Rus muhalif siyasetçi Aleksey Navalni’nin (47) cezavinden gelen mevt haberi başta Avrupa ve ABD olmak üzere dünyada şok dalgası yaratırken Rusya’da Navalni’yi anmak isteyen onlarca kişi gözaltına alındı.
Navalni ve ailesinin basın sözcüsü Kira Yarmysh, vefatın evvelki gün saat 14.17’de gerçekleştiğini, annesinin cezaevinin bulunduğu Kuzey Kutbu bölgesinde Salechard kentine gitmesine karşın Navalni’nin cenazesinin hâlâ kendilerine teslim edilmediğini, naaşın morgda olmadığını açıkladı.
ANMAK BİLE YASAK
Başkenti Moskova’da birtakım vatandaşlar, Navalni için “Solovetskiy Kamen” anıtına çiçek bıraktı. Siyasi baskı kurbanlarına adandığı belirtilen anıtın etrafında emniyet güçleri güvenlik tedbirleri aldı. OVD-Info insan hakları kümesi, Rus polisinin Navalni için düzenlenen anma merasimlerinde 350’den fazla kişiyi gözaltına aldığını duyurdu. Navalni destekçilerinin en ağır olduğu kent olan St. Petersburg’da 74, yürüyüş gerçekleştiren kalabalığa polisin müdahale etmesi sonucu Moskova’da da 49 kişi yaka paça gözaltına alındı. Rus muhalif, tedavi gördüğü Almanya’dan döner dönmez Moskova’daki havaalanında 17 Ocak 2021’de polis tarafından alıkonulduğunda da gerçekleşen protesto şovlarının akabinde on binden fazla kişi gözaltına alınmıştı.
PROTESTO EDİLDİ
Navalni’nin kuşkulu vefatına yalnızca Rusya’da değil dünyanın birçok bölgesinde reaksiyon gösterildi. Almanya’dan Litvanya’ya, İngiltere’den İtalya’ya kadar kent meydanlarında toplanan göstericiler, Navalni’nin vefatını Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin ile ilişkilendirdi ve attıkları sloganlarla Rus önderin hesap vermesini istedi. Avrupa’daki birçok Rus büyükelçiliği önünde de protesto şovları vardı. İştirakçiler, Ukrayna’da işlenen mümkün savaş kabahatlerini araştıran Milletlerarası Ceza Mahkemesi’ne atıfta bulunarak “Putin Lahey’e” diye bağırdı.
MESAJI ORTAYA ÇIKTI
Ölümünden bir gün evvel, perşembe günü katıldığı duruşmada yargıçla şakalaşacak kadar keyfi ve sıhhati yerinde görünen Navalni’nin Rusya’da tutuklanmadan evvel verdiği bir görüntü röportajda Putin’in buyruğuyla öldürülebileceğini söylediği ortaya çıktı. Rus muhalifin vefat haberinin akabinde toplumsal medyada milyonlarca izlenen kayıtta, Navalni, “Eğer beni öldürmeye karar verirlerse bu bizim inanılmaz derecede güçlü olduğumuz manasına gelir. Bu gücü kullanmamız lazım” diyerek hayranlarına sesleniyor.
19 YIL MAHPUS CEZASI ALMIŞTI
Rus muhalefet önderi, yolsuzluk aykırısı aktivist ve avukat olan Navalni, Putin ve yakın etrafının yolsuzluk hadiselerini araştırıyordu. Rusya’da 2020 yılında zehirlendikten sonra Almanya’ya gitmiş, 2021’de tedavi gördüğü Berlin’den Rusya’ya dönüşünde de tutuklanmıştı. Navalni, yasa dışı hareketler düzenleme, Putin aleyhine tabirler ve aşırılık yanlısı aksiyonları finanse etme suçlamalarıyla 19 yıl mahpus cezasına çarptırılmıştı.
Son olarak aralık ayında avukatının nerede olduğunu bilmediğini açıkladığı Aleksey Navalni’nin günler sonra Rusya’nın Kuzey Kutbu bölgesinde yer alan en ağır hatalarla itham edilen mahkûmların tutulduğu Yamalo-Nenets bölgesindeki cezaevine yollandığı ortaya çıkmıştı.
