Amy, otel odasında bir aşağı bir üst yürürken, “Korkuyorum, hakikaten korkuyorum” diye söyleniyordu. Bir haftadır gözüne uyku girmemişti. Nihayet yıllar sonra başlarına ne geldiğini manaya fırsatını elde etmişlerdi.
Amy, gerginlikten yerinde duramazken, ikizi Ano odanın köşesindeki koltuğa oturmuş, TikTok görüntüleri izliyordu. Ano kardeşine bakıp, “Bu bayan, bizi satan kişi olabilir” dedi. Aslında Ano da çok gergindi. Fakat bunun sebebi korkması değil nasıl reaksiyon vereceğini, öfkesini denetim edip edemeyeceğini bilmemesiydi.
Ano ve Amy, çok uzun bir seyahatin son durağındaydı. Hayatlarını oluşturan yapbozun eksik modülünü bulabilmek için Gürcistan’dan kalkıp Almanya’nın Leipzig kentine gelmişlerdi. Nihayet kendilerini dünyaya getiren şahısla, biyolojik anneleriyle tanışacaklardı.
HİKÂYELERİ ŞİMDİ 12 YAŞINDAYKEN BAŞLADI
İki kız kardeş, bu buluşmadan evvelki iki yılı, yapbozun kesimlerini bir ortaya getirmekle geçirdi.
Amy ve Ano’nun birbirlerinin varlığından haberdar olma öyküsü, 2014 yılında başladı. O sırada kızlar şimdi 12 yaşında birer çocuktu.
Günlerden bir gün, Amy Khvitia, televizyonda bir yetenek yarışı izliyordu. Ekranda dans eden akranı kız, Amy’e tıpatıp benziyordu.
“Tüm tanıdıklarımız annemi arayıp, ‘Neden Amy müsabakaya öbür bir isimle katıldı?’ demeye başladı” tabirlerini kullanan Amy, ailesine bu benzerliği sorduğunda, “İnsan beşere emsal, olur bu türlü şeyler” yanıtını aldı ve mevzu kapandı.
“ÇOK UZUN VAKİTTİR SENİ ARIYORDUM”
Bu olaydan 7 yıl sonra, Kasım 2021’de Amy, kaşını deldirdiği anların görüntüsünü TikTok’ta paylaştı. O sırada Ano Sartania, Amy’den 320 kilometre uzakta Tiflis’te yaşıyordu. 19 yaşındaki Ano’ya bir arkadaşı Amy’nin TikTok görüntüsünü gönderdi. Görüntüdeki kızın Ano’ya benzerliği dikkat cazipti.
Ano, kıza internet üzerinden ulaşmak istedi lakin başarılı olamadı. Bunun üzerine üniversite öğrencilerinin üye olduğu bir WhatsApp kümesinden yardım istedi. Bahtına, kümede Amy’i tanıyan birileri çıktı ve ikiliyi Facebook üzerinden tanıştırdı.
Amy, tanışır tanışmaz Ano’nun yarışta gördüğü kız olduğunu anladı ve “Çok uzun vakittir seni arıyordum” diye bir bildiri gönderdi. Ano’nun karşılığı “Ben de seni” biçimindeydi.
Amy ve Ano 12 yaşlarındayken
SAÇ KESİTLERİNDEN HASTALIKLARINA PEK ÇOK ORTAK NOKTALARI VARDI
İlerleyen günlerde, çok fazla ortak noktaları olduğunu keşfettiler. Fakat birtakım taşlar bir türlü yerine oturmuyordu.
İkisi de 2002 yılında Gürcistan’ın batısında (şu an faaliyette olmayan) Kirtskhi Kadın Doğum Hastanesi’nde dünyaya gelmişti. Fakat doğum evraklarına bakılırsa, doğum tarihleri ortasında birkaç hafta vardı. Bu da ikiz hatta kardeş olamayacakları manasına geliyordu.
