SORUNLAR MASADA KALDI
Ankara-Washington çizgisinde ne olacak
– Türkiye birçok sıkıntıda fikir ayrılığına düştüğü NATO müttefiki ABD ile ilgilerde geçtiğimiz yıl içinde sıkıntılarını çözemedi. YPG/PKK terör örgütüne ABD dayanağı devam ederken, İsveç’in NATO üyeliğinin TBMM’de onaylanması ve Türkiye’nin ABD’den talep ettiği 40 adet F-16 savaş uçağı ve 79 adet modernizasyon kiti bahisleri 2024’e devretti.
İki ülke başkanının yıl sonundaki telefon görüşmesinde bu iki süreci eş vakitli yürütmede mutabık kalması, yeni yılın birinci aylarında bu iki husus için tahlil sinyali olarak algılandı. Öte yandan ABD’nin YPG/PKK’ya verdiği askeri ve maddi dayanak, yeni yılda da Ankara-Washington çizgisinde alakaları zehirleyen en kıymetli sorun olacak.
YILIN UMUT VERENİ
Atina ile yeni sayfa
– 6 Şubat sarsıntılarından sonra yakalanan olumlu ivmeyle yapan bir periyot geçirilen Türk-Yunan ilgilerini gerginliklerden, krizlerden uzak, yapan ve verimli bir yıl bekliyor. Ankara-Atina sınırında bağlantı kanallarının tekrar kurulmasının akabinde 2024’te, Erdoğan ile Yunan Başbakanı Kiriakos Miçotakis, nisan ayında Ankara’da, temmuz ayında da Washington’daki NATO tepesinde bir ortaya gelecek. Yeni devrin “mimarları” dışişleri bakanları Hakan Fidan ile Yorgo Yerapetritis artık her fırsatta buluşacak. Ege’de inanç arttırıcı askeri tedbirler, doğal afetlere karşı işbirliği ve yasadışı göçe karşı ortak çaba üzere pek çok alanda temaslar yapılacak. Yeni yıl Türk-Yunan ilgilerinde yeni bir sayfa olabilir.
YILIN BİLİNMEYENİ
Gazze savaşı nereye evrilecek
– Hamas’ın 7 Ekim’de, İsrail’e düzenlediği baskın sonrasında İsrail’in topyekûn bir formda Gazze’yi bombalayarak, 20 binden fazla Filistinli sivili öldürmesi geride kalan yılın tahminen de en trajik olayıydı. ABD, Mısır ve Katar’ın arabuluculuğunda bir muahede yerinin ortaya çıkması ve savaşın sona ermesi umut ediliyor.
Ancak Gazze Şeridi’nin geleceğiyle ilgili çok fazla soru işareti var. İsrail’in Arap ülkeleriyle olağanlaşma adımlarının süreçten nasıl etkileneceği hâlâ netleşmese de hem Filistinliler hem de bölgedeki aktörler için 7 Ekim, Filistin sorunu ismine bir dönüm noktası oldu.
YILIN YARIŞI
Trump geri mi dönüyor
– ABD, 2024’te bazılarına nazaran ülke tarihinin en kıymetli seçimlerinden birini yaşayacak. Hakkında dört farklı ceza davası bulunan eski lider Donald Trump ve tarihi düzeyde düşük anket oranlarına karşın başkanlık koltuğunu korumak isteyen Lider Joe Biden, aksi bir gelişme olmazsa 5 Kasım’da kozlarını paylaşacak. Trump aralık ayında Colorado Anayasa Mahkemesi’nin hakkında verdiği ‘başkanlık için uygun olmaması sebebiyle eyalette seçimlere katılamaz’ kararıyla savaşıyor. ABD Anayasa Mahkemesi’ne taşınan karar, Trump’ın başkanlığa giden yolunu sonuna kadar kapatabilecek tesire sahip. ABD seçmeninin vereceği kararın global siyasette de tesiri olması bekleniyor.
YILIN BANKOSU
Putin’in maksadı 2030
– 2024 yılının değerli seçimlerinden biri de Rusya’da gerçekleşecek. Yaklaşık 110 milyon Rus seçmen 15-17 Mart tarihlerinde sandık başına gidecek. Rusya’nın Ukrayna’nın doğusunda ilhak ettiği bölgelerde de seçim sandığı kurulacak. Seçimlerde bir sürpriz olması pek mümkün görünmüyor. Sovyet başkan Josef Stalin’den sonra Rusya’da en uzun mühlet devlet başkanlığı yapan Vladimir Putin’in, gerçek bir muhalefet ve rekabet ortamının bulunmadığı seçimleri rahatlıkla kazanması bekleniyor. Putin idaresine karşı en sert muhalefeti yapan mahpustaki Aleksey Navalni de seçimlere kısa bir mühlet kala Kuzey Kutup Dairesi’nde bir cezaevine nakledildi.
