Türkiye Bankalar Birliği (TBB) İdare Heyeti Lideri Alpaslan Çakar, Ziraat Bankası’nın İstanbul Finans Merkezi’ndeki genel müdürlük binasında iktisat basınıyla bir ortaya geldi. Çakar toplantıda, iktisat ve bankacılık dalındaki gelişmeleri kıymetlendirdi, 2024 ve 2025 yıllarına dair soruları yanıtladı.
Ekonomi idaresinin seçimlerin akabinde açıkladığı Orta Vadeli Program’da (OVP) yer alan gayeleri gerçekçi bulduklarını belirten Çakar, “Bütün sayılar ortasında bir korelasyon var. Ben yalnızca enflasyon maksadının çok argümanlı olduğunu söylemiştim. Enflasyonun 2024 sonunda yüzde 40-45 bandında şekilleneceğini düşünüyorum (OVP’deki maksat yüzde 33)” dedi.
Çakar, Merkez Bankası’nın faiz artırım sürecini ocak ayında tamamlayacağı kanaatinde olduğunu da vurgulayarak, yılın son çeyreği prestijiyle faiz indirim sürecine hakikat gidileceği görüşünü lisana getirdi.
İşte TBB Lideri Alpaslan Çakar’ın sene sonu döviz kurundan KKM’deki gelişmelere, kredi kartlarından yabancı yatırımcı girişlerine kadar iktisada dair açıklamalarından öne çıkanlar…
YAPIŞKAN ENFLASYONA DİKKAT
2022 ve 2023 bütün dünyada ‘enflasyonla uğraş yılları’ olarak geçti. Global iktisatta önemli bir yavaşlama var. Büyüme sorun olmaya başladı. Türkiye ise büyüme konusunda her vakit olumlu ayrıştı. 1923-2022 yılları ortasında Türkiye’nin ortalama büyümesi 4.8. 2003-2023’teki büyüme ise 5.4 olarak öngörülüyor. 2023’te muhtemelen yüzde 4.5 olarak gerçekleşecek. 2024’te de yüzde 4 olarak öngörülüyor. Bunun alt kırılımlarına bakmak lazım. Yurtdışında yaşanan gelişmeler nedeniyle büyümenin iç talep kaynaklı olduğunu görüyoruz. Bu çok dilek edilen bir durum değil. OVP’yi çok gerçekçi buluyorum. Enflasyon konusunda bir ölçü argümanlı olmakla birlikte bütün olarak bakıldığında önemli, dengeli ve öngörülebilir program olduğunu vurguladı. Ben enflasyonun bu yıl yüzde 40-45 bandında şekilleneceğini düşünüyorum. Enflasyon, mayıs ayında en üst seviyeye gelip düşeşe geçecek. Mevcut uygulanan siyasetlerde bence asla ivedi etmemek lazım. Bence enflasyonun yüzde 40-45’lere inmesi aslında olağan, bu olacak. Kıymetli olan enflasyonun yapışkan olmadan, kalıcı hale gelmeden düşürülmesidir. Orada bizim daha dikkatli olmamız, mevcut siyasetleri daha olgunlaştırarak devam ettirmemiz değerli.
FAİZ ARTIRIM SÜRECİ TAMAMLANACAK
Faiz siyaseti faal olarak uygulanıyor. Miktarsal sıkılaştırma adımları devam ediyor. Selektif olmayan kredilerde yüzde 2.5 oranında büyüyebiliyoruz. TL’nin güçlendirilmesine yönelik makro ihtiyati önlemler devam ediyor. Mecburî karşılık oranları şu anda banka bilançolarının yüzde 15-16 düzeylerine kadar geldi ki bunlar çok önemli oranlardır. Bankacılık bölümü için de önemli maliyettir tıpkı vakitte. 25 Ocak Perşembe (bugün) günü Merkez Bankası’nın faiz kararı toplantısı var. Ben de herkes üzere düşünüyorum. Piyasa faiz oranlarını çok fazla etkileyeceğini düşünmüyorum. Mevduat piyasasında şu anda faiz oranları TL cinsinden yüzde 45-50 bandında. Kredi faiz oranları yüzde 45-55 ortasında bir bantta gidip geliyor. Dolar faiz oranları kredilerde yüzde 9’lar civarında, faiz oranları da yüzde 7.5-8 bandında. Yıl sonuna kadar faiz oranlarının çok daha artarak devam edeceği kanaatinde değilim. Merkez Bankası’nın artık faiz artırım sürecini ocak ayı prestijiyle tamamlayacağı kanaatindeyim.
