İlk Türk astronotu Alper Gezeravcı’nın, Milletlerarası Uzay İstasyonu’ndaki misyonu bugün sona eriyor. Yaklaşık 15 gün uzay üssünde kalan Gezeravcı, buradaki yerçekimsiz ortamda 13 bilimsel deney yaptı. Gezeravcı sayesinde milyonlarca Türk genci astronot olma hayali kuruyor. Pekala astronot nasıl olunuyor? ABD’de, Avrupa’da yahut Rusya’da astronotlar ne kadar maaş alıyor?
1961’de uzaya çıkan birinci insan Yuri Gagarin oldu. Gagarin’den bu güne farklı milletlerden 600’den fazla astronot dünya yörüngesi ve ötesine çıktı. Bunun yarısından fazlasını ise ABD Uzay ve Havacılık Dairesi NASA mensubu ABD’li astronotlar oluşturdu.
NASA’DA ASTRONOT NASIL OLUNUR?
NASA’da astronot olmak hiç kolay değil. ABD vatandaşı olmanız, bilim, teknoloji, mühendislik ya da matematik alanlarında üniversitede master derecesine sahip olmanız ve en az 1000 saat jet pilotluğu tecrübesine sahip olmanız gerekiyor. Bu yüzden NASA astronotlarını çoklukla ABD Hava Kuvvetleri bünyesinden seçiyor.
NASA ASTRONOTLARI NE KADAR MAAŞ ALIYOR?
NASA’da astronot maaşları ise değişmekte. 2022 yılında yayınlanan ABD’li memurlar için olan maaş ödeme tablosuna nazaran, astronotlar vazifelerine nazaran tablonun G13 ya da G14 skalasında maaş alıyor. G13 skalasına nazaran maaş alan bir astronot yılda 81 bin 216 fiyatla işe başlıyor. Deneyimine nazaran yıllık maaşı 105 bin 579 dolara kadar çıkabiliyor. Deneyimli bir astronot aylık 8 bin 798,25 dolar maaş alabiliyor. G14 skalasına nazaran maaş alan bir astronot, deneyimine nazaran yılda 95 bin 973 – 124 bin 764 dolar ortası kazanıyor. G14’e mensup bir astronot ayda 10 bin 397 dolar maaş alabiliyor. NASA’da yönetici konumunda olan astronotlar ise G15 tablosuna nazaran yılda 146 bin 767 dolara kazar maaş alabiliyor.
AVRUPA’DA MAAŞLAR NE KADAR?
Avrupa Uzay Ajansı ESA bünyesinde çalışan astronotların maaşları da göz dolduruyor. ESA’da maaşlar astronotların deneyimlerine nazaran ayda 6 bin 693 dolar ile 9 bin 596 dolar ortasında değişiyor. Lakin maaşlar Fransa’da, Almanya’da ve İngiltere’de ufak da olsa farklılıklar gösterebiliyor. ESA’da astronot olabilmek için ESA üyesi bir ülkenin vatandaşı olmak gerekiyor. Adayların, tabiat bilimleri, tıp, matematik, mühendislik ve bilgisayar bilimleri üzerine master derecesi sahibi olması ve en az 3 sene bir laboratuvar tecrübesi sahini olması gerekiyor. Jet pilotluğu da aranan özellikler ortasında.
ROSCOSMOS NE KADAR MAAŞ VERİYOR?
Rus Uzay Ajansı Roscosmos’da maaşlar NASA ve ESA’ya nazaran hayli düşük kalıyor. Lakin Rus kozmonotlara verilen ikramiyeler ile bu açık kapatılıyor. Russia Beyond haberine nazaran bir Rus kozmonotun aylık maaşı 129.000-166.000 ruble aralığında. Yani deneyimli bir kozmonotun maaşı aylık 2 bin doları bile bulmuyor. Fakat Rus kozmonotlara aylık maaşlarının yanında uzayda kaldıkları müddet ve yaptıkları işe nazaran ikramiyeler ödeniyor. Bu ikramiyeler işin zorluğuna nazaran günlük 400 doları bulabiliyor. Yani 4 aylık bir Milletlerarası Uzay İstasyonu Görevi’nde bir Rus kozmonot yaklaşık 48 bin dolar ikramiye alabiliyor.
Bunun yanında 2021 yılında Kremlin idaresi kozmonot maaşlarını yükseltmek için çalışma başlattıklarını ve maaşları aylık 4 bin ila 6 bin 500 dolar düzeyine çıkaracaklarını açıklamıştı.
UZAYA ÇIKAN BİRİNCİ İNSANIN MAAŞI NE KADARDI?
Uzaya birinci giden insan olan Yuri Gagarin’in ise aldığı maaş, günümüze kıyasla bir epey düşüktü. Sovyetlerin ünlü hava kuvvetleri generallerinden Nikolai Kamanin, anılarında Yuri Gagarin’in ikramiyeler dahil ayda 632 ruble (o vaktin enflasyonu ile 575 dolar) aldığını yazmıştı. Yani Gagarin yılda 6 bin 900 dolar kadar bir maaş alıyordu.
İLK TÜRK ASTRONOT ALPER GEZERAVCI NASIL SEÇİLDİ?
Türkiye Uzay Ajansı 2018 yılında kuruldu. Birinci Türk astronotun seçileceği Mayıs 2022’de duyuruldu. Başvuran 36 bin adaydan yalnızca 30’u Ankara’ya çağırıldı. Adaylara uygulanan kuvvetli ruhsal ve tıbbi testlerin yanında adayların mühendislik ile spor alanındaki muvaffakiyetleri da astronot olarak seçilmeleri için kriter oldu. Testlerin sonunda ise Hava Pilot Yarbay Alper Gezeravcı seçildi. Yedek astronot olarak da Tuva Cihangir Atasever seçildi. Adaylar ABD’nin Houston kentindeki uzay merkezinde astronotluk eğitimi aldılar. Alper Gezeravcı, Axiom-3 vazifesiyle 19 Ocak’ta gerçekleşen fırlatmanın akabinde Memleketler arası Uzay İstasyonu’na gitti ve birinci Türk astronot olarak tarihe geçti.
Yapılan testlerin yanında Gezeravcı’nın mesleği ve eğitimi de astronot olarak seçilmesi için kıymetli bir etken oldu. Alper Gezeravcı’nın Türk Hava Kuvvetleri’nde 20 yıldan fazla askeri pilotluk mesleği olduğunu hatırlatmakta yarar var. Ayrıyeten elektronik mühendisliği lisansı olan Gezeravcı, birçok NASA astronotu yetiştirmiş ABD’deki Wright-Patterson Hava Kuvvetleri Teknoloji Enstitüsü’nde yüksek lisans yaptı.
