgilerini olağanlaştırmak için müzakereleri sürdürdüğü bir devirde geldi. ABD, İsrail’in Arap ülkeleriyle barışması ve Hindistan’dan gelecek ulaşım ağıyla Körfez ülkelerin ticari olarak da İsrail ile bağlanması için kampanya yürütürken Suudi Arabistan, Filistin lehine ödünler sağlamaya çalışıyordu. İran ise olağanlaşmaya karşı çıkarken, başşehri Kudüs olan 1967 hudutlarında Filistin devleti kurulmasını savunuyor. Münasebetiyle krizin hudut aşan tesirleri olabilir.