Ne var ki benzerlikler bununla hudutlu değildi. Müzik zevkleri birebirdi. İkisi de dans etmeyi çok seviyordu. Saç kesitleri bile benziyordu. En kıymetlisi de hem Ano hem de Amy displazi ismi verilen genetik bir kemik hastalığından muzdaripti.
“BEN OYDUM, O DA BENDİ”
Birlikte bir gizemi yavaş yavaş açığa çıkarıyor üzereydiler. Amy, “Ano hakkında ne vakit yeni bir şey öğrensem, işler biraz daha karıştı” diye konuştu.
Birkaç hafta sonra yüz yüze görüşmeye karar verdiler. Birbirlerini birinci defa Tiflis’te, Rustaveli Metro İstasyonu’nun çıkışında gördüler.
Amy, “Aynaya bakıyor üzereydim. Yüzümüz, sesimiz tıpatıp birebirdi. Ben oydum, o da bendi” derken Ano da “İnsanlara sarılmaktan hoşlanmam lakin Amy’e sarıldım” sözlerini kullandı.
AİLELERİ GERÇEKLERİ ANLATMAK ZORUNDA KALDI
Bu görüşmenin akabinde kızlar aileleriyle yüzleşmeye karar verdi ve hayatlarıyla ilgili çok değerli bir gerçek ortaya çıktı: İkisi de evlatlıktı. 2002 yılında birkaç hafta ortayla evlat edinilmişlerdi.
Bu gerçekle yüzleşmek Amy’i çok üzdü. Bütün hayatının bir palavra olduğunu hissediyordu. Ano ise ailesine kızgın ve üzgündü. Fakat sıkıntı konuşmaların bir an evvel sona ermesini istiyordu.
Araştırmaya devam eden Amy ve Ano, doğum tarihleri dahil doğum evraklarındaki tüm ayrıntıların yanlış olduğunu keşfetti. Bunun üzerine aileleri kızlara işin aslını anlattı. Söylediklerine nazaran, çocuk sahibi olamayan Khvitia çiftine, bir arkadaşları, yeni dünyaya gelmiş bir istenmeyen bebekten bahsetmiş ve “Belli bir ödeme karşılığında bebek sizin olabilir, kendi çocuğunuz üzere yetiştirebilirsiniz” demişti. Sartania’ların öyküsü de birebirdi.
Ne Khvitia’lar ne de Sartania’lar bebeklerin ikiz olduğundan haberdardı. Üstelik çocuklarını evlat edinirken yüklü meblağlar ödemelerine karşın yaptıkları şeyin yasa dışı olduğunu da bilmiyorlardı. Hastane çalışanları da sürecin bir kesimi olduğundan, legal bir iş yaptıklarını düşünüyorlardı.
CEVAP BİR FACEBOOK KÜMESİNDE BULUNDU
Aileler ödedikleri paranın ölçüsünü açıklamıyordu lakin Amy ve Ano, kendilerini satan bireylerin biyolojik aileleri olup olmadığını sorgulamaya başlamıştı.
Amy, biyolojik annelerini bulup bu soruyu ona sormak istiyordu lakin Ano kararsızdı. “Bize ihanet eden biriyle neden görüşmek isteyeceksin ki?” demişti ikizine.
Çocuklarının yasa dışı yollarla evlat edindirildiğinden şüphelenen Gürcistanlı ailelere yönelik bir Facebook kümesi bulup öykülerini paylaşan Amy’nin beklediği cevap Almanya’dan geldi.
MESAJ YAZAN KİŞİ KIZ KARDEŞLERİYDİ
Genç bir bayan, annesi Aza’nın 2002 yılında Kirtskhi Bayan Doğum Hastanesi’nde ikiz kız bebekler dünyaya getirdiğini, kendisine bebeklerin öldüğünün söylendiğini lakin ortada kuşkulu bir durum olduğunu yazdı.
Yapılan DNA testiyle bu genç bayan ile Amy ve Ano’nun kardeş oldukları kanıtlandı. Yani kızlar biyolojik annelerini bulmuşlardı.
