Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, Antalya’da bu hafta sonu düzenlenen süt ve seracılık çalıştaylarında bölüm paydaşları ile bir ortaya geldi. Çalıştaylarda kesim paydaşlarının yeni sıkıntıları derinlemesine tartışmasını ve oluşacak raporların iki dal için de kıymetli bir sonuç doğrumasını istediklerini anlatan Bakan Yumaklı, bir küme gazeteci ile yaptığı toplantıda da daima tenkit ve tartışma konusu olan hayvan ithalatından genç çiftçilere, zeytinyağından takviye düzeneklerine kadar kimi kıymetli bahis başlıklarını kıymetlendirdi. İşte Bakan Yumaklı’nın açıklamalarından öne çıkan bahisler…
5-10 HAYVANLA BU İŞ OLMAZ
Uzun müddettir üzerine çalıştığımız, kimi kısımlarını de uygulamaya başladığımız, 2028’e kadar uygulanacak hayvancılık yol haritamız artık hazır. Burada temel gayemiz et üretimini daha verimli, sürdürülebilir ve kaliteli hale getirmek. Ayrıyeten hayvan hastalıklarını azaltacağız. Üreticiyi kırılgan yapıdan kurtarıp aile işletmelerini yapısal olarak güçlendirmeyi hedefliyoruz. Yani yalnızca 5-10 hayvan ile bu iş olmaz. Onların da hacmi büyüyecek. Bu dayanaklarla olacak. Aile işletmeleri daha fazla hayvanla daha verimli üretim yapacak.
DEVLET GETİRECEK, 4 AY SATIŞ YASAK OLACAK
Hayvan ithalatı iç piyasadaki istikrarları bozuyor. Bizim kendi üreticimizi de müdafaamız lazım. Lakin iç piyasada da bazen ithalat gereksinimi oluşuyor. Bunu özel dalın kendi güdümüne bıraktığınız vakit hem arz sorunu hem fiyat sorunu yaşıyorsunuz. Özel kesim ithal ettiği hayvanı bazen kendi çıkarları doğrultusunda kullanıyor, fiyat oluşumu bekliyor. Hayvan ithalatında yasakları genişletiyoruz. Burada artık yeni bir sisteme geçiyoruz. Bundan sonra gereksinim gördüğümüz kadar hayvanı Et Süt Kurumu hiç aracı kullanmadan getirecek. Yani artık hayvan ithalatında özel dal olmayacak. Hem büyük üreticilerin hem de küçük üreticilerin talepleri toplanacak, pahalandırılacak. Şayet biz uygun görürsek özel ve verimli hayvanları ithal edeceğiz. Ayrıyeten 4 ay boyunca satılamayacak. Bu türlü al-sat yaparak fiyat yükseltilemeyecek.
KENDİMİZ SEÇECEĞİZ
ESK gidip hayvanları kendi görüp seçecek. İthal edilen hayvanlar bizim garantimizde olacak. 21 gün boyunca Türkiye’ye getirdiğim vakit bunları size verdiğimde bu hastalıklarla ilgili bir şey çıkarsa sorumlusu da benim. Tabi üretici gidip şaplı hayvanın yanına koyarsa onun yanılgısı olur. Aşıları ve bakımları yapılacak o denli verilecek. Koşulları biz belirleyeceğiz. Ette ve sütte randımanı üst çekeceğiz. Verimsiz hayvanları eleyeceğiz. Asla yerli üreticiyi zora sokan fiyatlar olmayacak. Bunları yaparken büyük ithalatlardan da bahsetmiyoruz. Yerli üreticiye takviye olacak, kaliteyi arttıracak az ölçüde ithalat olacak. En değerli maksadımız nihayetinde bu ithalatı sonuçlandırmak, bitirmek olacak. Bir daha ithalat olmasın. Türkiye kendi besi gerecini üretsin. Kendi besi malzemesini alsın, besicileri beslesin. Sonra da tüketiciye makul fiyattan et gelsin.
GENÇ ÇİFTÇİYE ÇARPAN DESTEĞİ
Bir genç çiftçi problemimiz var. Biz genç çiftçilerin hem ziraî üretimin hem de hayvansal üretimin içinde olmasını istiyoruz. Genç, bayan ve aile işletmelerine yönelik çarpanı olan bir dayanak sistemimiz var artık. Bu takviyeler üretimin başında bir motivasyon sağlayacak. Şöyle düşünün: Temel dayanak büyükbaş hayvancılık için diyelim ki “1000 lira”. Onu cebine koydu. Diyelim ki genç bu üretici. O vakit çarpanı 1,5 olacak. Yani 1,5 katını alacak. Bayansa 0,50 daha çarpan eklenecek. Bunlar toplaya toplaya gidecek.
Bir işletme örneğin ari işletme olmak istedi. Onun çarpanı da 5 olsun diyelim 5 çarpı bin, 5 bin. Baktığımız vakit hangi kriteri karşılıyorsa o kriterin karşılığı olan takviyesi alacak. Gençlerden, bayanlardan ve ailelerden işletmelerini verimsiz halden verimli hale getirmelerini bekliyoruz bu takviyelerle. Şayet bir bölgede kâfi işletme varsa ve yeni işletmeler dengeyi bozacaksa o bölge için dayanak vereyeceğiz.