GİZEMLİ MEVT LİSTESİ UZUN
Rus muhalif Aleksey Navalni’nin kuşkulu vefatı, Putin Rusya’sında meydana gelen öbür gizemli vefatları gündeme getirdi. Vladimir Putin’in 24 yıllık periyodunda sayısız muhalif siyasetçi, gazeteci, aktivist, iş insanı ve asker, zehirlenmekten kurşunlanmaya, pencereden düşmekten ‘intihara’ kadar birçok sebeple hayatını kaybetti. İşte en çok konuşulan 5 kuşkulu vefat…
LİTVİNENKO: RADYOAKTİF ZEHİRLENME
Londra’ya sığınan Rus iş adamı Boris Berezovski’ye olan yakınlığı ile bilinen ve eski bir KGB casusu olan Aleksander Litvinenko, 2000 yılında İngiltere’ye kaçtı. Gazeteci Anna Politkovskaya cinayetini araştırmak için Rus istihbaratındaki eski arkadaşlarıyla irtibata geçti. 2006 yılında, içinde arkadaşlarının da bulunduğu Rus casuslarla Londra’da görüştükten sonra o akşam hastaneye kaldırıldı. Rusya’da üretilen polonyum-210 isimli radyoaktif bir unsurdan zehirlendiği ortaya çıktı, 22 gün sonra öldü.
POLİTKOVSKAYA: ASANSÖRDE ÖLDÜRÜLDÜ
Muhalif Rus gazetesi Novaya Gazeta’da gazetecilik yapan Anna Politkovskaya’nın, Rus başkan Putin’in Çeçenlere karşı yürüttüğü savaşı ‘Kirli Savaş’ olarak nitelendirmesi ve tıpkı isimli bir kitap yayımlamasının akabinde başına gelmeyen kalmadı. Politkovskaya, birinci olarak Rostov’a giderken uçakta çayına katılan bir unsurla zehirlendi. Rus gazeteci, ağır bir tedavi sonrası hayatta kalmayı başarsa da iki yıl sonra 2006 yılında yaşadığı binanın asansöründe şimdi 48 yaşındayken cinayete kurban gitti.
BEREZOVSKİ: MESKENİNDE MEYYİT BULUNDU
Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’in karşısı olan ve İngiltere’de sürgün olarak yaşayan Rus milyarder Boris Berezovski, 2013’te Londra’daki konutunda meyyit bulundu. Moskova’nın siyasi ve iş dünyasında tesirli bir isim olan lakin Putin ile karşıt düştükten sonra yurtdışına kaçan Berezovski, hakkında yakalama kararı çıkartıldığı için Rusya’ya dönemiyordu.
NEMTSOV: KÖPRÜDE VURULDU
Eski Devlet Lideri Boris Yeltsin devrinde güç bakanlığı ve başbakan yardımcılığı misyonlarında bulunan Boris Nemtsov, Putin’i en sert halde eleştiren muhalif isimlerin başında geliyordu. 2015 yılında Kremlin yakınlarındaki bir köprüden geçerken sırtından vurularak öldürüldü. Mahkeme, Nemtsov cinayetinden hatalı bulduğu Çeçenistan vatandaşı Zaur Dadayev’i 20 yıl mahpusa mahkûm etti.
PRİGOJİN: UÇAĞI DÜŞTÜ
Rus özel güvenlik şirketi Wagner’in kurucusu ve önderi Yevgeny Prigojin, 23 ve 24 Haziran 2023’te, Savunma Bakanı Sergey Şoygu başta olmak üzere Moskova idaresine karşı gerçekleştirilen ayaklanmanın akabinde Ağustos 2023’te bir uçak kazasında öldü. İngiliz istihbarat yetkilileri uçağın, Putin’in buyruğuyla Rusya’nın iç güvenlik teşkilatı Federal Güvenlik Servisi (FSB) tarafından vurulduğunu öne sürdü. Pentagon Sözcüsü Tuğgeneral Patrick Ryder da basın açıklamasında, ABD’nin Prigojin’in öldürüldüğünü düşündüğünü duyurdu.