YILIN YORGUNU
Rusya-Ukrayna savaşında istikrarlar değişecek mi
– Şubat 2022’de başlayan Rusya-Ukrayna savaşı cephede tıkanma noktasına gelirken, Ukrayna’ya yapılan yüklü mali ve askeri yardımlar nedeniyle Batı kamuoyunda “Ukrayna yorgunluğu” yaşanıyor. Macaristan önderi Viktor Orban’ın Avrupa Birliği’nde, Cumhuriyetçilerin vetoları ise ABD’de Kiev’in beklediği yardımları engelliyor. Moskova 2024’te 112 milyar dolarlık askeri bütçe ayırmışken, ABD ve Avrupa’nın gelişmiş savaş uçakları ve savunma sistemleri denkleme girmeden cephede Ukrayna lehine bir gelişme yaşanması mümkün değil.
NATO ANKARA’YI BEKLİYOR
Odakta yeniden İsveç var
– Türkiye’nin NATO’ya katkısını somut ve ağır formda sürdürdüğü 2023’te, İsveç ve Finlandiya’nın İttifak’a iştiraki gündemin en değerli başlıkları ortasındaydı. Türkiye’nin Finlandiya’ya yeşil ışık yakması genel tabloya olumlu yansırken, İsveç’in TBMM’deki onay süreci NATO’yla alakalar açısından bu yılın en yakından izlenecek ögesi olacak. NATO Genel Sekreteri’nin Türkiye’nin de tesiriyle atadığı Terörle Gayret Özel Koordinatörü’nün faaliyetleri Ankara’nın yakından takip edeceği alanlar ortasında yer alacak. NATO’nun 75’inci yaşına denk düşecek Washington Tepesi ve bu bağlamda alınacak kararlar da Türkiye açısından kıymet taşıyacak.
BRÜKSEL İLE YAKINLAŞMA YAVAŞ
AB’den adım bekleniyor
– Türkiye’de geçen yılki seçimlerin akabinde Avrupa Birliği’yle ilgilerde besbelli bir hareketlenme yaşansa da AB Yüksek Temsilcisi Josep Borrell’in Türkiye’yle ilgiler konusunda pratik adımlar içeren raporu önderler tarafından ele alınmadı. Bu dokümanın başkanlarca kıymetlendirilmesi ve belirlenecek yaklaşım 2024’te Türkiye-AB bağlantılarına taraf verecek. Üyelik müzakerelerinde hareket beklenmezken Ankara vize kolaylığı ve gümrük birliğinin yenileştirilmesi alanlarında somut adım talep ediyor.
YILIN GLOBAL DERDİ
Göç sorunu nasıl çözülecek
– 2023’ün en değerli sıkıntılarından olan global göç trendinin yeni yılda da azalması beklenmiyor. 2024’te de çeşitli sebeplerle ülkelerini terk etmek zorunda kalan milyonlarca kişi, bazen hayatları kıymetine da olsa daha güzel durumdaki ülkelere gitmek için yola çıkmayı sürdürecek. Gelişmiş ekonomiler genç ve faal çalışanların akınından faydalanırken mülteciler, lokal ve global siyasetler üzerinde tesirli olmaya devam edecek. Avrupa ülkelerinden ABD’ye hükümetler, krizi çözmek için yeni siyasetler oluşturacaklarının sinyalini verirken, göç sorunu yıl boyunca yapılacak seçimlerde sandık başına gidenlerin tercihlerini de etkileyecek.
YILIN YENİLİKLERİ
Yapay zekâda atılım ve düzenleme
– 2023 yılında teknoloji rüzgârına istikamet veren yapay zekâ teknolojileri 2024’ün de merkezine oturacak. Jeopolitik gelişmelerin 2024 yılında da teknolojiyi etkilemeye devam etmesi beklenirken, ABD ile Çin ortasındaki teknoloji savaşı, yapay zekâ, çipler ve kuantum teknolojileri üzere alanlarda devam edecek. Öte yandan birinci Türk uzay yolcusu Alper Gezeravcı’nın 17 Ocak 2024’te uzaya gitmesi bekleniyor.
KIBRIS’TA SİL BAŞTAN
Ada’da orta tahlil aranıyor
– Birlemiş Milletler’in Kıbrıs sıkıntısına tahlil bulmak gayesiyle Türk ve Rumlar ortasında başlattığı müzakereler bu yıl 56 yaşına giriyor. BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’in tahlil arayışıyla 1 Ocak’ta misyona başlayacak özel temsilcisi Maria Angela Holguin Cuellar, mesaisine Kıbrıs’ı ziyaret ederek başlayacak, akabinde Ankara, Atina ve Londra’da temaslarda bulunacak. BM, tarafları tatmin edecek ‘ara çözüm’ formülünü bulursa, Kıbrıs probleminde kıymetli bir muvaffakiyet sağlamış olacak. Orta tahlilin mümkün tesirleri KKTC ve Rum siyasetinin bugünlerde tartıştığı en değerli bahis.
YILIN ENDİŞESİ
İklim krizi
– Rekor sıcaklıklara eşlik eden orman yangınları, seller ve kuraklıkla geride kalan 2023’ün akabinde global ısınma ve iklim krizinin tesirlerini yeni yılda da hissetmeye devam edeceğiz. Bilim beşerlerine nazaran, El Nino hava olayı nedeniyle 2024 tarihin en sıcak yılı olabilir. Uzmanlar, artan sıcak hava dalgalarının 2024’te kimi bölgelerde kuraklığın şiddetlenmesine ve uzun vadeli yaşanmasına neden olacağını belirtiyor.
