6 Şubat’ta meydana gelen Kahramanmaraş merkezli iki büyük sarsıntı, 11 vilayette yıkıma yol açarken, binlerce insanın hayatını kaybetmesine neden oldu. Zelzelede pek çok araç da enkaz altında kalarak hasar gördü. Ağır hasarlı bu araçlar, bir müddettir dolandırıcıların radarında…
Dolandırıcılar, zelzelede hasar gören araçları satın alıp şase numaralarını söküyor, çalıntı yahut yurt dışından kaçak yollarla getirilen araçlara monte ederek birçok vatandaşı mağdur ediyor. Uzmanlar son aylarda piyasada şase numarası değiştirilmiş birçok aracın tespit edildiğini söylüyor. Bu dolandırıcılık formülü kısaca ‘change’ (İngilizce değiştirme) olarak isimlendiriliyor.
Uygun fiyatla satışa sürülen bu araçları alanlar dolandırıcıların tuzağına düşmüş oluyor.
Peki ‘change’ yapılmış araçları satın almak ne üzere riskler taşıyor?
Dolandırıcıların oyununa gelmemek için nelere dikkat etmek gerekiyor?
Hasar kaydı, ağır hasar kaydı, hurda, pert üzere sözler ne manaya geliyor?
Bunun üzere pek çok soruyu arabalarla ilgili çalışmalarıyla tanınan EBS Tahlil ve Otomotiv İdare Danışmanlığı Genel Müdürü Erol Şahin‘e sorduk.
En son Mersin’de ağır hasarlı araçların motor ve şase numaralarını öteki araçlara uyarladıkları tez edilen şüphelilerin yakalanması için çalışma başlatıldı. Asayiş Şubesi grupları, yaklaşık 6 ay süren teknik ve fiziki takip sonucu change metoduyla trafiğe çıkarılan araçların satılarak haksız çıkar elde edildiğini belirledi. Takımlar, operasyon kapsamında 22 şüpheliyi yakaladı.
‘ARAÇ ALIMLARINDA SIKLIKLA TEMEL KURALLAR İHLAL EDİLİYOR’
Erol Şahin, artan dolandırıcılıklarla ilgili, “Maalesef toplum olarak parasız peynirin fare kapanında olduğu gerçeğini, yaşadığımız yüzlerce örneğe karşın hâlâ öğrenememiş olmamız çok üzücü…” dedi ve ekledi:
“Araç alım esnasında bilhassa piyasa altı uygun fiyatlı araç alımlarında sıklıkla temel kurallar ihlal edilerek süreç yapılıyor. Sonu da bu halde dolandırıcılıkla bitiyor. Vatandaşlara tavsiyem, araç alımlarında kesinlikle önlemli olsunlar. Bu bahiste da ekspertiz ön plana çıkıyor. Bilhassa hafif hasarın hangi modüllerde ve yerlerde olduğu çok değerli. Zira piyasada bulunan birçok araç bu sınıfta yer alıyor.”
“Bu araçları alırken emniyetli bir yerde kesinlikle ayrıntılı ekspertiz yaptırılmalı” diyen Erol Şahin, “Noterde süreç esnasında bilgiler denetim edilmeli ve ödemeler Türkiye Noterler Birliği İnançlı Ödeme Sistemi’ne yapılmalı. Ağır hasarlı araçlardan uzak durulmalı…” dedi.
Fotoğraflar: iStock
‘İKİNCİ EL PİYASASINDA CHANGE PROSEDÜRÜ SIKLIKLA KULLANILIYOR’
Dolandırıcıların izlediği change tekniğiyle ilgili de kıymetli bilgilerin altını çizen Erol Şahin, “Change araç, öncesinde çalınmış yahut rastgele bir sebeple değiştirilmiş olan, çoklukla motor numarası ve şase numarası üzerinde değişiklik yapılarak satışa sunulan araçlar için kullanılan genel bir ifade… İkinci el piyasasında talebin yükseldiği periyotlarda change araçlarla sıkça karşılaşılıyor. Bu araçlardan uzak durmak gerekiyor. Emniyetli bir ekspertizde tüm bu süreçler rahatlıkla anlaşılır” dedi.
Change araçların önemli bir hata olduğunu da söyleyen Şahin, “Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 157’nci unsuru yeterince dolandırıcılık hatasının temel halinden ceza alınması halinde, bir yıldan beş yıla kadar mahpus ve 5 bin güne kadar isimli para cezası uygulanıyor. Change araç hatasını işleyen bireylerin ceza yargılamasında TCK husus 158/1 kapsamında nitelikli dolandırıcılık kabahatinden cezalandırılması halinde ise üç yıldan 10 yıla kadar mahpus ve 5 bin güne kadar isimli para cezasına kararı veriliyor. Ayrıyeten kelam konusu fiili işleyen bireyler, resmî dokümanda sahtecilik hatasından iki yıldan beş yıla kadar mahpus cezası ile cezalandırılabilir” sözlerini kullandı.
