Rus saldırısından bu yana Avrupa Birliği’nin (AB) kapısını ısrarla çalan Ukrayna, sonunda istediğini elde etti. AB önderleri dün sona eren tepede Ukrayna ile üyelik müzakerelerine başlanmasına karar verdiler. Karar, AB tarihinde birinci kez kullanılan bir sistemle, bu adıma karşı çıkan Macaristan Başbakanı Viktor Orban’ın salonda olmadığı bir anda alındı.
Orban, tepe öncesinde ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Almanya Başbakanı Olaf Scholz, AB Kurulu Lideri Charles Michel ve AB Komitesi Lideri Ursula von der Leyen ile yaptığı beşli toplantıda, “Üyelik liyakate dayalı bir süreçtir. İstisna yoktur. Bizim üyelik şartlarını yerine getirmemiz on yılımızı aldı” diyerek çizgisini koruduğunu gösterdi. Toplantı başlamadan veto beklentisi gerçek ve hayli yüksekti.
FORMÜL SCHOLZ’TAN
Saatler süren tartışmanın akabinde ilerleme sağlanamaması üzerine Scholz, Orban’a karara katılmak istemiyorsa bir müddetliğine dışarı çıkmasını önerdi. Buna yeşil ışık yakan Orban hem karara katılmamış hem de karar alınmasını engellememiş oldu. Orban, kısa bir müddetliğine, AB Kurulu binasında ülkesine tahsis edilen odaya gitti. Başkanların yanına döndüğünde ise Ukrayna kararı alınmıştı. Michel, kararı, “AB Kurulu, Ukrayna ve Moldova ile iştirak müzakerelerini başlatma kararı aldı. Gürcistan’a adaylık statüsü verdi ve Bosna Hersek ile iştirak kriterlerine gerekli ahenk sağlanır sağlanmaz müzakerelerin başlatılmasına karar verdi. Komite, bu türlü bir kararın alınması maksadıyla marta kadar bir rapor sunacak” kelamlarıyla açıklarken Orban açtı ağzını yumdu gözünü.
VETO HAKKI VAR
Orban, kısa bir görüntüde karar için, “Tamamen anlamsız, mantıksız ve yanlışlı. Macaristan durumunu değiştirmeyecek” sözlerini kullandı. Dün de “Bu makus kararı almamalarına ikna etmek için sekiz saat harcadım. Sonunda bunun uzun bir süreç olduğunu ve çıkarlarına karşı olduğunu düşünmesi halinde Macaristan’ın istediği vakit bloke edebileceğini söyleyerek beni ikna ettiler” diye konuştu. Macaristan yakın vadede iki veto hakkına sahip. Bunlardan birincisi Ukrayna için hazırlanacak müzakere çerçeve dokümanı oburu ise hükümetlerarası konferans daveti yapılması kademesinde gündeme gelebilir.
Genişlemede istediğini elde edemeyen Orban, Ukrayna’ya yapılması planlanan ek yardımı ise veto etti.
İSTEYİNCE OLUYOR
Türkiye’ye karşı izlenen yaklaşımda kullanılan telaffuz ve dayatılan birtakım ögeleri tartışmaya açma potansiyeli içeren AB’nin genişleme kontaklı son kararları birden fazla açıdan dikkat cazip:
– UKRAYNA: AB birinci defa savaş halinde olan bir ülkeyle müzakerelere başlama kararı aldı. Karar, 27 üyeyle değil 26 üyeyle alındı. Müzakerelere başlamak için yedi kaidesi yerine getirmesi gereken Ukrayna dört kuralı yerine getirdi.
– MOLDOVA: Üyelik için Mart 2022’de başvuran, Haziran 2022’de adaylık statüsü verilen artık de müzakerelere başlanması kararı alınan Moldova’nın durumu en güzel “hızlı tarife” örneklerinden. Ukrayna üzere Moldova’nın da Rus tehdidi altında olması dikkat çekiyor.
– GÜRCİSTAN: Rusya irtibatlı sorun bu ülkede de var. Adaylık statüsü verilmesiyle bir periyot Türkiye’nin üyeliğine karşı sıkça kullanılan coğrafya tezi büsbütün çöktü.
– STRATEJİK: Kararlar şu ana kadar söylendiği üzere teknik olmaktan fazla stratejik ve istendiğinde farklı davranılabildiğini gösteriyor.
