İstanbul’da son devirde sayıları 19 bine yaklaşan ticari taksilere yönelik şikayetler her geçen gün artarken plaka fiyatları yerinde sayıyor. Kısa uzaklık gitmeyenler, varış yerini beğenmeyen, trafik var diye yolcusunu indirenler, turisti görünce vatandaşı aracına almayanlar, yağmurda durmayanlar, değişim vakti mazeretiyle yolcu almayan taksi sürücüleri gündemden düşmüyor.
Ticari takside çalışan sürücüler belediyeye kayıtlı olsa da taksi sürücüsü olma kaideleri ülkemizde çok kolay olduğu için ehliyeti olan ve birkaç evrakı toplayan şahıslar taksiye çıkabiliyor.
5 yıl öncesine kadar taksi plakası pahalı sayılırken günümüzde taksi plakası sahibi olmak mavi yakalı bir emekçinin çıkarından fazla getiri sağlamamaya başladı.
İstanbul’da taksi plakaları 6-6.5 milyon lira civarına satılıyor. Kiraları ise 25-27 bin lira ortasında değişiyor. Ticari taksiyi sahipleri çalıştırmak isterse plakayı takmak için bir de araba alması gerekiyor. Boyası, taksimetresi, zirve lambası, muameleleri derken arabanın fiyatı da 1 milyon lirayı aşıyor ve para kazanmak için trafiğe çıkıyor.
Böylece 6 milyon liraya taksi plakası alınsa 1 milyon liraya da araba mal edilse toplamda 7 milyon lira harcandıktan sonra para kazanma evresine geçiyor.
TAKSİ PLAKASI SAHİBİ KİRAYA VERİRSE GELİRİ MAVİ YAKALI PERSONEL KADAR OLUYOR
Sadece taksi plakasını (araçsız olarak) kiraya vermek isteyen şahıslar ise devayı bu işin komisyonculuğunu yapan galericilere başvurmakta buluyor. Galericiler taksi plakasını kiralamak isteyen şahıslara araçlı olarak veriyor ve kira olarak 25-27 bin lira talep ediyorlar. Ayrıyeten kiralayacak kişi aracı sıfır alırsa yaklaşık 1 milyon lira da galericiye araç için veriyor. Bu noktada taksi plakası sahibi bir ay boyunca yalnızca 25-27 bin lira yasa dışı olarak kira geliri elde ederken kiralayan ise 1 milyon lira verip kiraladığı araçla para kazanmak için trafikte 24 saat kontak kapamadan çalışıyor. Bunun yanında kiracı, her yıl galericiye “hava parası” ismi altında bir kira bedeli de fiyat veriyor.
MEVDUAT FAİZİ HEPSİNDEN ÇOK KAZANDIRIYOR
Mevduat faizini yüzde 47’den baz alarak hesapladığımızda taksi plakası fiyatının 6.3 milyon olduğunu varsayarsak 32 günlük mevduatın getirisi 250 bin lirayı buluyor. Ölçü yüksek olduğu için yüzde 50 civarında faiz alma ihtimali oluşuyor ve bu sayede aylık faiz geliri 262 bin 500 lira oluyor.
Taksi plakası kiralamak isteyenler araç için ödeyecekleri 1 milyon lirayı yüzde 47 ile mevduata yatırsa 32 gün sonunda 39 bin 166 lira, yüzde 50 ile mevduata yatırsa 41 bin 666 lira getiri sağlamış oluyor. Böylelikle mal sahibine kira verme sorunu, sürücü sorunu, kaza, arıza, standart maliyetler üzere birçok riski ortadan kaldırarak meskeninde oturup faiz geliriyle hayatını sürdürebilir.
Faizlerin ne kadar daha yüksek kalacağı bilinmeyen olduğu için şu anki datalar ışığında oluşan imkanlar risksiz parayı cazip kılıyor.
YÜZDE 90’I KİRALIK
Ticari taksilerin yüzde 90’ı ya kiralık ya da sürücüye veriliyor. Sürücü ise para kazanmak için trafikte olmadık hareketler ve tutumlar sergiliyor. İşinin hakkını veren sürücüler bulunsa da genel manada trafik kurallarına uymayan, pazarlıkla yolcu alan, yolcunun değil de sürücünün gitmek istediği istikamete yolcu alan taksilerin sayısı epey fazla. Kiralık taksilerde kiralayan kişi ve bir sürücü daha oluyor. Kiralayan kişi genelde gündüz çalışırken sürücüler gece çalışıyor. Birtakım bireyler onlarca taksi plakasını araçlı olarak kiralayabiliyor. Genelde büyük tamirhanesi olanlar, petrol istasyonu sahipleri bu işe girişiyor. Tamirhane sahibi masraflarını azaltmış olurken petrol istasyonu sahibi ise taksilerin kendi petrolünden yakıt almasını koşul koştuğu için çift taraflı kar elde etmiş oluyor.
