AB Komitesi, Avrupa Parlamentosu ve üye ülkeler son iki gündür aralıksız sürdürülen müzakerelerin akabinde, yeni kurallar üzerinde mutabakata vardı.
Avrupa Birliği, 2015 yılındaki sığınmacı krizinden bu yana kalıcı bir yasal düzenleme arayışı içindeydi.
Komisyon tarafından 2020 yılında hazırlanan yasal düzenleme, uzun tartışmaların akabinde, Avrupa Parlamentosu seçimleri öncesi kabul edilmiş oldu.
AB genelinde 2026 yılından itibaren hayata geçirilecek olan yeni sığınma ve göç yasası şu ana başlıkları kapsıyor:
- Sığınmacılara konut sahipliği yapma yahut mali katkıda bulunma seçeneği
Yeni yasa, sığınma ve göç baskısı altındaki üye ülkelerle dayanışmayı hedefliyor. AB üyesi ülkelere, İtalya ve Yunanistan üzere sığınmacı akının ağır olduğu ülkelerin yükünü hafifletmek için iki seçenek sunuluyor.
Üye ülkeler ya Yunanistan ve İtalya üzere ülkelerdeki sığınmacıları kendi topraklarına kabul edecek.
Ya da bunu yapmak istemezlerse, İtalya ve Yunanistan üzere varış ülkelerine, sığınmacı başına 20 bin euro ödeyecek.
Sığınma müracaatları daha süratli incelenip sonuçlandırılacak
Avrupa dış sonlarında sığınma başvurusu yapanlar ortasında süratli bir tarama yapılacak.
Pakistan, Bangladeş, Fas ve Cezayir üzere nispeten inançlı ülkelerden gelen sığınmacılar, hareket özgürlüğünün kısıtlı olduğu kapalı merkezlerde tutulacak.
Bu bireylerin sığınma müracaatları en geç 9 ay içinde sonuçlandırılacak. Sığınma başvurusu kabul edilmeyenler derhal geri gönderilecek.
- Kriz durumlarının ele alınması ve göçmenlerin kullanılması
Yeni sığınma ve göç yasası, ulusal sığınma sisteminin çökmesine yol açacak fevkalâde bir sığınmacı akınıyla karşı karşıya kalan üye ülkeleri destekleyecek tedbirleri de kapsıyor.
Yasa ile göçmenlerin üçüncü ülkeler yahut düşman devlet dışı aktörler tarafından AB’yi istikrarsızlaştırmak için kullanılmasının önlenmesi de hedefleniyor.
AB kaynakları, buna örmek olarak 2021 yılında Belarus Devlet Lideri Aleksandr Lukaşenko’nun, Avrupa yaptırımlarına misilleme olarak sığınmacıları Litvanya ve Polonya hudutlarına göndermesini gösteriyor.
Sığınma ve göç yasası kapsamında, bu çeşit gelişmeler karşısında üye ülkelerin kriz durumu ilan etmesi ve sığınma prosedürlerini süreksiz olarak askıya almasına müsaade veriliyor.
- Çocuklar da dahil daha tesirli yüz tanıma ve parmak izi
Yeni yasa ile 6 yaşından büyük çocukları da kapsayacak halde, parmak izlerine yüz imgeleri eklenerek AB topraklarına gelenlerin daha tesirli bir formda tanımlanması sağlanacak.
Yetkililer bir kişinin güvenlik tehdidi oluşturup oluşturmadığını, kişinin şiddete başvurduğunu yahut yasadışı formda silahlandığını kaydedebilecek.
Toplanan parmak izleri ve yüz imajları AB data tabanına işlenecek. Tüm üye ülkeler bu data tabanına erişebilecek. Böylelikle bir kişinin birden fazla AB ülkesinde sığınma müracaatında bulunup bulunmadığı denetim edilebilecek.
- Düzensiz göçmenlere mecburî güvenlik ve sıhhat kontrolü
AB’ye yasa dışı yollardan girenler, 7 güne kadar kimlik tespiti, biyometrik bilgi toplama, sıhhat ve güvenlik denetimlerini de içeren zarurî bir giriş öncesi tarama prosedürüne tabi tutulacak.
Çocukların özel muhtaçlıkları dikkate alınacak ve her üye devlet, temel haklara hürmet gösterilmesini sağlayacak bağımsız bir izleme düzeneğine sahip olacak.
AB ülkelerine geçen yıl yaklaşık 1 milyon sığınma başvurusu yapıldı. 2016 yılında yaşanan sığınmacı krizindeki müracaat sayısı 1,2 milyon civarındaydı.
Anlaşmanın bütün AB üye ülkelerinin parlamentolarında onaylanması gerekiyor. Buna kâfi mühlet tanımak için mutabakatın yürürlüğe girme tarihi 2026 olarak belirlendi.
AB Komitesi Lideri Ursula von der Leyen muahedenin, göç ve sığınma problemine Avrupa’nın tesirli bir reaksiyon vermesini sağlayacağını söyledi.
Von der Leyen, “Bu, kimin AB’ye gelip kalabileceğine kaçakçıların değil Avrupalıların karar vereceği manasına geliyor. Bu, gereksinimi olanların korunması manasına geliyor” dedi.
Anlaşma konusunda Brüksel’den olumlu iletiler gelirken, Yunanistan, İtalya, Malta ve İspanya üzere geçiş ülkelerinin kamuoyunda tedirginlik bulunduğu belirtiliyor.
Avrupa medyasına nazaran, bu ülkeler, hudutlarından giren sığınmacılarla daha fazla uğraşmak zorunda kalacakları ve daha fazla sorumluluk üstlenecekleri tasasını taşıyor.
İnsan hakları kuruluşları da, yeni sığınma ve göç yasasının “insanlık dışı bir sisteme yol açacağı” ihtarında bulunuyor.
