Erzincan’ın İliç ilçesindeki Anagold Madencilik şirketine ilişkin Çöpler Madeni’nin sigortasız olduğu ortaya çıktı. 13 Şubat’ta meydana gelen heyelan nedeniyle 9 emekçinin toprak altında kaldığı ve hala arama çalışmalarının sürdüğü olay sonrası, gözler maden sigortalarına çevrildi.
301 emekçinin hayatını kaybettiği Soma faciasından sonra yapılan düzenleme ile tüm maden işletmelerine, çalışanlarını, kaza sonrası vefat ve sakatlık risklerine karşı sigorta yaptırma mecburiliği getirildi ve uygulama maden çalışanları mecburî ferdi kaza sigortası ismi altında 2015 yılında başladı. Sigorta kapsamında; bir taraftan Güç ve Alışılmış Kaynaklar Bakanlığı maden işletmelerini denetlerken, öbür taraftan da sigorta şirketleri madenlerin inançlı ve standartlara uygunluğunu denetliyor. Maden işletmesinin minimum sigorta koşullarını sağladığının tespiti üzerine o madendeki tüm çalışanlar sigortalanıyor. Şayet işletme sigorta şirketinin istediği kurallara uygun değilse sigorta yapılmıyor ve sigortası olmayan maden ocağının faaliyeti durduruluyor, sigortanın isteği koşullar yerine getirilmezse maden işletmesinin ruhsatı iptal ediliyor.
ÇOĞU KONTROLDEN GEÇEMEDİ
Sigorta uygulaması başladığından bu yana da zarurî sigorta için başvuran maden ocaklarının neredeyse yarısına yakını sigorta şirketlerinin yaptığı kontrollerden geçebildi, kalanı, iş güvenliğine uygun bulunmadığından sigorta yapılmadı. Sigortalanamayan madenlere, eksiklerini yerine getirmesi için müddet tanınmasına karşın birçok maden işletmesi sigortanın ek maliyet getirmesinden ötürü faaliyetlerini durdurdu. Bazıları ise kaçak çalışmayı tercih etti ki, 2016’da Şırnak’ta, 7 çalışanın hayatını kaybettiği kazada madenin kaçak çalıştığı ortaya çıkmıştı. Bugüne gelindiğinde ise sigorta şirketleri yaptıkları kontroller sonucunda 832 madende çalışan emekçileri zarurî olarak sigortaladı.
TEMİNATLAR ÇABUCAK ARTIRILMALI
Maden çalışanlarına yönelik sigorta uygulamasında bugün yaşanan en büyük sorun ise verilen teminatların yetersiz kalması. Zarurî sigorta kapsamında maden işletmeleri her bir çalışanı için yıllık 700 lira prim ödeyerek, muhtemel bir kazada vefat ve sakatlık risklerine karşı sigorta yaptırıyor. Sigorta şirketi de bu prim karşılığında kişi başına sakatlık ve vefat durumlarına karşı 150 bin lira teminat veriyor. Yani, maden kazasından ötürü hayatını kaybeden çalışanların ailelerine 150 bin lira, kaza nedeniyle sakat kalan emekçinin kendisine yeniden 150 bin lira sigortadan tazminat ödeniyor.
Ancak bu teminatlar düzenlemenin uygulamaya girdiği 2015 yılında belirlenmiş teminatlar ve 9 yıldır tıpkı teminatlar uygulanıyor. Hem sigortacılar hem de personel sendikaları, teminatların biran evvel günün koşullarına uyarlanması gerektiğine belirterek, ileride Soma gibisi yaşanacak bir faciada 150 bin liralık teminat limitinin büyük sorun yaratacağını vurguluyor. Bu hususta da kişi başına teminatların 1 milyon liraya çıkartılması için çalışma yapıldığı ve önümüzdeki günlerde teminatların artırılacağı belirtiliyor.
ALTIN MADENLERİ KAPSAM DIŞI
Öte yandan, 2015 yılında uygulamaya giren maden sigortası; yer altı tüm madenler ile hem yer altı hem de yer üstü yalnızca kömür madenlerini kapsayacak halde düzenlendi. madenleri ise kapsam dışında tutuldu. Bu nedenle de Erzincan’ın İliç ilçesindeki Anagold Madencilik şirketine ilişkin Çöpler Madeni sigorta kapsamına girmiyor, hasebiyle da sigortası bulunmuyor. Sigortacılar, Çöpler Madeni’nindeki faaliyetlerin birçok şirket tarafından yürütüldüğünü; bunların çalışanlar ismine zarurî sigorta dışında sigorta yaptırıp yaptırılmadığının şimdi tespit edilemediğini söylüyor.
