Son devirde NATO ülkelerinin savunma harcamaları konusundaki sert çıkışıyla yine gündeme gelen eski ABD Lideri Donald Trump’ın, vazifede olduğu devirde Birlik’le ilgili çok daha radikal kararlar alma niyetinde olduğu öğrenildi. Trump’ın 2018 yılında Brüksel’de düzenlenen NATO doruğunda, ABD’nin İttifak’tan ayrılacağına dair bir açıklama yapmak üzere olduğu ve son anda ikna edildiği ortaya çıktı.
‘TARİH YAZALIM MI’
Amerikan Washington Post gazetesinin Trump’ın o dönemki Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton’dan aktardığı olaya nazaran, Trump önderler toplantısının çabucak öncesinde Bolton’ı yanına çağırarak, “Burada tarih yazıp NATO’dan çıkalım mı” diye sordu. Periyodun ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo ile birlikte Trump’a bu istikamette bir çıkış yapmaması için yalvaran Bolton, eski lidere, “Sınırları zorlayın lakin aşmayın” dediğini aktardı. O tarihte Trump’ın bunu yapmadığını söyleyen Bolton, “Trump hiçbir vakit NATO’dan ayrılma isteğini kaybetmedi” diyerek tekrar seçilmesi halinde “İttifak’ı öldürmenin yollarını arayacağı” görüşünde.
TEK TEK ŞİKÂYET ETMİŞ
Eski ABD Başkanı’nın NATO’ya yönelik sert çıkışları yeni değil. Daha faal siyasete atılmadığı 1987 yılında bile CNN’de katıldığı Larry King’in programında “ABD’nin NATO’ya öbür ülkelere kıyasla orantısız harcamalar yaptığını” söyleyen Trump, hem 2016’da lider seçilmesinden evvel hem de başkanlığı sırasında bu telaffuzunu sürdürdü. Bolton’ın gündeme getirdiği NATO doruğunda de toplantının ana gündem hususları Ukrayna ve Gürcistan olmasına karşın Trump’ın mevzuyu tekrar savunma harcamalarına getirdiği belirtilirken, bu mevzuda şikâyetçi olduğu ülkelerin devlet liderlerini tek tek saydığı öğrenildi. Trump, geçtiğimiz günlerde de bütçelerinin yüzde 2’sini savunma harcamalarına ayırmayan NATO ülkelerini korumayacağını ve hatta Rusya’yı saldırmaları için teşvik edeceğini söylemişti.
YENİDEN SEÇİLİRSE İTTİFAK’A NE OLACAK
5 Kasım seçimlerinde ABD Lideri Joe Biden’a galip gelerek lider seçilmesi ihtimalinin ABD’nin NATO müttefiklerinde de tasaya yol açtığı bildiriliyor. Birtakım Avrupalı yetkililer Trump’ın çıkışlarını “pazarlık etme yöntemi” olarak değerlendirse de Bolton tıpkı fikirde değil. Trump’ın eski danışmanı, “Kimse bunları Trump’tan benim dinlediğim biçimde duymadı” diyerek, eski liderin söylediklerinde önemli olduğunu savunuyor. ABD Kongresi’nin geçen yıl geçirdiği bir kanunla NATO’dan ayrılma kararının Senato’nun 3’te 2 çoğunluğu tarafından onaylanması mecburiliği getirilerek, bu karar liderlerin inisiyatifinden çıkarıldı. Yeniden de Trump’ın farklı yollarla ABD’nin NATO’daki aktifliğini azaltma yoluna gidebileceği bedellendiriliyor.
DEĞİŞİM ÇAĞRISI
Özellikle Trump’ın mümkün ikinci devrinde Bolton ve Pence üzere dengeleyici isimler yerine aşırılıkçı siyasetçilere kabinesinde yer vermesinin radikal kararların önünü açabileceği telaşı var. Eski lidere yakın isimlerin muhtemel Trump idaresinde ABD’nin Avrupa’da konuşlu asker sayısını düşürmesine yönelik çalışmalar yaptığı biliniyor. Ayrıyeten Trump’ın kampanya takımı, Oval Ofis’teki ikinci devir için “NATO’nun hedefi ve misyonunda temel değişikliklerin değerlendirilmesi” daveti yapıyor. ABD’den gelecek bu istikamette adımların Rusya ve Çin’i cesaretlendirmesinden korkuluyor.