VERGİ HARİÇ HER ŞEY KİRALAYANA AİT
Ticari taksi plakası kiralayan kişi aracın vergisi dışında her şeyini kendisi karşılıyor. Trafik kazası masrafları, mecburî trafik sigortası, her yıl aracın fenni muayenesi, her yıl egzoz emisyon testi, taksimetre muayenesi, aracın bakımı ve tüm arıza masrafları, çalışma ruhsatı için gereken analiz ve yasal prosedüre harcanan para, yaz ve kış lastikleri, Motorlu Taşıtlar Vergisi, taksimetre tarife ayarı üzere kalemlerin hepsini kiralayan kişi tarafından karşılanıyor.
MAL SAHİBİNİN OTOMOBİLİNDE KİMİN ÇALIŞTIĞI AŞİKÂR DEĞİL
Mal sahibi, plakasını galericiye bıraktıktan sonra yalnızca aylık kirasını alıyor. Plakanın yasal süreçlerine ait olarak da galericiye vekalet veriliyor. Galerici taksinin yasal prosedürü olan her yıl belediyeden çalışma ruhsatını, takside çalışan sürücülerin SGK’ya giriş-çıkışlarını aldığı vekalet ile gerçekleştiriyor. Esasen sisteme ait kullanıcı ismi ve şifre ile sürücü giriş çıkışları 1 dakikadan kısa müddette gerçekleştiriliyor. Galericiye teslim edilip kiraya verilen plakaların sahipleri hangi marka, model arabanın taksi olarak çalıştığını, sürücünün kim olduğunu bilmiyor. Yolda tesadüfen görürse ya da e-devlet üzerinden denetim ederse taksisinin hangi araba olduğunu görebiliyor.
TAKSİLERDE SÜRÜCÜLERİN ÇALIŞMA SİSTEMİ
Ticari taksilerde 12 ya da 24 saat tertibi üzerinden çalışma sistemi bulunuyor. Genelde 12-12 çalışarak bir takside 2 sürücü bulunuyor. Sürücünün birinci mesaisi saat 03:00’te başlıyor. Saat 15:00’da bitiyor. Öbür sürücüye araç pak, deposu tam dolu biçimde teslim ediliyor. Bu tertip her gün bu türlü işliyor. Çalışma saatlerindeki değişikliği sürücüler kendi ortalarında da belirleyebiliyor. Saat 05:00’te başlayıp saat 17:00’de öbür sürücüye de devredebilir. Bununla birlikte 24 saat sistemine nazaran de çalışma yapabiliyorlar. Tek sürücü 24 saat boyunca çalışıp aracı öbür sürücüye devredebiliyor. Böylelikle bir gün çalışıp bir gün çalışmamış oluyor.
TAKSİ PLAKASI 20 MİLYON LİRA OLMALI
İstanbul Taksiciler Esnaf Odası İdare Konseyi Lideri Eyüp Aksu, taksi plakalarının ucuz kaldığını en az 20 milyon lira olması gerektiğini söyledi.
Aksu “Algı operasyonları nedeniyle taksi plakası fiyatlarında gerileme oldu. Faizlerin yüksek olması ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin de daima 5 bin yeni plaka arz edilmesine yönelik atakları plaka fiyatlarını düşürüyor. Biz belediyeden bu plakaları ihaleye girerek aldık. O tarihlerde gayrimenkul, arsa, üzere enstrümanları kıyaslarsak 20 milyon lira olmalı. Her şey yüzde 100-200 arttı, taksi plakası gerçek bedelinde değil” dedi.
“PLAKA KİRALARI ÇOK DÜŞÜK”
Taksi plakası kiralarının düşük olduğuna değinen Aksu “Kiralar çok düşük, fiyatlarımız toplu taşımayla eşit hale geldi. 3-4 kişi birleşiyor taksiyle gidiyor, toplu taşımaya binseler daha fazla ödüyorlar. Plaka kiraları 25 bin lira civarında ve epeyce düşük” sözünü kullandı.