Amy, Aza’yla görüşmek için can atıyordu ancak Ano o kadar emin değildi. İkizini, “Bu kişi seni satmış olabilir, sana doğruyu söylemeyecektir” diye uyaran Ano, nihayetinde Amy’e dayanak olmak için Almanya’ya gitmeyi kabul etti.
* * * * *
Amy ve Ano’nun kullandığı Facebook kümesinin ismi Vedzeb. Bu söz Gürcüce “arıyorum” manasına geliyor. Kümedeki 230 binden fazla üyenin kıymetli bir kısmını kendilerine “Çocuğun öldü” denen fakat vakit içinde bu ölümlerin kayıt altına alınmadığını ve çocukların hayatta olabileceğini keşfeden anneler oluşturuyor. Bunun yanı sıra Amy ve Ano üzere biyolojik ailesini arayan çocuklar da var.
Grubu 2021 yılında kuran kişi gazeteci Tamuna Museridze. Merhum annesinin konutunu toplarken yanlış bilgilerle dolu doğum evrakını bulan ve evlatlık olduğunu anlayan Tamuna, kendi ailesine ulaşabilmek için Vedzeb’i hayata geçirdi. Lakin küme kısa müddet içinde on binlerce kişiyi etkileyen bir skandalın açığa çıkmasına vesile oldu.
Yüzlerce çocuğu aileleriyle buluşturmayı başaran Tamuna, şimdi kendi ailesine ulaşamadı lakin 1950’lerde başlayıp 2005’e kadar devam eden bir merdiven altı evlat edinme ağını gözler önüne serdi.
2005 VE 2006’DAKİ YASA DEĞİŞİKLİKLERİ TESİRLİ OLDU
Tamuna’ya nazaran, organize cürüm örgütlerinin yönetimindeki bu evlat edinme ağında taksi sürücülerinden nüfuzlu devlet memurlarına kadar toplumun her kısmından insan vardı. Bu sayede yasa dışı evlat edinme süreçleri için gerekli evraklar basitçe hazırlanabiliyordu.
BBC’ye yaptığı açıklamada, “Tahayyül edilemeyecek kadar büyük bir kapsamı var. 100 bin civarında bebek çalındı” diyen Tamuna bu sayıya kendisine ulaşan ailelerin verdiği bilgilere dayalı hesapları sonucu eriştiğini vurguladı. Çünkü kelam konusu evlat edinmelerle ilgili dokümanlara ulaşmak mümkün olmadığından, kesin sayıyı teyit etmek imkânsız. Çocukların kimilerinin öteki ülkelerdeki aileler tarafından evlat edinilmiş olması da durumu karmaşıklaştırıyor.
Gürcistan, 2005 yılında evlat edinme yasasında, 2006 yılında da insan kaçakçılığı yasasında kıymetli değişikliklere gitti. Bu teşebbüslerin sonucunda yasa dışı evlat edinme olayları büyük oranda son buldu.
* * * * *
Gerçeği arayan bireylerden biri de Irina Otarashvili. 1978 yılında Kvareli’deki bir hastanede ikiz erkek çocuklar dünyaya getiren Irina’ya oğullarının sağlıklı olduğu söylendi. Ne var ki genç bayana çocukları gösterilmedi.
Üç gün sonra bebeklerinin teneffüs sorunları nedeniyle birdenbire öldüğünü öğrenen Irina ve eşi, ortada bir tuhaflık olduğunu düşünmekle birlikte yetkililerin söylediklerini sorgulamadan kabul etti.
Bebeklerinin cenazelerini bir bavul içinde teslim alan çift, hastane yetkililerinin, “Sakın kapağı açmayın, çok üzülürsünüz” telkinlerine uydu ve bavulu olduğu üzere konutlarının bahçesine gömdü.
44 YIL SONRA GERÇEK ORTAYA ÇIKTI
Bundan 44 yıl sonra Irina’nın kızı Nino, Facebook’ta Vedzeb kümesine rastladı ve kardeşlerinin başına tıpkı şeyin gelmiş olabileceğine dair içine bir kurt düştü.
