Sosyal medyada mavrası çok bu durumun: “Herkes mola veriyor fakat kimsenin asıl varış yeri ben değilim” diyor aşkına kavuşamayan. Lakin ne palavra söyleyeyim, Hürriyet müellifleri ile Afyon’a gittiğimde anladım ki o denli ‘geçip gidilecek’ bir kent değil burası.
Binlerce yıllık medeniyetlerin kalıntıları, yaşayan asırlık yapıları, peri bacaları ve pek olağan termal tesisleri, kaymağı, sucuğu ile Afyon’a gitmek için oldukça sebep sunabilirim size.
Bunları cebinizde tutun ancak gelin size evvel gastronomi ile öne çıkmaya çalışan bir kentin, Sucuk Müzesi’ni anlatayım. Sucuğun da müzesi olur mu demeyin, süper olmuş.
TÜRK MUTFAĞININ İZLERİNİ MÜZELERDE SÜRÜN
Cumhuriyetimizden 3 yaş büyük Cumhuriyet Sucukları. Afyonkarahisar’ın tanınmış kasaplarından Kara Mehmet, 1920’li yıllarda, şimdi Cumhuriyet ilan edilmeden evvel, yeni açtığı kasap dükkanının ismini, yeniden o periyoda has hislerle “Cumhuriyet” koyar ve uyguladığı lezzetli formülü ile yaptığı sucukların ünü de tüm Türkiye’ye yayılır.
O vefat ettikten sonra bayrağı oğulları Ahmet ve Ömer Kocaşaban periyot alır. Sonrasını Et ve Sucuk Müzesi Müdürü Mehmet Doğan anlatsın:
CUMHURİYET İLE YAŞIT MATERYALLER
“Gastronomi bir yeme içme kültürüdür. Ülkelere nazaran değil yöresel olarak bile değişiklikler gösterir. Mutfakta pişen yemek, sofrada kullanılan kap kacak bile birbirinden farklıdır. Pek çok medeniyete konut sahipliği yapan, kadim topraklarımızda da her kültür birbirini etkilemiş, kendinden izler bırakmıştır.
Bu izleri görebileceğiniz en hoş yerlerse elbet gastronomi müzeleridir. Biz de istedik ki 1920’den bu vakte kadarki süreçte ne cins malzemeler kullanılmış, o devir işleyiş nasılmış konuklarımız görsün. Müzemizi kurma gayemiz budur. Ayrıyeten müzemizdeki ‘kırmızı’ renkli; bıçaklardan tutun da dolum- üretim makinalarına kadar tüm gereçler o yıllarda fabrikamızda birebir kullanılmıştır. Bu gereçlerin yeni üzere göründüğüne bakmayın. Hepsi bakımdan geçirildi.”
İHTİYAR DELİKANLI MÜZENİN GÖZDESİ
Sucuk müzesinin girişinde ünlü sanatçı Ahmet Güneştekin’in boğa heykeli karşılıyor sizi. Akabinde geçmişten günümüze sucuk imalatında kullanılan makina ve aletler, sonrasında da sucuk üretiminde kullanılan baharatlar ve farklı porselenlerden hazırlanan- Gaudi tarzında- manda, inek, boğa bibloları geliyor sırasıyla. Gelelim müzenin beni en çok etkileyen iki kıymetli kısmına. Bunlardan birincisi müzenin tam ortasında. 1943 yılında ailenin birinci sevkiyat aracı olarak kullandığı kıpkırmızı bir DODGE marka araç. Bakım ve tamiratları yapılmış. Bu araçla vaktinde yakın bölgelere sucuk sevkiyatı yapılıyor imiş. Sucuk müzesinde bu türlü bir ihtiyar delikanlı ile karşılaşmak günümü güzelleştirdi.
GEÇMİŞ VAKİT OLUR Kİ
Müzede beni en çok etkileyen ikinci kısım ise 1930’lu yılların Afyonkarahisar’ının canlandırıldığı kısım. Ki bu kısımda Cumhuriyet sucuklarının şu an Belediye Çarşısı olan o vakitler da ise Hal Çarşısı olarak bilinen yerde açılmış hali de mevcut. Dükkânın içindeki her detay; yer yeri, tezgâh, buzdolabı, terazi, muharrir kasa, o periyottan. Müze müdürü Mehmet Doğan ile geçiyoruz tezgâhın gerisine. Diyor ki: “Yani olağan o vakit kasaplık bir zanaattı. Merdiven altı üretim, halkı yanıltmak falan… Yoktu o denli şeyler. Özlüyoruz o günleri.”
DÜNYA ÇEŞMESİ
Dükkânın çabucak dışında ise tekrar o periyotta çarşının göbeğinde bulunan dünya heykeli çeşmesi var. Ki bu çeşme o vakit çarşı esnafının su aldığı tek çeşme imiş. Çarşı 1986 yılında yıkılmış çeşme de Gazigöl ilçe meydanında 1-2 yıl sergilendikten sonra belediyenin deposuna kaldırılmış. Müze için tozlu raflardan alınıp, tamir ettirilip, müzeye getirilmiş. Sucuk Müzesinin resmi açılışı şimdi yapılmadı lakin haftanın 6 günü- sabah 08:30 akşam 17:30 saatlerinde fiyatsız biçimde gezme imkânı mevcut.
PASTIRMA- SUCUK KAVGASI
-Sucuk demişken 2022’de Kayseri ile girilen ben diyeyim hengame, onlar desin ki ‘atışma’yı da hatırlatmak isterim. Devrin Afyonkarahisar Tarım Orman Müdürü İbrahim Acar’ın Afyon’da Kayseri’den 8-9 kat fazla sucuk üretildiğini açıklamasının akabinde başlamıştı o hengame. Gündemi de epey meşgul etmişti. Yeri gelmişken yazmak istedim, bence ikisi de oldukça lezzetli ancak palavra yok sucuk deyince Afyon, pastırma deyince de Kayseri geliyor benim aklıma. Afyon sucuğunun coğrafik işaret aldığını hatırlatmakta da yarar var.
