Kandil gecesi ibadetlerini eksiksiz olarak yerine getirmek isteyenler okunacak dualar ve yapılabilecek ibadetler konusunda araştırmalarını sürdürüyor. Başka taraftan da adetliyken nasıl ibadet edilir, dua okunur mu, zikir ve tesbih çekilir mi sorusunun karşılığı da araştırılıyor. İşte husus hakkında bilgiler…
ADETLİYKEN KANDİLDE YAPILABİLECEK İBADETLER
Kadınlar âdet yahut lohusalık hâllerinde iken dua edebilirler; zikir ve dua manası taşıyan âyet-i kerîmeleri okuyabilirler. Bunun yanında, kelime-i şehâdet, kelime-i tevhid, istiğfar, salavât-ı şerîfe getirebilirler. Tefsir, hadis ve fıkıh yapıtlarını okuyup inceleyebilirler (bkz. İbn Nüceym, el-Bahr, 1/209-211; Aliyyü’l-kârî, Fethu bâbi’l-‘inâye, 1/143-144; İbn Âbidîn, Reddü’l-muhtâr, 1/292-293; Şirbînî, Muğni’l-muhtac, 1/290).
ADETLİYKEN (REGL) KUR’AN OKUNUR MU?
Hanefî, Şâfiî ve Hanbelîlere nazaran tıpkı cünüp üzere âdetli yahut lohusa bayan da Kur’ân okuyamaz. Zira Hz. Peygamber (s.a.s.) “Âdetli bayan ve cünüp olan kimse Kur’ân’dan hiçbir şey okuyamaz.” (Tirmizî, Tahâret, 98 [131]; İbn Mâce, Tahâret, 105 [595-596]) buyurmuştur. Hz. Ali de “Resûlullah’ı Kur’ân okumaktan cünüplük hâli dışında hiçbir şey alıkoymazdı.” (Ebû Dâvûd, Tahâret, 88 [229]; Nesâî, Tahâret, 171 [266]; İbn Mâce, Tahâret, 105 [594]) demiştir. Farklı bir lafızla gelen rivâyete nazaran ise Hz. Ali’nin “Resûlullah cünüp olmadıkça bize Kur’ân okurdu.” (Tirmizî, Tahâret, 111 [146]) dediği rivâyet edilmiştir.
Bu genel yaklaşımın yanında kelam konusu üç mezhep içinde birtakım detaylı ictihadlar da bulunmaktadır. Hanefî ve Şâfiîler, dua ve zikir kastıyla dua manası içeren âyetlerin cünüp, âdet ya da lohusalık hâlinde okunabileceğini; Şâfiîler lisanı oynatmadan ve söylem etmeden Mushaf’ın yüzüne bakarak kalben yahut zihnen süzülebileceğini; Hanbelîler ise Kur’ân okuma kastı olmadan besmele, hamdele vb. zikirlerin okunabileceğini söylemişlerdir (Serahsî, el-Mebsût, 3/152; İbn Kudâme, el-Muğnî, 1/106; Şirbînî, Muğni’l-muhtac, 1/290).
Mâlikî mezhebinde ise farklı iki görüş bulunmaktadır (İbnü’l-Cellab, et-Tefrî‘, 1/39; Karâfî, ez-Zehîra, 1/379). Sonraki kimi Mâlikîler, bu iki görüşten âdet hâlindeki bayanın eğitim öğretim gayesiyle Mushaf’a dokunabileceği ve Kur’ân-ı Kerîm’i okuyabileceği ictihadını tercih etmişlerdir (Desûkî, Hâşiye, 1/174; Ezherî, Cevâhir, 1/32).
Günümüzde Kur’ân eğitim ve öğretiminin aksamadan devam edebilmesi için Mâlikî mezhebinin bu görüşüyle amel edilebilir. Bununla birlikte Kur’ân eğitim ve öğretiminin çok değişik yol ve formülleri olduğu için âdet ve lohusalık periyotlarındaki bayanların, okuyan kimselere kulak vererek ya da kayıttan dinleyerek kulak eğitimi almaları ve âyetleri söz kelime bölerek tashih-i hurufa tartı vermeleri de uygulanabilecek bir diğer yoldur. Bu formül, ihtilaftan kaçınmak açısından daha ihtiyatlı olabilir.