“ÜCRET TARİFELERİ YÜZDE 100 ARTSIN”
Aksu “Taksimetre fiyat tarifelerinin en az yüzde 100 artmasını istiyoruz. Böylelikle toplu taşımadan farklı olalım, aramızdaki makas kapansın” dedi.
ÖTV MUAFİYETLİ ARAÇLAR KONUSU
Ticari araçlara yönelik Özel Tüketim Vergisi muafiyetine ait olarak da Aksu, lokal seçimden evvel muafiyetin açıklanacağını beklediklerini söyledi.
“İBB TAHKUK FİYATLARI DÜZENLENMELİ”
Aksu “6 yaşını geçmiş 7-8-9 yaşındaki ticari araçları kullanma konusunda müsaade alabilmek için TAHKUK merkezlerine araçları muayene ettirmek gerekiyor. Yaşın artırılmasına onay veriyoruz, esnafımız aracını değiştiremiyor fakat TAHKUK’ta birinci yıl için 500, ikinci yıl için 2500, üçüncü yıl ise 5000 lira çok yüksek bedel, ücretlendirilmenin düzenlenmesini ve TUVTÜRK muayene fiyatını geçmemesini talep ediyoruz” dedi.
TEPE LAMBALARI DEĞİŞİYOR
Taksilerdeki zirve lambalarına ait olarak Aksu “Tepe lambaları değişecek, 2000-2500 liraya da var, isteyen istediği sayıya taktırabilir. Hedef “neden yolcuyu almadan nereye gidiyorsun” diye kasvetleri önlemek için. Aplikasyondan rezerveye giden taksilerde “rezerve”, taksimetre açıksa “dolu”, taksimetre kapalıysa “boş” yazacak. Araç içinde yolcu tarafından sorun çıkarılırsa SOS yazacak” ayrıntılarını açıkladı.
ŞOFÖR SGK PRİMİNİ ÖDÜYOR, YEVMİYE 900-1000 LİRA ARASI
Birleşik Taksi Sürücüleri Derneği Lideri Hüseyin Duman, ticari taksilerde yarım günlük yevmiyenin 900-1000 lira ortasında değiştiğini SGK primini mal sahibi değil sürücünün ödediğini ve günlük 150 lira da SGK primi ödendiğini söyledi.
Taksi sürücülerinin masrafları çıktıktan sonra kendisine ortalama 800 lira kalması gerektiğini belirten Duman, korsan nakliyat yapanların emeklerini çaldıklarını belirtti.
Duman’ın açıklamaları şöyle:
“40 TANE KİRALIK PLAKA ÇALIŞTIRAN İADE EDİYOR”
Bugün 40 tane kiralık çalıştıran kişi otomobilleri iade ediyor ve diyor ki; 1 milyon verip araç alıp milletin plakasını çalıştırıp onları kazandıracağıma kendime 6-7 plaka alır kendime çalıştırırım.
“TAKSİ KİRALAYAN 40 BİN LİRA KAZANAMAZ”
Taksi kiralayanlar mutlaka bütün masrafları çıktıktan sonra ayda 40 bin lira para kazanmaz. Şu anda çok plakaların büyük kısmı galericilere iade edildi. Son UKOME kararı ile İBB TAHKUK ismi altında araç denetimleri yapılarak araç değiştirme yaşını 9 yıla kadar çıkardılar. İşte bu yüzden eski araçlarını içini ve dışını dizayn ederek (İBB istediği hale getirerek) 2 yıl daha kullanacaklar. Taksi topluluğu bundan ötürü biraz rahatladı. Ayrıyeten çıkacak olan ÖTV muafiyeti de bekleniyor. İBB, 2015—2016 model araçların yaşlarını uzatmak için TAHKUK ismi altında muayeneden her araç için 5 bin lira para topladı. 7.100 araç var. İBB kendisine gelir kapısı yarattı.
İSTANBUL’DA PLAKA FİYATLARI YERİNDE SAYIYOR
Plaka fiyatları 2 yıldır yerinde sayıyor. Neye nazaran belirlendiği aşikâr olmayan plaka fiyatları faizler yüksek kaldıkça prim yapmaz. Kuşadası, Antalya’da plaka fiyatları 13 milyon lira düzeyinde diye biliyorum, İstanbul’da 6.5 milyon liraya satılıyor.
