Konut fiyatları, kiralar derken artık aidatlar da milyonlarca kişinin sorunu haline geldi. Bilhassa büyükşehirlerdeki sitelerde istenen sayılar aile bütçelerini önemli manada zorluyor. Hem mesken sahipleri hem de kiracılar yapılan artırımları fahiş bulurken, idare şirketleri taban fiyat sonrası artan işçi sarfiyatları ve enflasyonu münasebet gösteriyor. Lakin araştırmalar gösteriyor ki, kimi vakit masraflarla açıklanamayacak artırımlar da uygulanıyor.
NE KADAR ARTIRIM YAPILDI?
EVA Gayrimenkul Değerleme tarafından yapılan araştırmayla artırım oranları ve ilçe ilçe ortalama aidat bedelleri belirlendi. 2024 artırımlarının öncesinde geçmiş yıllarda yapılan artışları hatırlatan EVA Gayrimenkul Değerleme’den Değerleme Koordinatörü Serkan Bal, “2022 yılının başlarında İstanbul genelindeki aidat artışları yaklaşık yüzde 40 civarındayken, 2023 yılında bu oran ortalama yüzde 77’ye yükselmişti. Hatta bu artış oranı, yaklaşık on ilçede yüzde 100-155 ortasında değişiklik göstermişti. Bu süratli ve istikrarsız artışların en büyük nedeni de, maliyet ve enflasyon artışlarına hazırlıksız yakalanmaktı” dedi. Bu yıl başında aidatlara yüzde 25 ile yüzde 71 ortasında artırım yapıldığını belirten Bal, kimi sitelerde yüzde 150’ye varan artırımlar da tespit ettiklerini lisana getirdi.
“2022 yılı Ocak ayını başlangıç noktası olarak kabul ettiğimizde, bu vakte kadar gerçekleşen artış oranlarının ortalama yüzde 168 olduğunu görüyoruz” diyen Bal, “Ortalamanın yanında kimi ilçelerde yüzde 200-300 oranında artışlar da yapıldı” formunda konuştu.
ORTALAMA MEBLAĞ 1600 TL’YE ÇIKTI
Yapılan araştırmalara nazaran İstanbul’da 100 metrekare alana sahip daire başına ortalama aidat fiyatı 1.600 liraya ulaştı. Pekala en yüksek ve en düşük aidat bedelleri hangi ilçelerde görüldü? Bu soruya cevap veren Serkan Bal şunları söyledi: “100 metrekarelik daire başına ödenen ortalama aylık aidat meblağında en yüksek sayı 4 bin 100 lira ile Beşiktaş’ta görülürken, onu 3 bin 300 lira ile Şişli, 2 bin 800 lira ile Kadıköy, 2 bin 700 lira ile Sarıyer ve Üsküdar, 2 bin 600 lira ile Ataşehir takip ediyor. Aidatların en düşük olduğu ilçeler ise 800 lira ile Silivri ve Çatalca.”
LÜKS SİTELERDE 50 BİN TL’YE ULAŞTI
Lüks sitelerde ödenen sayıların ortalamanın çok üzerinde olduğunu lisana getiren Bal şu çarpıcı örnekleri paylaştı: “Beşiktaş’ta bilinirliği yüksek markalı projelerde ortalama 100 metrekare dairelerin aidatlarının 32 bin lira olduğu, kullanım alanlarının 200 metrekareye ulaşması durumunda ortalama aidat sayılarının 50 bin liraya çıktığını görüyoruz. Şişli’de lüks projelerde 100 metrekare dairelerin aidatlarının 35 bin lira düzeyinde olduğu söylenebilir. Sarıyer, Üsküdar, Beykoz üzere lüks villa sitelerinde ortalama aidat sayıları 12 bin ile 20 bin lira aralığında değişiyor. Kadıköy Bağdat Caddesi’ne yakın rezidans projelerinde aidat bedelleri ortalama 8-12 bin lira aralığında.”
YENİ DÜZENLEME BEKLENİYOR
Son aylarda ağır şikâyet konusu olan konut aidatları hem kamuyu hem de kesim derneklerini harekete geçirdi. Sıkıntıların tahlili için düzenlenen çalıştaylarda bir ortaya gelen kamu-özel dal temsilcileri bir yol haritası da belirledi. Yapılacak düzenleme ile site yöneticilerine, idare şirketlerine sertifika kuralı ve isimli sicil denetimi getirilmesi, gelir-giderlerin kamu tarafından sistemli olarak denetlenmesi planlanıyor.