İNDİRİM SON ÇEYREKTE
Bizim alacağımız kararlar yurtdışından bağımsız olmayacak. Fed’in mayıs, haziran prestijiyle faizleri yavaş yavaş aşağı gerçek çekeceğini düşünüyorum. ECB de faizleri düşürecek. Bütün dünyada faiz artırım sürecinin sonuna gelindiğini söyleyebiliriz. Onlar faizi indirdiklerinde biz de makro dataların ışığında onları takip edeceğiz diye düşünüyorum. Bizdeki faiz indirim süreci, onlardan bir mühlet sonra olacaktır. Bu ne vakit olabilir? Takvim söylemem çok hakikat değil lakin son çeyreğe hakikat bizde de faiz indirim sürecine yanlışsız gidileceğini düşünüyorum. Natürel burada Merkez Bankası’nın, data setiyle hareket edeceğini iddia ediyorum, enflasyon oranına nazaran hareket etmesini bekliyorum. Bu bağlamda da piyasayı korumak, gerçek bölümü korumak, tekrar potansiyel süratte büyümeyi sağlamak ismine da mevcut kimi düzeneklerin daha etkin biçimde işletilmesi gerekir. Bunlardan biri selektif kredi siyasetiydi. Bu seçici kredi siyasetine kesinlikle devam etmek gerekiyor. YTAK kredileri, piyasayı korumak ve yatırımı teşvik etmek ismine çok değerli. Reeskont üst limitlerinin artırılması kıymetliydi.
ABD VE AVRUPA’DAN SERMAYE AKIMI OLACAK
ABD ve Avrupa’dan faiz indirimiyle bir arada Türkiye’ye sermaye akımları olacağını düşünüyorum. Bu da bizde kur üzerindeki baskıyı azaltacaktır. Yurtdışı finansman boyutuna bakıldığında 2023’ü 9.3 milyar dolarlık girişle kapattık. Bu yıl menkul değer ihraçlarından 1.5 milyar dolarlık giriş oldu. Bunlar önemli manada girişin olduğunu gösteriyor. TL çok cazip olmaya başladı. Yurtdışı yatırımcılar, evvel tahvil ve senedi piyasasına girer. Bu talebin de oluşmaya başladığını görüyoruz. Seçim sonrası devirde tahvil piyasasına 2 milyar dolarlık, pay senedi piyasasına 2.5 milyar dolarlık bir giriş var. Kredi piyasasında da giriş var. Hasebiyle önümüzdeki süreç prestijiyle bu manada, daha doğrusu sermaye hareketleri manasında rahat olduğumuzu, daha müspet bir geleceğin bizi beklediğini söyleyebilirim.
2024’TE KREDİ BÜYÜMESİ YÜZDE 40
2024 bütün dünyada olduğu üzere Türkiye’de de bir onarım, bir olağanlaşma yılı. Bizim aslında 2025’i satın almak ismine 2024 yılını kullanıyor olmamız lazım. 2025’i bir atlama, sıçrama yılı yapabilmemiz için bu yıl bu tamiratlarımızı, bu restorasyonumuzu, bu normalleşmemizi kesinlikle sağlamamız lazım. Zira dünya bu türlü yapıyor. Herkes buna nazaran konum alıyor. Biz de bunu yapıyoruz. 2024 yılı daha sakin lakin hazırlıkların tamamlanacağı bir yıl olacak. Fakat 2025 bir ‘take off’ yılı. 2025’in ülkede düzenlemelerin, regülasyonların, otoritelerin konuşulduğu bir periyottan çıkıp gerçek bölümün, bilançoların, şirketlerin, yatırımların, iktisadın konuşulduğu bir yıl olmasını hedefliyoruz ve bekliyoruz.
SEKTÖRÜN BORÇLANMA SORUNU KALMADI
Türk bankacılık bölümünün yurtdışı borçlanmasının 116 milyar dolar olduğunu, bunun 78 milyar dolarının kredi, 19 Milyar dolarının para piyasalarından alınmış borçlar, 19 milyar dolarının da menkul değer ihracıyla sağlanmış olan kaynaklardan oluştuğunu bildiren Çakar, kesimin evvelki yıllarda yurtdışında borçlanma yaparken periyot devir zorluklar yaşanabildiğini fakat şu anda borçlanma ve talep noktasında hiçbir sorun kalmadığını söyledi. Çakar, “Vadeler uzuyor, maliyet de giderek düşecek. Para bulunabiliyor, artık talep var. Maliyetler de CDS’in düşmesiyle bir arada gerileyecek” dedi.
