Deprem yalnızca Adıyaman’ın binalarını değil iktisadını de derinden vurdu. Zelzeleden evvel kentin iktisadı iki ana taşıyıcı kolon üzerinde yükseliyordu. Bunlardan biri tarım ve hayvancılık, başkası ise Adıyaman endüstrisinin neredeyse yüzde 90’ını oluşturan dokumacılık fabrikalarıydı. Yeniden besin, inşaat ve inşaat gereçleri alanında da üretimler devam ediyordu. Lakin, 6 Şubat sarsıntılarının akabinde kent iş ve işgücü açısından kıymetli sıkıntılar yaşamaya başladı. 6 bin üyesi bulunan Adıyaman Sanayi ve Ticaret Odası’nın İdare Şurası Lideri İrfan Torunoğlu da zelzelede enkaz altında kalarak hayatını kaybedenlerden biriydi. Vazifesi ise 15 Mart 2023 prestijiyle oğlu Mehmet Torunoğlu devraldı. Zelzelenin akabinde Adıyaman iktisadının en temel sıkıntılarından birinin fabrikalarda çalışacak eleman bulunamaması olduğunu belirten Mehmet Torunoğlu, durumu şöyle anlattı:
Emre ESER – Taylan Özgür DİL/ADIYAMAN
‘1954’E GERİ DÖNDÜK’
“Depremden evvel Adıyaman kabuğunu kırmak üzere olan bir kentti. Önemli sorunlarının birçoklarını aşmıştı. Zelzeleyle birlikte 1954 yılına (Adıyaman’ın Malatya’dan ayrılıp vilayet ilan edildiği yıl) geri döndük. Kentte birçok kişi artık yeni binaların üretiminde çalışıyor. Geçmişte işsizler için süreksiz mühletle iş imkanı sağlayan Toplum Faydasına Programlar (TYP) kapsamında artık 10 bine yakın kişi istihdam ediliyor. Üretim için gerekli olan iş gücümüz maalesef bu alanlara kaydı. Kentte ufak bir elektrik tesisat işinde bile usta bulmakta güç. Sanayi sitelerinde ise çırak bulmak bile imkânsız hale geldi. Bugün endüstride iş var ancak işyerleri kapasitelerini arttıramıyor zira çalışacak işçi bulamıyor.”
‘BÜYÜK TEŞVİKLERE MUHTAÇLIĞIMIZ VAR’
Adıyaman’ın tekrar ayağa kalkması için devletin önemli takviyesinin koşul olduğunu aksi halde kentin 6 Şubat 2023 öncesine dönmesinin 20 yılı bulabileceğini söyleyen Torunoğlu, “Deprem sonrası sigorta primleri ertelendi, KOSGEB tarafından işletmelere 400 bin TL faizsiz kredi dağıtıldı. KGF ise değişken faizli kredi verdi fakat bu kredilerin faizi yüzde 13’lerden yüzde 50’lere kadar geldi. Sadece bu dayanaklar kalkınmamız için kâfi olmayabilir. Minimum fiyat, vergi muafiyeti üzere desteler verilebilir. Öteki bir değerli ve kıymetli bir dayanak olarak Adıyaman üstün teşvik bölgesi ilan edilebilir. Turizmde ise önemli bir potansiyele sahibiz. Nemrut ve daha üzere birçok turistik bölgemiz var. Örneğin, 2025 yılı turizmde ‘Adıyaman’ yılı ilan edilebilir. Yani bizim kentimizi, iktisadımızı, insanımızı yaşama tekrar bağlayacak büyük teşviklere gereksinimimiz var” diye konuştu.
ÇALIŞAN SAYISI YÜZDE 30 AZALDI
-Depremden evvel Adıyaman’daki OSB’lerde 19 bine yakın çalışan bulunduğunu belirten Adıyaman Organize Sanayi Bölgesi İdare Konseyi Lideri Abdulkadir Çelenk ise sarsıntının birinci yılı prestijiyle çalışan sayısının yüzde 30 azalarak 13 bine kadar gerilediğini kaydetti. Bölgede 25 fabrikanın hasar aldığını, 15 fabrikanın yıkıldığını söyleyen Çelenk, “Şehrin endüstrisindeki kaybı daha yeterli anlamak açısından öteki bir örneği şöyle verebilirim, zelzeleden evvel 230 milyon kilowattsaat olan elektrik harcamemız son 12 ayda 130 milyon kilowattsaat’e geriledi. Bu türlü gidersek 10 yıldan evvel toparlanamayız. TYP’nin de tesiriyle çalışan bulmakta zorlanıyoruz. Devletimizden sabit faizli ve ucuz kredi istiyoruz. Devlet büyüklerimizin bizi yüksek faize mahkum etmemesini diliyoruz. Küçük, orta ve büyük işletmelerin yine çalışmaya başlaması, Adıyamanlıların tekrar hayata tutunması için bunlara muhtaçlığımız var” sözlerini kullandı.
‘DÖNMEK İÇİN SEBEPLERİ OLMALI’
-Malatya Sanayi ve Ticaret Odası’nın İdare Heyeti Lideri Oğuzhan Cet Sadıkoğlu, “Malatya iktisadı zelzelede önemli yara aldı. Ortadan geçen müddette takviyelerle bir kısmını telafi ettik. Ancak barınma sorunu endüstrinin de toplumsal hayatın da toparlanmasını geciktiriyor. Maalesef mahallî otoriteler bu süreci düzgün yönetemedi. Yeni oluşturulacak gruplardan umudumuz var. Malatya çok güçlü ve büyük bir kent. Eski günlerimize dönmek vakit alacak. Lakin bunu hızlandırmak hepimizin elinde. Emekçi sorunu, vatandaşların kente geri dönüşü, kira ve barınma sorunu çözüldükçe Malatya da güzelleşecektir. Öncelikle kentten giden vatandaşlarımızın aileleri ile buraya dönmesi gerekiyor. Devletten de bu dönüşü teşvik edecek dayanakların önceliklendirilmesini istiyoruz. Vatandaşların da buraya dönmesi için sebebi olmalı. Döndüklerinde hem burada zorluk çekmeyeceklerini hem de maddi açıdan avantajlı olacaklarını bilmeleri gerekiyor” diyor.
SANAYİCİ NE İSTİYOR
- Çalışanların yine fabrikalara kazandırılması
- Düşük faizli kredi
- Vergi ve fiyat desteği
- ‘Süper teşvik bölgesi’ yahut ‘turizm yılı’ üzere planlarla iktisadın canlandırılması
ÇALIŞAN NE TALEP EDİYOR
- Asgari fiyatın üzerinde maaş
- Barınacak konut ve kiraların düşmesi
- İhtiyaçlar için uygun faizli kredi
