“Bu tepe o kadar kıymetli ki… Şayet beklenen sonuç çıkmazsa iklim konusunda bilim insanlarının daha evvel koyduğu amaçlara ulaşma talihimiz kaybolabilir. Yani gezegenimiz için son şanslarımızdan birisi. Ben ülke başkanlarının ortak bir sonuç üzerinde mutabık kalmasından ümitliyim. Fakat aksi olursa artık daha fazla doğal afet, daha krizli bir gelecek ve daha makûs bir iktisada gerçek gideriz.”
Yukarıdaki kelamların sahibi Memleketler arası Güç Ajansı (IEA) Lideri Fatih Birol. Bahsi geçen toplantı ise 30 Kasım-12 Aralık tarihlerinde Dubai’de gerçekleşecek olan Birleşmiş Milletler (BM) İklim Değişikliği Çerçeve Kontratı 28. Taraflar Konferansı (COP28). Conference of the Parties, yani “Taraflar Konferansı” manasına gelen COP Tepesi, temelde gezegeni kurtarmak için ülkelerin birbirlerine kelam verdiği bir tepe olarak da kıymetlendirilebilir.
MUTABAKAT BEKLENTİSİ
Önümüzdeki günlerde iktisadın hatta toplumsal hayatın nasıl işleyeceğine dair kıymetli bir sonuç doğuracak bu tepe öncesi yaptığı üst seviye görüşmeleri ve tepedeki beklentileri Hürriyet’e anlatan IEA Lideri Fatih Birol, “Hükümetler, iş dünyası ve finans dünyasının gözü bu tepede. Devlet liderleri, bakanlar, dev şirketlerin işverenleri toplantılarda daha az karbon salınımı ve güç dönüşümü üzere mevzularda tartışacak ve dünyayı rahatlatmasını beklediğimiz bir mutabakata varacak” diyor.
‘ENDİŞELERİM VAR’
COP28, dünyada son yılların en değerli memleketler arası toplantılarından biri olarak bedellendiriliyor. Birol’a nazaran de iklim değişikliğinin azaltılması, adaptasyonu ve finansmanı hakkında 2015 yılında imzalanan Paris İklim Anlaşması’ndan sonra en kıymetli toplantı. Lakin Birol’un bu kritik tepe öncesinde kıymetli bir kaygısı var. Paris’te ülkeler ortasında politik uyuşmazlığın bu kadar yüksek olmadığını vurgulayan Birol, “Beklentiler çok yüksek lakin politik tansiyon çok yüksek. Ülkeler daha evvel olmadığı kadar siyasi bir tansiyonla geliyor. Bu dünyayı kurtaracak mutabakatın önündeki en büyük pürüz. Gece gündüz çalışıp bunu aşmaya çalışıyoruz” sözlerini kullanıyor.
ROMANTİK BİR KISSADAN İKTİSADIN KALBİNE
İklim konusunda atılan her adımın global iktisadın değerli bir ögesi olduğunu lisana getiren Fatih Birol, şunları söylüyor: “10 yıl evvel yenilenebilir gücün şimdiki pozisyonu romantik bir kıssa üzere geliyordu. Lakin bugün yenilenebilir güç global iktisadın en kıymetli kolonlarından biri olmaya başladı. Bu yıl dünyada inşa edilen elektrik santrallarının yüzde 80’ini yenilenebilir güç santralları oluşturdu.
3 yıl evvel satılan her 25 araçtan biri elektrikliydi, bu yıl satılan her 5 araçtan biri elektriki. 2030’da ise satılan 2 araçtan biri elektrikli olacak. Hükümetler ve şirketler dirense bile tüketici talebi ve teknolojik gelişmeler güç dönüşümünü zarurî kılacak.”
Birol, son günlerde BM Genel Sekreteri Antonio Guterres ve Avrupa Komitesi Lideri Ursula von der Leyen başta olmak üzere çok sayıda ülke ve tertip başkanı ile görüştü, iklim stratejilerini kıymetlendirdi.
