İsrail Akdeniz Araştırmalar Merkezi, Yunan Deniz Araştırmaları Merkezi, Rodos Hidrobiyolojik İstasyonu, Tel Aviv, Boston ve Stirling üniversitelerinden akademisyenler Rotem Zirler, Lisa Maria Schmidt, Lachan Roth, Maria Corsini Foka, Konstantinos Kalaentzis, Gerasimos Kondylatos, Dimitris Mavrouleas, Emanuil Bardanis ve Omri Bronstein’in Akdeniz’deki istilacı deniz kestanelerine yönelik araştırmasında, ürkütücü sonuçlar ortaya çıktı.
İlk 2006’da görüldü, Doğu Akdeniz’i işgal etti
Akdeniz’de istilacı çeşit deniz kestanelerinin kitlesel vefat oranlarına yönelik yapılan araştırma, The Royal Society isimli memleketler arası mecmuada makale olarak yayımlandı. Akdeniz’de birinci olarak 2006’da Antalya’nın Kaş açıklarında görülen istilacı deniz kestanesinin, sonraki yıllarda Lübnan, İsrail, Mısır, Libya kıyılarıyla birlikte tüm Doğu Akdeniz havzasını işgal edecek biçimde çoğaldığı, Ege Denizi’nde de görülmeye başlandığı kaydedildi.
Kitlesel ölümlere dair birinci rapor
Bu istilacı cinsin bir patojene bağlı kitlesel mevt olaylarıyla ilgili birinci bilimsel araştırmayı yaparak rapor oluşturan akademisyenler, ölümlerin Yunanistan ve Türkiye’nin Akdeniz kıyıları boyunca 1000 kilometreden fazla alana yayıldığını belirledi. İstilacı olmaları nedeniyle kitlesel vefatlar kısa devirli azalma yaratması açısından olumlu görülürken, patojenin öteki deniz canlılarına bulaşma riski daha korkutucu olarak değerlendirildi.
1000 kilometreden fazla alana yayılmış
Akdeniz’de istilacı deniz kestanelerinin kitlesel vefatına dair birinci deliller olarak sunulan araştırmada, bu ölümlerin daha çok Türkiye ve Yunanistan kıyılarında yaşandığı, Rodos Adası ile Kaş Yarımadası yakınlarında ağırlaştığı belirtildi. Kastellorizo Limanı, Kaş kıyısı, Anthony Quinn Körfezi, Alimia Adası, Gökova ve Fethiye açıkları üzere alanlarda çalışmalar yapan grup, bir patojene bağlı kitlesel ölümlerin Yunanistan ve Türkiye’nin Doğu Akdeniz kıyıları boyunca 1000 kilometreden fazla alana yayıldığını açıkladı.
‘Geçici olarak faydalı olabilir’
Doğu Akdeniz’deki yüksek sıcaklıklar ve süratli ısınmanın bölgedeki patojen salgınını hızlandırması ve ağırlaştırması beklendiğine dikkat çekilen makalede, kitlesel ölümlerde gözlenen semptomların nedeni, bulaşma yolları, hem mahallî hem bölgesel ölçeklerdeki potansiyel sonuçlarına yönelik çalışmaların ise sürdürüldüğü kaydedildi. Bilim insanları, istilacı çeşitler açısından toplu ölümlerin faydalı görülebileceğini, süreksiz de olsa yabancı popülasyonu azaltacağını lisana getirdi.
‘Yıkıcı sonuçlar doğurabilir’
Bilim insanları, Akdeniz’deki lokal deniz kestaneleri ve öbür deniz canlılarına bulaşmasına ait kaygılarını de ortaya koydu. Potansiyel patojenlerin lokal ve bölgesel süreçlerle yayılmasının lokal faunaya bulaşma riski taşıdığını aktaran bilim insanları, istilacı bu çeşidin doğal ömür alanı olan Kızıldeniz’e salgın transferi riskinin çok yakın olduğu, potansiyel olarak yıkıcı sonuçlar doğurabileceği uyarısı yaptı. Araştırmacılar, salgına neden olan patojenin tanımlanması gerektiğini belirterek, gerekli tedbirler için bölgesel ölçekte acil iş birliği davetinde bulundu.