Nino ve kız kardeşi Nana, bavulu gömülü olduğu yerden çıkarıp açtığında içinden bebek kemikleri yerine tahta kesimleri çıktı. Nino Elizbarashvili, o anları, “Gülsek mi ağlasak mı bilemedik” kelamlarıyla özetledi.
Polisten yardım isteyen aile, bavulun içindekilerin insan kalıntısı değil asma kolları olduğunu teyit ettirdi. Nino, erkek kardeşlerinin halihazırda hayatta olduğuna ve apayrı kimliklerle yaşadığına inandığını belirtti.
* * * * *
Amy ve Ano’ya dönersek… Kızların biyolojik anneleriyle tanışmaları duygusal anlara sahne oldu. İkizler otel odasından içeri adım atar atmaz, Aza yerinden fırlayıp onlara sarıldı. Sessizlikle geçen dakikaların akabinde, Aza ve kızlar biraz yalnız kalmak istedi.
Aza, görüşmede öykünün kendi tarafını ikizlere aktardı. Dediğine nazaran doğum yaptıktan sonra hastalanmış ve komaya girmişti. Kendine geldiğinde hastane çalışanları Aza’ya bebeklerin doğumdan kısa müddet sonra öldüğünü söylemişti.
Amy ve Ano’yla tanışmanın hayatına yeni bir mana kattığını belirten Aza, kızlarıyla çok yakın olmasalar da görüşmeye devam ettiklerini lisana getirdi.
GÜRCİSTAN’DA BİRÇOK SORUŞTURMA YAPILDI
Gürcistan hükümeti 2022 yılında, bahsi geçen olaylara ait bir soruşturma başlattı. Hükümet yetkilileri tarafından BBC’ye yapılan açıklamada, 40’tan fazla şahısla görüşüldüğü lakin olayların çok eski olduğu ve tarihi dataların kaybolduğu belirtildi.
Gazeteci Tamuna Museridze ise elindeki bilgileri ilgili makamlarla paylaştığını lakin resmî raporun ne vakit yayımlanacağını bilmediğini söyledi.
Gürcistan hükümeti mevzuyu açıklığa kavuşturmak için en az dört teşebbüste bulundu. Birinci olarak 2003 yılında başlatılan memleketler arası çocuk kaçakçılığı soruşturmasında, çok sayıda kişi tutuklandı lakin kamuoyuyla paylaşılan bilgiler epey sonlu kaldı.
Son olarak 2015 yılında gerçekleştirilen bir öbür soruşturmanın akabinde ülke basınında Rustavi Bayan Doğum Hastanesi’nin genel yöneticisi Aleksandr Baravkovi’nin tutuklandığı haberleri yer aldı. Lakin Baravkovi aklandı ve vazifeye iade edildi.
AİLELER MAHKEMEYE GİDİYOR
BBC’nin tekil olaylar hakkında daha fazla bilgi istemek için ulaştığı Gürcistan İçişleri Bakanlığı yetkilileri, şahsî dataların korunması kanunu mucibince bu talebi reddetti.
Öte yandan Tamuna ve insan hakları avukatı Lia Mukhashavria, mağdurların davalarını yargıya taşıdı. Davacılar doğum dokümanlarına erişim hakkı istiyor. Gürcistan kanunları şu an buna müsaade vermiyor. Tamuna bu sayede geçişin hayaletlerini huzura kavuşturabilmeyi umduklarını söyledi.
Hayatı boyunca bir şeylerin ya da birilerinin eksikliğini hissettiğini belirten Ano ise “Siyahlar giymiş küçük bir kızın peşimden geldiğini ve bana günümün nasıl geçtiğini sorduğunu hayal ederdim. Amy’i bulduktan sonra bu his kayboldu” dedi.
BBC’nin “Georgia’s stolen children: Twins sold at birth reunited by TikTok video” başlıklı haberinden derlenmiştir.