BAE FIRSATA MI DÖNÜŞTÜRECEK
Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı’nın bu yılki konut sahibi Birleşik Arap Emirlikleri’nin, bu rolünü yeni petrol ve gaz mutabakatları yapmak için bir fırsat olarak kullanmayı planladığı öğrenildi. BBC’nin elde ettiği brifing dökümanlarına nazaran BAE, 15 ülkeyle fosil yakıt mutabakatlarını görüşmeyi planladı. BM’nin COP28 tepesinden sorumlu organı, BBC’ye mesken sahiplerinin ön yargı ve ferdî çıkar gütmeden vazifelerini yerine getirmelerinin beklendiğini belirtti. COP sürecinde iş mutabakatları yapmaya çalışmak bir COP konut sahibi ülkesinden beklenen davranış standardının önemli ihlali manasına geliyor. BAE yetkilileri, COP28 müzakerelerini iş görüşmeleri için kullandıklarını inkar etmedi ve “özel görüşmeler özeldir” tabirlerini kullandı.
‘GELİN SİYASİ TANSİYONLARI BURADA İZOLE EDELİM’
Zirve kapsamında yapılacak toplantılardan istenilen sonuçların çıkması için siyasi ve politik tansiyonlardan izole bir ortam oluşması gerektiğini vurgulayan Fatih Birol, “Geçtiğimiz günlerde BM Genel Sekreteri António Guterres ve Hindistan, Endonezya, Norveç’in önderleri ile de bu mevzuları görüştük. Bu hususta bir davetimiz olacak. Benim en kıymetli önceğilim bu açıkcası. Gelin bir kereye mahsus bu siyasi tansiyonları bir kenara bırakalım. Kuzey güney, varlıklı yoksul, petrol üreten petrol tüketen ayrımı olmadan birlik olalım. Gezegen hepimizin. Ortak bir masada buluşalım” diyor. Birol, bu çağrıyı tüm taraflara ileteceklerini söylüyor.
DÖRT DEĞERLİ BEKLENTİ
Fatih Birol, COP28’de tüm tarafların şu 4 bahiste mutabakata varmasını beklediklerini söyledi:
1- Yenilenebilir güçte ülkelerin mevcut heyeti güçlerinin 2030’a kadar 3 misli arttırmayı kabul etmesi.
2- Güç verimliliğindeki güzelleşmeyi ikiye katlayıp bu alanda bir ivmelenme sağlamak.
3- Afrika ve Latin Amerika üzere bölgeler başta olmak üzere gelişmekte olan ülkelerin pak güce geçişte memleketler arası kuruluşlar, finans teşkilatları ve güçlü ülkeler tarafından desteklenmesi.
4- Petrol ve doğalgaz şirketlerinin toplam yatırımları içinde pak güç yatırımları şu an sadece yüzde 2.5 düzeyinde. Yüzde 97.5’lik kısım hala konvansiyonel kısımda. Burada da pak güç tarafında önemli artışlar bekliyoruz.
TÜRKİYE’YE İKLİM GÖÇÜ RİSKİ VAR
COP28’in beklentileri karşılayamaması durumunda çok sayıda ülke üzere Türkiye’nin de aksilikler yaşayacağının altını çizen Fatih Birol, “Türkiye’de de iklim kaynaklı hava olayları daha fazla yaşanacak. Kuraklık artacak. Birtakım bitki çeşitleri kaybolacak. Ekonomiyi zorlayan etkenler çoğalacak. Fakat en kıymetlisi Türkiye yeni bir göç dalgası ile karşılaşabilir. Milyonlarca kişi kendi ülkelerinde yaşanan iklim kaynaklı krizlerden kurtulmak için Türkiye’ye gerçek bir göç başlatacaktır” tabirlerini kullanıyor.
GÜÇLÜ TAAHHÜTLER VERME VAKTİ
Türkiye’nin G20 ve memleketler arası topluluğun saygın bir üyesi olduğunu hatırlatan Birol, “Türkiye yenilenebilir güçte çok süratli büyüyor. Bu alanlarda hoş adımlar atıyor. Artık bunları milletlerarası arenada ortaya koyduğu halla desteklemeli. Güçlü taahhütler vermeli. Kıymetli bir aktör olduğunu bu biçimde vurgulamalı” diyor.
YA MUTABAKAT SAĞLANAMAZSA
Zirve kapsamında ülkelerin sera gazı salınımlarını azaltması üzere alanlarda net bir hal sergilemesi bekleniyor. Birol, “İstediğimiz sonuçları alamazsak gezegen için sosyo-ekonomik manada güç günler daha da yakın demek. En fazla etkilenecek bölge Afrika. Buradaki beşerler Avrupa üzere bölgelere milyonlarca kişilik göç dalgaları oluşturacak. Şu an yaşamaya başladığımız iklim kaynaklı olaylar daha şiddetli ve daha sık yaşanacak. Toplumsal ve ekonomik istikrar derinden etkilenecek” diyor.
