Toplumsal cinsiyet eşitliğiyle ilgili yapılanlar umut verici. Evet şirketler Birleşmiş Milletler Bayan Birimi’nin (UN Women) Bayanın Güçlenmesi Prensipleri’ne (WEPs) imza atıyor, kelamlar de veriyorlar. Yeniden de bahisle ilgili araştırma yapınca gerçekler ortaya çıkıyor. Yüzde 30 Kulübü Türkiye, tam da bunu yaptı. Geçtiğimiz günlerde Sabancı Üniversitesi mesken sahipliğinde, 10. Türkiye Bayan Yöneticiler Konferansı düzenledi. Konferans öncesinde de bir küme gazeteciyi davet edip “2023 İdare Konseyinde Bayan Türkiye Raporu’nun sonuçlarını paylaştı.
KARNE FENA
Rapora geçmeden evvel Yüzde 30 Kulübü’nden kısaca bahsedeyim. Bir kampanya, platform olarak 2010’da İngiltere’de kuruldu. Hedef halka açık şirketlerin idare şurası üyelerinin yüzde 30’unun bayanlardan oluşması gayesiyle farkındalık yaratmak, bu tarafta kotalar getirilmesini sağlamaktı. Bugün 20’den fazla ülkede var. Birçok ülkede başarılı da oldular. İngiltere’de idare heyetlerinde bayan oranı yüzde 40’ı aşmış durumda. Türkiye kulübe 2017’de katıldı. Borsa İstanbul’daki lansmanı hatırlıyorum. Epey umut vericiydi.
Gelin görün ki Yüzde 30 Kulübü Türkiye Kurucu İdare Heyeti Lideri Prof. Dr. Melsa Ararat’ın geçen gün verdiği sayılar hiç de o denli söylemiyor. Evet bir düzgünleşme olduğu kesin; Borsa İstanbul’a kote şirketlerin idare heyetlerindeki bayan oranı yüzde 12’lerden bugün yüzde 17.9’a çıkmış durumda. Son araştırmaya nazaran Borsa İstanbul’da halka açık 517 şirkette 3 bin 449 idare koltuğu var. Bunların yalnızca 617’sinde bayanlar oturuyor. Yani yüzde 17.9’unda. Geçen yıl oran yüzde 17.5’ti. Yerimizde saymışız. Prof. Dr. Ararat, “Oranın artmamasında son devirde halka arz olan şirketlerin tesiri var” diyor.
179 ŞİRKETE ODAKLANDILAR
Düşünün ki son iki yılda halka açılan her iki şirketten birinin idare konseyi büsbütün erkeklerden oluşuyor. Hiç bayan yok. Bayan olan şirketlere de bakıldığında asıl karar verici, icra misyonlarında eşitlik karnesinin berbat olduğunu görüyoruz. Borsanın geneline bakıldığında da idare şuralarının tamamını erkeklerin oluşturduğu şirket sayısı da bir yılda 158’den (yüzde 33.3) 179’a (yüzde 34.6) çıkmış.
“Bu iş olmuyor” deyip de işin peşini bırakacak değiliz. Yüzde 30 Kulübü Türkiye’nin 79 üyesi de inatçı. Maksat koymuşlar; “Cumhuriyet’in 100. yılında 100 yeni bayan üye” diyorlar. Bu telaffuz yeni projelerinin de ismi birebir vakitte. Projeyi Yüzde 30 Kulübü Türkiye Kampanyası İdare Şurası Üyesi ve Proje Eş Önderi, Boyner’in de CFO’su ve İcra Heyeti Üyesi olan Özgür Tokgöz Altun anlattı. Altun’un verdiği bilgiye nazaran projenin gayesinde idare heyetinde hiç bayan bulunmayan 179 şirket var. Bu şirketlerin idare şurası liderlerine özel bir mektup gönderilmiş. Ayrıyeten bu şirketlerin her birinden satın almışlar ki Genel Konsey toplantılarına katılma hakkı doğsun. Sonra da bu konseylerde cinsiyet eşitliği ve bayan üye konusunu gündeme getiriyorlar. “Neden idare heyetinde bayan yok, neler yapılmalı, bayanın temsil edildiği şirketlerin pay performanslarının nasıl etkilendiği” üzere mevzularla farkındalık yaratıyorlar.
Eşit temsil olan toplumların ne kadar başarılı olduğunu görmek için tarih kitaplarına bakmak kâfi. İş dünyasının ise bu denli krizle savaşılan bir periyotta eşitsizlik lüksü olmadığını kabullenmesi lazım.
