Bluetooth teknolojisi artık hayatımızın bir kesimi. Dünyanın dört bir yanında her gün milyonlarca insan telefonlarını, akıllı saatleriyle, kulaklıklarıyla, televizyonlarıyla hatta arabalarıyla bağlamak için Bluetooth teknolojisinden faydalanıyor.
Bluetooth, 1990’lı yılların ortalarında Intel mühendislerinden Jim Kardach tarafından icat edildi. Lakin Kardach, geliştirdiği bu teknolojiye ne isim vereceğini bir türlü bulamıyordu.
O periyotta Viking tarihi üzerine bir kitap okumakta olan Kardach, 10’uncu yüzyılda karar sürmüş Danimarkalı kral Harald Blatand’ın muvaffakiyetlerini öven bir yazıt olduğunu gördü.
Kral Harald için “Blatand” lakabı birinci olarak Danimarka’nın doğusundan bir keşişin 12’nci yüzyılda kaleme aldığı iddia edilen Latince bir metin olan Roskilde Vakayinamesi’nde kullanılmıştı. Eski Norsça’da Blatand “mavi diş” ya da “koyu diş” manasına geliyordu.
Kralın dişleri çürük olduğu için bu lakabı aldığı düşünülse de bu bilgi kesin değil. Başka yandan Blatand’ın çevirisinin mavi diş olduğuna itirazlar da var. Eski Norsçada “blar” mavi manasına geldiği üzere koyu manasına da geliyordu. Anlaşılan Harald’ın dişleri nitekim mavi olmasa bile olağandan daha koyu görünüyordu.
Yazıtta Kral Harald’ın dağınık vaziyetteki Danları tek bir devlet alında toplamayı başardığı ve Norveç topraklarını fethettiği yazılıydı. Kardach, bu hükümdarın isminin yazdığı programın kod ismi olarak kullanılmaya çok uygun olduğunu düşündü.
Kral’ın 1000 yıldan fazla vakit evvel İskandinavya’nın çok büyük bir kısmını fethedip birbirine bağlaması üzere, Bluetooth teknolojisi de çağdaş dünyayı fethedip birbirine bağlayabilirdi.
Yazılıma öteki isimler verilmesi de gündeme geldi lakin nihayetinde Viking hükümdarının ismi kalıcı oldu.
Bluetooth teknolojisinin yalnızca ismi değil logosu da ünlü Viking hükümdarından geliyor. Bu logo “dolu yağışı” manasındaki Hagall (ᚼ) ve “huş ağacı” manasındaki Bjarkan (ᛒ) harflerinin birleşmesinden oluşuyor ve HB yani Harald Blatand’ın baş harflerini simgeliyor.
Bluetooth teknolojisinin yalnızca ismi değil logosu da ünlü Viking hükümdarından geliyor. Bu logo “dolu yağışı” manasındaki Hagall (ᚼ) ve “huş ağacı” manasındaki Bjarkan (ᛒ) harflerinin birleşmesinden oluşuyor ve HB yani Harald Blatand’ın baş harflerini simgeliyor.
GORM’UN OĞLU HARALD
Peki kimdi bu Mavi Dişli Kral Harald?
Tarihçilere nazaran 10’uncu yüzyıla damga vuran Harald, 30 yıllık iktidarı boyunca Norveç topraklarını ele geçirdi ve hâkim olduğu bölgeleri korumak emeliyle büyük kaleler yaptırdı.
Ömrünün son devirlerinde oğlu Çatal Sakallı Sweyn’le çatışmaya girse de hanedanı gücünü kaybetmedi. İlerleyen devirde torunu Canute da İngiltere, Danimarka ve Norveç topraklarında karar sürdü.
Mavi Dişli Kral birebir vakitte Harald Gormsson yani “Gorm’un oğlu” olarak da tanınıyordu. Babası Gorn’un tahta nasıl çıktığı net olmamakla birlikte Jütlandlı olduğu kestirim ediliyor. Gorm, MS 936 yılında kuzey Jütland’ın denetimini İsveçlilerden aldı ve merkezi Jelling kasabası olan krallığını ilan etti.
Gorm’un krallığını kaptırmayıp varislerine bırakma eforu 10’uncu yüzyıl İskandinavya’sında epeyce yaygın bir eğilimin örneğiydi.
Geçmişte Kuzey Denizi’ndeki savaşlarda topladıkları ganimetlerle varlıklı olan pek çok Viking, krallığını ilan ediyordu. Ancak 900’lü yılların sonlarında, bu küçük krallıklar merkezileşmiş monarşilere dönüşmeye başladı. Gorm’un Jelling’de başlattığını oğlu ve torunu devam ettirdi.
Harald, başşehri Jelling’den Roskilde’e taşımış ve burada vakitle dev bir katedrale dönüşen birinci kiliseyi inşa ettirmişti.
YAZITTA ANLATILDIĞI KADAR PARLAK BİR PERİYOT MİYDİ?
Jelling’de bulunan iki büyük yazıt, bu bağlamda değerli ipuçları içeriyor. Yazıtlardan daha eski ve daha küçük olanı Gorm tarafından eşi ve Harald’ın annesi Thyra ismine diktirilmiş. İkinci ve daha büyük yazıt ise Harald tarafından hazırlatılmış. Yazıtın bir yanında Danimarka topraklarında bulunan birinci Hz. İsa tasviri, öbür yanında da “Harald tüm Danimarka ve Norveç’i kendisi için kazandı ve Danları Hristiyan yaptı” sözü yer alıyor.