KÜÇÜK ÜRETİCİ BÜYÜKLERİN KURBANI OLUYORDU
Sıkça yapılan hayvan ithalatı uygulamaları yüksek girdi maliyetleri ve işletme sorunları yüzünden yerli üreticinin güç kaybetmesine neden oluyordu. Tıpkı vakitte piyasadaki arz dalgalanmalarına ve fiyat sorunlarına de deva olamayan ithalat, uzun vadede yerli besicinin güçlenmesi yerine kısa vadede gereksinimlerin kısmen giderilmesi münasebetiyle eleştiriliyordu. Bu hususta en çok vurgulanan nokta ithalat programlarının yerli üreticiyi besilicikten daha da uzaklaştırdığı idi.
SÜREÇ NASIL İŞLEDİ
Sektör kaynaklarının verdiği bilgiye nazaran besici bakanlığa başvuruyor, müsaade aldıktan sonra hayvanı kendi getiriyor. Bunu da yüklü olarak Güney Amerika ülkelerinden yapıyordu. Hayvan bu ülkelerden gemi ile gelmek zorunda. Küçük besiciler ise bu noktada hayvanları gemiyle getiren büyük besicilere angaje olmak zorundaydı. 100 hayvan ithal edecek besici 3 bin ithal edecek besicinin gemisiyle hayvanı getiriyordu. Bu sayede büyük üretici besiciliğin yanında canlı hayvan ticaretine de girdi.
En değerli konu ise yerli üretici faktörü. Örneğin yerli üretici bir hayvanı 100 liraya mal ediyor. İthalat yapan ise bunu 70-80 liraya mal ediyor. İkisi de piyasaya tıpkı fiyattan satıyor. Durum bu türlü olunca ithal eden yerli üreticiye nazaran daha çok kazanıyor. Nihayetinde az kâr eden yerli üreticinin üretimi bırakma riski var. Yerli üretici azalırsa ithalat da artar.
Sistem bu türlü devam edemeyeceği için ESK hayvanları kendi getirip, büyük ve küçük bütün üreticilere direkt kendisi verecek. Böylelikle yerli üreticiyi ve küçük aile işletmelerini korumuş olacak, ithalat vakitle azalacak.
SAYISIZ DAYANAK VAR LAKİN İŞE YARAMIYOR
Yeni takviyelerde her bir kriterin karşılığı olacağını söyleyen Bakan İbrahim Yumaklı, “100’ün üstünde destekleme var lakin bunların yönlendirici tesiri yok. Tahminen vaktinde varmış lakin artık yok. Biz hem bitkisel üretimi hem hayvansal üretimi yapanlar için sürdürülebilir kılmayı hedefliyoruz. “Evet ben bu işi yapmaya devam edeceğim” diyecek. Verimlilik bir öteki gayemiz. Şayet bir buğday ekiyorsa dönümden 280 kilo değil de çok daha fazlasını almayı hedefleyecek. Hayvansal üretimde 24 kilogram süt değil de çok daha fazla sütü almayı hedefleyecek. Sonra o ürettiği eseri kaliteli olarak üretecek bir üretim yapısını oluşturmaya çalışıyoruz. Buradaki emelimiz üretimimizi artırmak. İçerideki gereksinimi karşılamanın yanı sıra yurt dışına da bunların ihracatı çarçabuk gerçekleşmiş olacak” dedi.
GELECEĞE YÖNELİK ARTIRIM SORUN YARATIYOR
GIDA etiketleri konusunda Ticaret Bakanlığı ile ortak çalıştıklarını söz eden Bakan Yumaklı, şöyle devam etti: “Maliyetin üzerine makul kâra hiç kimse bir şey söylemiyor. Değerli olan maliyeti gerçek hesapla, üzerine makul kâr koymak. Fakat şunu bizim kabul etmemiz lazım. Gelecekte olacağını varsaydığın ya da sen paşa gönlün o denli istediği için “yüzde yirmi de ben şu hissesini koyuyorum” deyip o fiyattan insanlara sattığın andan itibaren öbür bir sorun oluşuyor. Bunları yakaladığımız anda gerekeni yapıyoruz. İster bizim tarafımızda olsun, ister Ticaret Bakanlığı tarafında olsun. Bu bahiste kontrollerimizi sıklaştırdık. Demek ki cezalar onlar için az” değerlendirmesinde bulundu.
ZEYTİNYAĞINDA RAKİPLERİMİZE ÇALIŞTIK
Son günlerin en fazla tartışılan bahislerinden olan zeytinyağı ile ilgili soruları da yanıtlayan Bakan İbrahim Yumaklı, “Arz Güvenliği Dairesi’ndeki arkadaşlarımız bir gün “Biz Türkiye’den çok ağır bir halde dökme zeytinyağı çıkışı tespit ettik. İspanya ve İtalya’da çok önemli rekolte düşüşleri var” dediler. Araştırmalara devam ettiler ve gördük ki hastalıktan ve kuraklıktan ötürü yeteri kadar eser hasat edememiş olan ülkeler bizden dökme olarak ithalat yapıyor. Olay şu: Türk markasıyla bir zeytinyağını göndermiyorsunuz. Dökme olarak gönderiyorsunuz. Onlar kendi markalarına şişeliyorlar. Buraya diyorlar ki İspanya’da şişelenmiştir. Senden 3 doları alıyor. 8,5 ’ya satıyor. Burada bizim 2 kaybımız var. Bir tanesi, kazanman gerekenden daha az para kazanıyorsun. İkincisi de onların pazarını kaybetmesini engelliyorsun, yardımcı oluyorsun. Markalaşmanın kıymetini bir defa daha görmüş olduk” tabirlerini kullandı.