Kocaeli’de yaşayan Fatih Mehmet Gündüz de araba dolandırıcılarına parasını kaptıranlardan… Yaşadıklarını İHA’ya anlatan Gündüz, “490 bin TL karşılığında aracımı satın aldım. Araç, muayene ve eksperden geçmişti. Dört ay sonra change olduğu kuşkusuyla Emniyet Müdürlüğü’nden gelip aracımızı İstanbul Teknik Üniversitesi’ne götüreceklerini söylediler. Aracım incelendikten sonra yurt dışından geldiği ve change olduğu ortaya çıktı. Şase numarası Hatay’da enkaz altında kalmış pert bir araca aitmiş. Aracıma el koyuldu. Mağdurum ve oburlarının birebir şeyi yaşamamasını istiyorum” sözlerini kullandı.
‘AĞIR HASARLI ARAÇLAR, CAN GÜVENLİĞİ BAKIMINDAN KULLANIMA UYGUN DEĞİL’
Piyasada ağır hasar kaydı olan çok fazla araç bulunuyor. İkinci el araç arayışında olanlar son devirde bu araçlara çok ilgi gösteriyor. Pekala ‘hasar kaydı’ ve ‘ağır hasar kaydı’ ortasında nasıl farklar var? Satın alırken nelere dikkat etmek gerek?
“‘Hasar kaydı ile ağır hasar kaydı birebir mıdır?’ sorusu ikinci el araç arayışında olanların zihnini sıkça meşgul eder. Hasar kaydı ve ağır hasar kaydı birebir şey değildir” diyen Erol Şahin, “İki kayıt ortasındaki en temel fark; hasar kaydında aracın tamir masraflarının araç kıymetinin yüzde 70’inin altında kalması, pert yani ağır hasarlı araçlarda ise yüzde 70’in üzerine çıkmasıdır” dedi. Şahin, şu bilgilerin altını çizdi:
“Pert kaydı olan araçların hasar kaydı olan araçlardan en büyük farkı, onarılan aracın hem ekonomik açıdan hem de can güvenliği bakımından kullanıma pek uygun olmamasıdır. Ayrıyeten hasar kaydı olan araçlara sigorta şirketleri tarafından kasko poliçesi yapılırken, pert kaydı olan araçlar için kasko poliçesi sigorta şirketleri tarafından sınırlanabilir. Özetle ağır hasarlı araçların trafikten çekilmesi daha doğrudur.”
‘HASAR KAYDI VE PERT KAYDI SORGULAMASININ BİRDEN FAZLA YOLU VAR’
Hasar kaydı ve pert kaydı sorgulaması yapmanın birden fazla yolu olduğunu da söyleyen Erol Şahin, “İlk ve en ulaşılabilir yol, e-Devlet sistemi üzerinde Sigorta Bilgi ve Nezaret Merkezi kısmındaki hasar kaydı sorgulama ekranıdır. Bu hizmeti kullanarak sırf kendi üzerinize kayıtlı araçların hasar kaydı sorgusunu yapabilirsiniz. Satın almayı düşündüğünüz araçların kayıtlarını sorgulamak için ise Sigorta Bilgi ve Nezaret Merkezi internet sitesinden faydalanabilirsiniz” dedi.
HURDA İLE PERT ORTASINDAKİ FARK NEDİR?
“Halk ortasında hasarlı araçlar hurda ya da pert olarak isimlendirilse da kelam konusu durumlar sigortacılıkta ‘ağır hasarlı’ yahut ‘tam hasarlı’ olarak söz ediliyor” diyen Erol Şahin, “Ağır hasarlı olan araçlar gerekli tamiratın ve bakımın yapılmasının akabinde tekrar trafiğe çıkabiliyor. Lakin tam hasarlı olan araçlar için ‘hurda belgesi’ düzenleniyor. Hurda araçlar bir daha trafiğe çıkamıyor” dedi.
TAMİR EDİLMİŞ HAVA YASTIKLI ARAÇLARA DİKKAT!
Tamir edilmiş hava yastıklı araçlar sıklıkla karşımıza çıkıyor. Emniyet kemeri fişekleri de hasar sonrası değiştirilerek kullanılıyor. Bunlar nasıl riskler barındırıyor?
Erol Şahin, “Tamir edilmiş hava yastıklı araçlar, yasal olarak alınabilir ve satılabilir. Lakin tamirin hangi kaidelerde ve kimler tarafından yapıldığı çok değerli… Yani yetkili ve ehil ellerde yapıldığının bilinmesi gerekir ki bu da çok sıkıntı bir karardır. O nedenle olabildiğince emin olmadan bu çeşit araçların alınması risklidir. En yanlışsız hareket orjinal halde değiştirilmiş hava yastığı ve emniyet kemeri kullanımıdır. Aksi takdirde kazalarda hiçbir koruyuculuğu olmayacaktır” sözlerini kullandı.
