Son iki yıldır kamunun, vatandaşın ve özel bölümün en kıymetli gündemlerinden biri konuta erişim sorunu. Geçmişte dar gelirli için konut almak zorken, bugün orta gelirli haneler de mesken alamıyor ve hatta gelirler kirayı karşılamaya yetmiyor. Sorunun kamu-özel dal işbirliği ile çözüleceğine inanan gayrimenkul dalının çatı kuruluşu Gayrimenkul Yatırımcıları Derneği (GYODER) ‘erişilebilir fiyatlı kiralık konut modeli’ni Temmuz 2023’te kamuoyu ile paylaştı. Bu modelde; kamuya ilişkin yerlerde özel dalın kiralama gayeli konut üretmesi, arsa mülkiyetinin devlette kalması fikri önerildi. Böylelikle arsa maliyetinin sıfırlanacağı ve kiraların yarı yarıya düşebileceği belirtildi.
Merakla beklenen yeni modelle ilgili son gelişmeleri GYODER Lideri Neşecan Cazibeli anlattı. Bakanlıklar, belediyeler ve yurtdışı finans kurumları ile görüşmelerde sona yaklaştıklarını belirten Cazibeli, ucuz kiralık konut üretimi için arsa temini sağlanınca birinci örnek projeye başlanacağını kaydetti.
‘SİSTEM TIKANACAK’
“GYODER Yeni Konut Modeli için Türkiye’de ve Türkiye dışında ilgili taraflarla görüşmelerimiz tüm süratiyle sürüyor. Bu modelde de devletten bir tek şey istiyoruz; o da arsa” diyen Cazip şunları söyledi: “Arsa için Etraf ve Şehircilik Bakanlığı, Hazine Bakanlığı ve İstanbul’da 4 belediye ile görüştük. Sonuçta bizim bir arsa gereksinimimiz var. Ve bu arsayı bir formda almamız gerekiyor. Bir tane örnek uygun uygulama oluşturmalıyız. Modelin bütün altyapısını oluşturduk. Hatta inşaat sonrası işletmesini de biz yapacağız ve devlet önemli sayıda kiralığa sahip olacak. Gayrimenkul Yatırım Fonları’ları üzere, hatta menkulleştirme düzeneği üzere öteki sermaye piyasası enstrümanlarını da devreye sokacağız.”
Hane halkının gelirinin yüzde 30’unun kiraya ayrılması gerektiğini, halbuki bugün İstanbul’da kiralık konut için hane gelirinin 2 kat, konut almak içi hane gelirinin 5 kat artmasına gereksinim olduğunu belirten Cazibeli, “Çok kısa bir mühlet sonra sistem tıkanacak. Biz bu tıkanıklığı çözücü bir ilaçtan bahsediyoruz. Önerdiğimiz modelle İstanbul’da yeni bir binada kira bedelini 10-12 bin liraya düşürebiliriz” dedi.
FİNANSMAN YURTDIŞINDAN
“Şu anda bir barınma krizimiz var ve mevcut modeller bu sorunu çözmüyor” diyen GYODER Lider Yardımcısı Burak Kutluğ, “Hem kredilerdeki erişim sorunu hem fiyatların çok üst gitmiş olması nedeniyle beyaz yakalı bölümün konut alması gündemden kalkmış durumda. Kiralar Avrupa’nın âlâ ülkelerindeki kira seviyelerine geldi. O yüzden biz yeni modelimizde kamu özel iştirakinde, geliştiricinin mülkiyeti tutmadığı, yerin devlet tarafından sağlandığı, geliştiricinin sermayesi ve kredisiyle işini yapıp, sonra asgarî getiri beklentisiyle parasını geri aldığı, konutun ise en son kullanıcıya evvel kiralandığı, kimi kriterlerle satın alma opsiyonunun da sağlanabildiği bir sistem düşündük. Tıpkı anda finansman maliyetleri çok arttığı için Dünya Bankası ve gibisi kalkınma bankalarından, Avrupa’dan, Uzak Doğu’dan kaynak oluşturmaya çalışıyoruz” sözlerini kullandı.
GYODER Lider Yardımcısı Ayla Heyfegil, yeni modelin konutu ucuzlatmasının yanında, rezerv alan yaratmak ve kentsel dönüşüme katkı sağlamak noktasında da değerli olduğunu belirtti. GYODER İcra Konseyi Üyesi Prof. Dr. Ali Hepşen ise bu modelin finansmanının, yakın vakitte devreye girmesi beklenen sermaye piyasası enstrümanları ile de destekleneceğini söyledi.
