TİCARET Bakanlığı’nın gayrimenkul ve ikinci el araç satışlarında, uydurma ilanlarla dolandırıcılığa ve spekülatif fiyat artışlarına pürüz olmak için getirdiği ‘kimlik doğrulama’ uygulaması dün prestijiyle başladı. Hususla ilgili düzenleme, 31 Ağustos 2023 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmış, taşınmaz ticareti ve ikinci el motorlu kara taşıtlarının ticaretine ait yönetmeliklerde değişiklik yapılmıştı. İlan sitelerinin gerekli altyapıları sağlaması için de iki aylık geçiş süreci tanınmıştı. Buna nazaran, ilan sitelerinde gayrimenkul yahut ikinci el araç satışı gerçekleştirmek isteyen bireylerin artık ‘e-devlet’ üzerinden kimlik doğrulaması yapması gerekiyordu. Kurala uymayana 100 bin TL’ye kadar ceza vardı. Uygulamanın birinci günü olan 1 Kasım’da ilan sitelerindeki yoğunluktan ötürü aksaklıklar yaşandı fakat ilerleyen saatlerde sistem daha sağlıklı işlemeye başladı.
Peki, uygulamada birinci gün neler yaşandı? İlan sitelerindeki yeni devir hem gayrimenkulde hem de ikinci el araç ilanlarında piyasayı nasıl etkileyecek? İşte birinci izlenimlerimiz:
İKİNCİ EL KONUT İLANLARI
Dün prestijiyle kimlik doğrulama sistemi devreye alındı. Kişisel satıcılar ya da emlak ofisleri gayrimenkul ilanı girmek istediğinde kimlik bilgilerini e-Devlet üzerinden doğrulamak zorunda. Böylelikle geçersiz hesaplar üzerinden ilan verilmesinin önüne geçildi.
Ancak sabah saatlerinde sistemde boşluklar oldu. Biz de denediğimizde gerçek olmayan kullanıcı bilgileri ve hayali bir konutla ilan vermenin mümkün olduğunu gördük. Kimlik bilgisi doğrulamadan eklediğimiz ilan yayına alındı. Öğlenden sonra ise yeni girişlerde kimlik doğrulama istenmeye başlandı. Dal temsilcileri birinci gün test basamağında olduklarını, yeni sisteme entegrasyonun vakit alacağını söyledi.
Emlak kesiminin beklediği iki kıymetli düzenleme şuydu: Emlak ofisi yetki dokümanlı olduğunu ve ilgili gayrimenkul için mülk sahibinden ‘yetkilendirme belgesi’ aldığını doğrulayacaktı. Fakat bu kriterler şimdi uygulamada değil. Beklenen düzenlemeler için çalışmaların sürdüğü, yakın vakitte başlayacağı belirtiliyor.
KONUT PAZARINI NASIL ETKİLEYECEK
Tüm Teşebbüsçü Emlak Müşavirleri Derneği (TÜGEM) Kurucu Lideri Hakan Akdoğan, kimlik doğrulamanın birinci adım olduğunu, başka fazlarda gelecek ek düzenlemelerle emlak kesimine itimat geleceğini söyledi. Aldatıcı ve aldatıcı ilanların önüne geçileceğini, emlak kesimi üzerinden yapılan dolandırıcılıkların önleneceğini belirten Akdoğan, “Kimlik bilgileri kayıtlı olduğu için kimse keyfi ve fahiş artışlar yapamayacak. Atılan bu adımlar fiyat istikrarına katkı sağlayacak. Gerçekçi sayıların sisteme girilmesiyle ikinci el konut piyasası için yol gösterici raporlar ve bilgiler hazırlanacak” biçiminde konuştu.
İKİNCİ EL ARAÇ İLANLARI
Sabah saatlerinde ikinci el araç yetki dokümanı olan galeriler, sahip oldukları yetki evraklarıyla araç ilanlarını satışa koydu. Birtakım galerilerden şimdi yetki evrakı istenmedi. Ayrıyeten, sistemde yaşanan yoğunluklar nedeniyle öğle saatlerine kadar ferdî kullanıcıların kimlik doğrulamasında da sıkıntılar yaşandı.
