Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’in 12 Şubat’ta Türkiye’ye gerçekleştirmesi beklenen ziyaret daha şimdiden milletlerarası gündemin değerli başlıklarından biri haline geldi.
Türkiye’nin, Rusya’nın Ukrayna’yı işgal teşebbüsünün başladığı Şubat 2022’den bu yana Putin’in gideceği birinci Batı ve NATO ülkesi olması bu ziyaretin kıymetini daha da artırıyor.
Başta ABD, Ukrayna ve Batı ülkeleri, ziyarete eleştirel baksalar da tahıl koridorunun tekrar canlanması ve müzakere masasına dönülmesi açısından mümkün sonuçlara odaklanıyorlar.
BU BİR İLK
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Putin’in ziyaretinin aslında daha öncesi için planlandığını lakin bölgesel gelişmelerden ötürü geciktiğini kaydetti.
Kremlin Sözcüsü Dmitry Peskov da Putin’in ziyaretinin hem ikili hem de bölgesel hususların görüşülmesi açısından kıymetli olacağını belirtti.
Ukrayna’yı işgal teşebbüsünü başlattıktan sonra geçen iki senede pek yurt dışı ziyareti geçekleştirmeyen Putin, savaşın başladığı 24 Şubat 2022’den sonra birinci kere Türkiye’ye gelecek.
Savaşın ikinci yıldönümünden günler evvel NATO’nun önde gelen ülkelerinden birini ziyaret edecek olması Putin’in Erdoğan ile görüşmesini daha da dikkat alımlı hale getiren ögelerden biri.
BM YAKINDAN TAKİP EDECEK
Henüz resmen ilan edilmemiş olmasına rağmen Putin’in ziyaretine ait hem Birleşmiş Milletler (BM) hem de ABD’den kıymetlendirme yapılmış olması Batı’nın ilgisini somutlayan bir durum.
BM Sözcüsü Stephane Dujarric, hafta başında düzenlediği basın toplantısında bir soru üzerine, Putin’in Türkiye ziyaretini yakından takip edeceklerini kaydetti.
Dujarric, tahıl koridorunun yine canlandırılmasına ait bir soru üzerine ise BM’nin Türkiye-Rusya görüşmelerine dahil olmadığını anımsattı.
TAHIL MUTABAKATI CANLANDIRILABİLİR Mİ?
2022 Temmuz’unda oluşturulan Karadeniz Tahıl Teşebbüsü, Türkiye ve BM’nin Rusya ve Ukrayna ile farklı başka imzaladığı mutabakat muhtıraları ile yaşama geçmişti.
Rusya, kendi tahıl eserleri ve gübresini satamadığı gerekçesiyle Temmuz 2023’te teşebbüsü askıya aldığını açıklamıştı.
Dışişleri Bakanı Fidan da, 4 Şubat’ta verdiği bir demeçte, inisiyatifin yeni bir formülle canlandırılması için Türkiye’nin çalışmalarını sürdürdüğünü kaydetmişti.
Ukrayna’nın tahıl taşıyan birtakım gemilerini hâlâ Karadeniz’den geçirebildiğini fakat güvenliğin büyük sorun olmaya devam ettiğini, Rusya’nın ise sattığı tahılın parasını alamadığı için düşünceleri olduğunu anımsatan Fidan, “Her iki tarafı da tatmin edecek bir tahlil için çalışıyoruz” tabirlerini kullanmıştı.
Fidan bir formülün bulunması durumunda bunu kamuoyuyla paylaşacaklarını da açıklamıştı.
Diplomatik kaynaklar ise mevcut durumda tahıl koridorunun yine canlandırılmasının zahmetine işaret ediyorlar. Rusya’nın Ukrayna limanlarını kuşatmayı sürdürdüğü, milletlerarası toplumun da bankacılık, sigorta üzere alanlarda Rusya’nın beklentilerine karşılık vermediği bir ortamda tahıl koridoru teşebbüsünün canlanmasının sıkıntı olacağı yapılan değerlendirmeler ortasında.
ABD’DEN MANALI ROL VURGUSU
Putin’in ziyaretini yakından izleyecek bir öteki başşehir ise Washington olacak. ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcü Yardımcısı Vedant Patel, 5 Şubat’ta düzenlediği basın toplantısında, Putin’in Türkiye ziyareti ile ilgili bir soruya da cevap verdi.
“Eğer rastgele bir ülke Rusya’nın kimi berbat niyetli davranışlarından vazgeçme konusunda manalı bir rol oynayabilecekse bunu katiyetle memnuniyetle karşılarız,” değerlendirmesini yapan Patel, Karadeniz tahıl koridoru teşebbüsünü anımsattı.
Sözcü Yardımcısı, “Ukrayna tahılının gitmesi gereken yere ulaşmasının ve bu alanda muteber bir ilerleme kaydedilmesinin kritik değerini hissetmeye devam ediyoruz. Bu katiyetle güzel karşılanacak bir şey” dedi.
KİLİT ÜLKE TÜRKİYE
Uluslararası haber ajansı Associated Press (AP) konuya ait haberinde Putin’in Ukrayna işgalinden bu yana bir NATO devletine gerçekleştireceği birinci ziyaretin ehemmiyetine vurgu yaptı ve “Türkiye, Karadeniz’deki komşuları Rusya ve Ukrayna ile âlâ ilgilerini sürdürmeye çalıştı. Batı’nın Moskova’ya uyguladığı yaptırımlara katılmayı reddederken, birebir vakitte Ukrayna’nın toprak bütünlüğünü destekledi ve Kiev’e silah sağladı. Ukrayna limanlarından inançlı geçişin sağlanması hedefiyle Birleşmiş Milletler’in tahıl mutabakatına aracılık etmesine yardımcı oldu.” hatırlatmasında bulundu.
Newsweek ise günler öncesinde yazdığı tahlilinde Türkiye’yi kilit bir NATO ülkesi olarak tanımladı ve şu tabirleri kullandı;
“Türkiye ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Kremlin ile Batı ortasında ender bir diplomatik köprü vazifesi görüyor. Ankara Rus işgalinden bu yana Batı’nın Moskova’ya yönelik yaptırımlarına katılmayı reddederken Ukrayna’ya askeri materyal dayanağı sağladı, 2022’de Antalya ve İstanbul’da iki başka barış görüşmesine mesken sahipliği yaparak kendisini arabulucu olarak konumlandırdı. Türkiye birebir vakitte, Karadeniz Tahıl Teşebbüsü’nün de anahtarıydı. “
TARAFLARI TIPKI MASAYA GETREN ÜLKE TÜRKİYE
Türkiye, savaşın başladığı Şubat 2022’den yalnızca haftalar sonra Rus ve Ukraynalı dışişleri bakanlarını Antalya’da bir ortaya getirmiş lakin mutabakat sağlanamamıştı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Putin ve Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenskiy’e barış görüşmeleri için Türkiye’nin mesken sahipliği yapabileceği teklifini lisana getirmişti.
Dışişleri Bakanı Fidan, bu ögelerin yanı sıra Türkiye ile Rusya’nın birçok çatışma noktasında varlık gösterdiklerini, başta Suriye, Kafkaslar ve Orta Doğu’da şiddetin daha da yayılmaması için Ankara-Moskova ortasında kurulan diyaloğun değerli olduğunun altını çiziyor.