Ne var ki tarihçilere nazaran, Harald’ın devri bu yazıtta bahsedildiği kadar parlak değildi; vakit zaman başarısızlıklar da yaşanıyordu.
Dönemi anlatan en değerli yapıtlardan biri 13’üncü yüzyılda İzlanda’da kaleme alınan Knytlinga Destanı.
Mavi Dişli Kral’ın tahta çıkmasıyla başlayan bu destanda, hükümdarın, Norveç’i yeğeni Gri Pelerinli Harald’ın elinden nasıl aldığı anlatılıyor. Buna nazaran, Kral, yeğenini Danimarka’ya davet edip burada öldürttü, akabinde ordusuyla Norveç’e girdi. Hakon Jarl’ı kendisine bağlı olacak formda Norveç hükümdarı, ülkede yaşayan herkesi de tebaası ilan etti.
Harald Blatard, topraklarını korumak için aldığı tedbirlerle de tanınıyordu. Güney komşusu Kutsal Roma İmparatorluğu’nun istilalarının yarattığı tehlikelere karşı, pek çok yuvarlak kale inşa ettirmişti.
Viking Devri Çember Kaleleri ya da Trelleborg biçimi kaleler olarak bilinen bu inşaatlarda, soylu beyefendilerin maiyetlerindeki savaşçılar çalıştırılıyordu. Bu durumdan mutsuz olan beyefendiler, Kral’ın gücünü berbata kullandığı görüşündeydi. Gerçekten Harald’ın sonunu hazırlayan da bu oldu.
OĞLU TAHTTA HAK TEZ ETTİ
Harald’ın oğlu Sweyn şimdi genç yaşında krallığın bir kısmında hak sav etmiş lakin babası tarafından reddedilmişti. Zira Knytlinga Destanı’na nazaran, Sweyn bir cariyenin oğlu olduğu için babası tarafından sevilmiyor ve iktidarı paylaşmaya uygun görülmüyordu.
Sweyn yetişkinliğe erişince geçmişte pek çok Viking’in yaptığını yaptı; birkaç gemiden oluşan donanması ve babasının muhaliflerinden oluşan destekçileriyle, Danimarka kıyılarına ve komşu ülkelere baskınlar düzenlemeye başladı.
Bunun üzerine ordusunu toplayan Harald, oğlunun güçlerine saldırdı. Yaşanan çatışmalar bir iç savaşa döndü. Muharebelerden birinde Harald’ın askerleri Sweyn’i alt etmeyi başardı. Lakin çatışma esnasında Harald ağır yaralandı ve kısa müddet sonra Kasım 987’de hayatını kaybetti.
Harald’ın mezarının Roskilde Katedrali’nde olduğuna inanılıyor. Şayet doğruysa bu kendisinin bir ibadethaneye gömülmüş birinci Danimarka hükümdarı olduğu manasına geliyor.
İNGİLTERE’Yİ DE BİR PERİYOT ONLAR YÖNETTİ
Sweyn’in tahta çıkışıyla beyefendiler ortasındaki arbedeler da sona erdi. Bunun akabinde izafi bir barış sürecine girildi. Bu da Mavi Dişli Kral’ın kalelerinin ihmal edilmesine neden oldu. Savaşçı bir kral olarak tanınan Çatal Sakallı Sweyn, hükümdarlığının büyük bir kısmını İngiltere’ye baskın yapmakla geçirdi.
Harald’ın torunlarından Estrid’in ismini taşıyan hanedan, Danimarka’yı 15’inci yüzyıla kadar yönetti. Hatta halihazırdaki Danimarka Kraliçesi 2’nci Margrethe de bu soydan geliyor.
Diğer yandan Mavi Dişli Kral’ın torunu Canute’un fetihleri İngiltere tarihinde de kıymetli bir yer oynuyor.
Knutr inn riki diye de anılan Canute’un babası 1’inci Sweyn’in İngiltere’ye yaptığı baskınlar, Hazır Olmayan Kral olarak bilinen Ethelred’in 1013 yılında ülkeden kaçmasına neden oldu. Bu sayede Sweyn kendini İngilizlerin Hükümdarı ilan etti. Sweyn, 1014’te ölünce bu unvan oğlu Canute’a geçti. Fakat Ethelred’in dönüşüyle Canute, Danimarka’ya çekilmek zorunda kaldı.
Ancak Canute yılmadı. Yeni bir filo toplayıp İngiltere’ye döndü ve Ethelred’in oğlu ve halefi Yavuz Edmund’u 1016 yılında mağlup etmeyi başardı.
İngiltere’nin yeni hükümdarı olarak Canute, Viking akınlarına bir son verdi ve 20 yıllık bir istikrar ve refah periyoduna imza attı. İki yıl sonra Danimarka hükümdarı olarak ağabeyinin yerine geçti ve topraklarını daha da genişletti. 1028 yılı prestijiyle Jelling hanedanı İngiltere’nin güneybatısından Norveç’in kuzeydoğusuna kadar uzanıyordu.
National Geographic’in “The Viking origins of your Bluetooth devices” başlıklı haberinden derlenmiştir.