ANKARA VE İZMİR’DE SAYILAR NASIL?
Araştırma sonuçlarına nazaran İzmir genelinde bu yıl aidat artış oranları İstanbul ortalamasına kıyasla daha yüksek ve yaklaşık yüzde 65 düzeyinde. İzmir’de, Karşıyaka’da ortalama aylık aidat fiyatı 100 metrekarelik daire başına 1.900 lira iken, Bayraklı ve Bornova ilçelerinde 1.600 lira civarında. Çeşme ilçesinde yazlık lüks site özelliğinde projelerdeki aidatlar 4 bin 500 ile 9 bin 500 lira bandında. Tekil konut binası olup apartman vazifelisi bulunmayan, eski apartman binalarında ise aidat ortalamasının 275 lira seviyeside olduğu görülüyor.
Ankara’da aidat artışları İstanbul ile emsal ve ortalama yüzde 50 düzeyinde. Çankaya ilçesinde, 100 metrekarelik daire başına ödenen ortalama aylık aidat meblağı 1.750 lira, Gölbaşı’nda 1.100 lira, Yenimahalle’de 750 lira, Etimesgut’ta ise 700 lira. Ankara genelinde, tekil konut binalarında ve eski apartmanlarda aidat ortalaması 200 lira bandında seyrediyor. Lakin markalı konut projelerinde aidatların 5 bin lira ile 10 bin lira ortasında değişkenlik gösterdiği, lüks sitelerde bunun da üzerine çıktığı tabir ediliyor.
BUNLARA DİKKAT! İŞTE BİLİNMESİ GEREKENLER
Gayrimenkul hukuku uzmanları mesken sahipleri ve kiracıların aidatlar konusunda bilmesi gereken kritik bilgileri şöyle özetliyor:
1. İdare şirketleri, idare şuraları tek başına aidat artırımı belirleyemiyor. Evvel genel heyet toplantısı yapılması gerekiyor. Bu nedenle genel şuraya katılmanız çok kıymetli. Böylelikle tüm masrafları görebilir, sorularınızı iletebilirsiniz. Lakin bu toplantılara yalnızca konut sahipleri katılabiliyor, kiracılar mesken sahibinin vekâleti olursa sürece dahil oluyor.
2. Alınan kararlara itiraz hakkınız var. Heyet toplantısına katılan fakat karşı oy kullanan her kat maliki karar tarihinden başlayarak bir ay içinde, toplantıya katılmayan her kat maliki kararı öğrenmesinden başlayarak bir ay içinde ve genel şura davetiyesi eline ulaşmayanlar altı ay içinde sulh hukuk mahkemesine iptal davası açabilir. Şayet ortada bir usulsüzlük olduğunu düşünüyorsanız dava açmanız öneriliyor. Usulsüzlük yapıldığını düşünmüyor, lakin artış oranına itiraz etmek istiyorsanız, bu sefer inanılmaz genel heyet talebinde bulunabilirsiniz. 1/3 malik bir ortaya gelip, sitedeki tasarruf önlemlerini masaya yatırabilirsiniz.
3. Sanılanın tersine site ya da apartmanda her masraftan kiracı sorumlu değil. Masraflar işletme bütçesi ve yatırım bütçesi olarak ikiye ayrılıyor. Sitede çalışanların maaşı, ortak alan faturaları üzere kullanımdan kaynaklı işletme kalemlerinden kiracılar sorumlu. Lakin demirbaş kalacak kalemler konut sahibinden istenmeli. Mesela asansör değişecekse, binaya yalıtım yapılacaksa bunu mülk sahibi karşılamalı.
4. Sitede oturan biri, ‘ben havuza girmiyorum’ ya da ‘giriş katta oturduğum için asansör kullanmıyorum’ diyerek aidatı red edemez, indirim bekleyemez.
5. Aidatını ödemeyen malik için dava açılabilir, icra takibi yapılabilir. Üstelik aylık yüzde 5 gecikme tazminatı da alınır.