BU ÖYKÜDEN VAZGEÇEMEYİZ
Türkiye’nin seçim sonrası periyotta bilhassa enflasyon noktasındaki kararlı duruşunu devam ettireceği kanaatinde olduğunu söyleyen Çakar, şöyle devam etti: “OVP bizim için çok kıymetli bir yol haritası, çok kıymetli bir çıpa, gerçekçi bir yaklaşım. Bizim seçim sonrası yeni bir öykümüz var. Bu kıssaya şu anda bütün taraflar inanıyor, gerisinde duruyor. Biz aslında bu öyküden vazgeçemeyiz, bunu sonuçlandırmamız lazım.”
2025’TE MAKRO İHTİYATİ ÖNLEM KALMAYACAK
Türkiye’nin büyümesinin finansmanını bankacılık dalının yaptığını, yüzde 35-40 civarındaki kredi büyümesinin Türk bankacılık dalı için olağan olduğunu belirten Çakar, 2025’te faizlerin aşağı istikametli olacağını söyledi. Çakar, “Makro İhtiyari önlemlerin 2025 yılına gündemimizde olmayacağını düşünüyorum. Rezerv kompozisyonu, önümüzdeki periyot prestijiyle makro ihtiyati önlemlerin kaldırılması, olağanlaştırılması ve sadeleştirilmesi konusunda belirleyici olacak. Artık piyasada hayat olağanlaşıyor. Bizim gündemimiz artık iş olmalı” formunda konuştu.
YIL SONU DOLAR VARSAYIMIM 39-40 TL
Çakar, “Kredi büyümesinin bu yıl yüzde 40 civarında olacağını düşünüyorum. Kurun da bu yıl enflasyondan fazla artmayacağı kanaatindeyim. Dolarda yıl sonu iddiam 39-40 lira. TL’nin çok cazip bir eser olduğu, kurun artık önümüzdeki devir prestijiyle TL’den daha fazla getiri sağlamayacağı konusunda genel bir kanaat oluştu. 2025’te TL’nin tekrar olağan düzeneğine, mecrasına döndüğünü göreceğiz” dedi.
TL KKM AY SONUNA KADAR BİTMİŞ OLUR
Türk bankacılık dalının büyüklüğünün 23.5 trilyon lira olduğunu, bunun 2.5 trilyon lirasının öz kaynak, 4.5 trilyon lirasının mevduat dışı kaynak,15 trilyon lirasının da mevduattan oluştuğunu bildiren Çakar, Türk bankacılık bölümünün çok sağlam bilançoya sahip olduğunu vurguladı. Çakar, KKM ile ilgili olarak da, “KKM ve DDM toplamı bugün prestijiyle 88-89 milyar dolara düştü. Bir orta 3.4 trilyon TL, yani 126 milyar dolara kadar çıkmıştı. Bugün prestijiyle hissesi yüzde 16.8’e düştü. TL KKM’nin toplam mevduat içerisindeki hissesi yüzde 5’e indi. Muhtemelen bu ay sonu ya da gelecek ay TL KKM bitmiş olur. Hali hazırda DDM’nin yüzde 15-20’si standart TL mevduata geçiyor. Merkez Bankası; kur üzerindeki baskı, rezerv konuları dikkate alındığında DDM’nin çabucak süratli bir biçimde bitmesini istemiyor. 2025 yılında DDM’yi konuşmuyor olacağız. DDM tedrici olarak yavaş yavaş azalarak gündemimizden çıkacaktır. Şu anda 2024 yılında TL en hakikat enstrüman üzere gözüküyor” dedi.
KREDİ KARTLARINDA DÜZENLEME OLMALI
Geçen yıl kredilerin 11.6 trilyon lira olarak şekillendiğini, 12 aylık değişime bakıldığında kredilerdeki büyümenin 2023 sonunda yüzde 54 olduğunu belirten Çakar, “Kredilerde Haziran 2023’te büyüme oranı yüzde 59’du. Yılın ikinci yarısında kredilerde bir yavaşlama kelam konusu. Bu bilhassa TL kredilerde net olarak görülüyor” dedi.
Ayrışan tek kalemin kredi kartı olduğuna işaret eden Çakar, “Kredi kartlarındaki enflasyon tesirini de yönetmek ismine burada bir düzenleme olabileceği kanaatindeyim. Bunun birkaç tane sistemi var; faiz oranı, taksit sınırlaması ya da kişinin harcayabileceği meblağ konusu… Bu hususta bir aksiyon alınacağı kanaatindeyim” diye konuştu.
Aktif kalitesinde oranın bugün prestijiyle 1.65 olduğunu belirten Çakar, takipteki kredi oranının makul ve yönetilebilir seviyede olduğunu kaydetti.