Uygulamayı denemek için sabah saatlerinde mevcut doğrulanmamış hesabımızdan uydurma bir araç ilanı koymayı denedik. Farklı bir isim ve fotoğrafla koyduğumuz ilan rastgele bir doğrulama yapılmadan sitede yer aldı. Lakin, öğle saatlerinde ilanımız siteden kaldırıldı ve tekrar ilan koymak istediğimizde kimlik doğrulaması için e-Devlet sitesine yönlendirildik.
Kısacası uygulamanın birinci günü yaşanan yoğunluktan dolayı bilhassa şahısların verdiği ilanlarda doğal olarak aksaklıklar yaşandı. Lakin, öğle saatlerinde sistem düzeldi ve böylelikle kimlik doğrulama mecburiliği uygulaması daha sağlıklı kullanılmaya başlandı.
OTOMOTİV PİYASASI NASIL ETKİLENECEK
KİMLİK doğrulama zorunluluğunun dala tesirlerini kıymetlendiren otomotiv bilgi şirketi Cardata’nın Genel Müdürü Hüsamettin Yalçın şu bilgileri verdi:
İlan sayıları düşecek: Uygulamanın tam manasıyla devreye alınmasıyla geçersiz ilanlar ortadan kalkacak ve ilan sayıları düşecek. Bu ortada şu anda 1 milyon adede yakın ikinci el araç ilanı ilan sitelerinde yer alıyor.
Güven artacak: İlan sitelerinde kimlik doğrulaması zaruriliği ve yetki evrakı gerekliliği, dolandırıcılık riskini azaltarak tüketicilerin itimadını artıracak. Uydurma hesaplar ve dolandırıcılık faaliyetleri azalacak.
Fiyat istikrarı sağlanacak: Muteber satış süreçleri ve şeffaf piyasa şartları, fiyatların gerçek piyasa bedellerini daha düzgün yansıtmasına yardımcı olacak. Fiyatlar üzerinde spekülatif tesirlerin azalmasıyla 2. el fiyatları daha istikrarlı hale gelecek.
Kayıtdışılık azalacak: Satıcıların yetki evrakı almak zorunda olması, piyasadaki profesyonel ve yasal olmayan aktörleri ayırt etmeye yardımcı olacak. Bu durum, piyasanın daha tertipli ve organize çalışmasını sağlar.
ÇÖZÜM BEKLEYEN SORUNLAR
Hâlâ ilan sitelerinde gerçek dışı bilgilerle satılık gayrimenkul ve araç ilanları yer alıyor. 1 Kasım öncesinde sisteme girişi yapılan bu ilanlarla tüketiciler kandırılmaya devam ediliyor. Uygulanan kontroller ve para cezaları ile bu tip ilanlarının önüne geçilmesi hedefleniyor.
İlan sitelerinden e-Devlet’e yönlendirmelerde ve e-Devlet’ten siteye geri dönüşlerde vakit zaman aksaklıklar yaşanıyor. Lakin, bunlar birinci gün için epeyce doğal. İlerleyen günlerde bu aksaklıkların giderilmesi ve sistemin sağlıklı işlenmesi bekleniyor.
Ankara Tüm Emlakçılar Meslek Esnaf Odası Lideri Hakan Akçam, bugün hâlâ ilan sitelerinde ‘yetki evraksız işletmeler’ olduğunu söyledi. Yetki dokümanı kuralı gelmeden evvel sitelere üye olan emlak ofislerinin faaliyette olduğunu belirten Akçam, bu alanda bir düzenleme beklediklerini belirtti.
Emlak seri ilan platformu Emlakjet CEO’su Tolga İdikat ise toplumsal medya riskine karşı uyardı. İdikat, “İlan sitelerindeki düzenleme nedeniyle kimi satıcılar toplumsal medyaya yönelecek. Zira bugün orada bir ilan açmanın kuralı, yaptırımı yok. Bu da tüketici için önemli risk yaratacak” dedi.
