Ukrayna tepeden bir şey elde etmek istiyorsa Macaristan Başbakanı Viktor Orban’ın gönülsüz takviyesine gereksinim duyacak.
Orban, Kiev’in AB’ye katılma teklifine ve yardım taleplerine şiddetle karşı çıktı.
Zirve öncesinde Macaristan parlamentosunda yaptığı konuşmada “Biz Avrupa’da sağduyunun sesiyiz” dedi.
Macar başkan, savaş, yolsuzluk ve Macar azınlığa yönelik makûs muamelenin Kiev idarenin yakın vakitte AB’ye katılmaktan alıkoyduğunu söyledi.
Brüksel’deki iki günlük doruğun gündeminde Ukrayna’ya resmi müzakerelere başlaması için sembolik bir davetin yanı sıra Ukrayna iktisadını 2024 yılı boyunca desteklemek üzere 54 milyar euro fiyatında AB fonu ve 24 milyar euro meblağında askeri dayanak kelamı yer alıyor.
Macaristan’ın itirazları Ukrayna Devlet Lideri Volodimir Zelenskiy için esasen makus geçen bir haftanın daha da berbatlaşması manasına geliyor. Ukrayna başkanının Washington’a yaptığı ziyaret, Cumhuriyetçi senatörler tarafından engellenen 61 milyar dolarlık ABD askeri fonunu teminat altına alamadı.
Zelenskiy, Budapeşte’yi açıkça mani çıkarmakla suçlayarak, “Eğer [Brüksel’den] olumlu bir haber gelmezse, bu Putin’in bu kararı veto ettiği manasına gelecektir” dedi.
Diğer AB başşehirlerinin Ukrayna’ya yönelik geniş takviyesine karşın Budapeşte idaresi, Kiev’in talep ettiği her şeyi engelleyebilir. Polonya’nın yeni Başbakanı Donald Tusk, “Ukrayna konusunda umursamazlığın kabul edilemez olduğu” ihtarında bulundu.
Ancak AB önderlerinin Çarşamba günü geç saatlerde Brüksel’e gelmeye başlamasıyla birlikte mümkün bir uzlaşmanın ipuçları da belirmeye başladı.
AB Komitesi, hukukun üstünlüğü konusunda bozulma yaşandığı için dondurulan Macaristan’a yönelik 30 milyar eurodan fazla AB fonunun yaklaşık 10,2 milyar euroluk kısmının blokesini kaldırdığını açıkladı.
AB fonlarının verilmeye başlamasının Orban’ın tavrını yumuşatmaya yönelik bir teşebbüs olduğuna dair yaygın bir kanaat olsa da Brüksel yetkilileri kendilerine şantaj yapıldığını reddediyor. Brüksel bunun için Macaristan’da evvelki gün kabul edilen ve Macar yargıçların ön karar için Avrupa Mahkemesi’ne başvurma hakkını geri getiren maddeyi işaret de edebilir.
Ceza kanununda yapılan bu değişiklik Brüksel tarafından talep edilen pek çok değişiklikten biriydi.
Diğer AB başkanlarının birden fazla Kiev’in ardında duruyor. Ukrayna’ya askeri yardımı durduran Slovakya Başbakanı Robert Fico bile Kiev’in AB’ye iştiraki için görüşmelerin başlamasını destekleyeceğini söyledi.
Avrupa Kurulu Lideri Ursula von der Leyen, Ukrayna Cumhurbaşkanı Zelenskiy’nin ABD yardımını alamadan Washington’dan ayrılmasının akabinde Avrupa Parlamentosu’nda konuştu:
“Ukrayna’ya bugün güçlü olması için gerekenleri vermeliyiz ki yarın masada ülkeleri için uzun müddetli ve adil bir barışı müzakere ederken daha güçlü olabilsin.”
Zelenskiy umutsuz bir biçimde AB tepesinde ilerleme kaydedilmesini istiyor. Norveç ziyareti sırasında da optimist olmaya çalıştı:
“Çok yapan davrandık. Muhakkak her şeyi yaptık, Avrupa Birliği’nin tavsiyelerini tamamladık.”
Avrupa Kurulu, resmi iştirak müzakerelerinin başlaması için gereken yedi ön şarttan altısının yerine getirildiğini açıkladı.
Buna itiraz eden Budapeşte ise Brüksel’i Kiev’e yardım etmek için çıtayı düşürmekle suçluyor.
Ukrayna Cumhurbaşkanı Zelenskiy, Viktor Orban ile Pazar günü Arjantin’de ağır bir yüz yüze görüşme gerçekleştirirken görüldü. Zelenskiy daha sonra bu görüşmeyi “samimi” olarak nitelendirdi.
Ukrayna parlamentosu geçen hafta, Budapeşte’nin tutumunu yumuşatmak için Macarlara ve öbür azınlıklara kendi lisanlarında eğitim hakkı tanıyan bir yasa çıkardı.
AB tarafından talep edilen yeni bir Ukrayna yolsuzlukla uğraş yasası da kabul edilerek Orban hükümetinin elindeki savları törpülenmiş oldu.
Brüksel’de hiç kimse Ukrayna’nın yarın üye olmaya hazır olduğunu düşünmüyor. Üyelik müzakerelerinin başlaması AB’nin sembolik bir dayanışma hareketi.
Orban da Fransa’da yayımlanan haftalık Le Point gazetesine verdiği röportaj tavrının “tam olarak bir veto olmadığını” söyledi ve “Diyelim ki, bana makus bir karar üzere görünen bir şeyin alınmasına katkıda bulunmuyorum” diye konuştu.
Bu bir çeşit çekimserlik üzere. Macaristan’ın hükümet yanlısı medyası tarafından nadiren haber yapılsa da, Orban hükümeti Rusya’ya karşı 11 yaptırım paketini sessizce onayladı bile.
Macar hükümetinin Ukrayna zıddı cephesinde bir öbür çatlak da Çarşamba günü, Genelkurmay Lideri Balazs Orban’ın Macaristan’ın AB finansmanı ile Ukrayna’nın finansmanının farklı hususlar olduğunu söylemesiyle ortaya çıktı.
Macaristan Başbakanı ile rastgele bir akrabalığı olmayan Genelkurmay Lideri, Bloomberg’e yaptığı değerlendirmede, “Ancak AB, Ukrayna’nın finansmanının düzenlenmiş bir AB bütçesinden sağlanması konusunda ısrar ederse, o vakit iki mevzu birbirine bağlanır” dedi.
Viktor Orban Macaristan’a “şantaj yapılamayacağı” ve mali bahislerin “prensip problemleriyle karıştırılamayacağı” konusunda kararlı.
Volodimir Zelenskiy üzere o da Komite’nin kendisinden yapmasını istediği her şeyi yaptığında ısrar ediyor. Bu da bu doruğun garip simetrisinin bir modülü.
Ancak Ukrayna için riskler çok daha yüksek. Zelenskiy Rusya ile savaşı kaybetme riskiyle karşı karşıyayken, Orban Avrupa’da daha fazla nüfuz kazanmak istiyor. Orban’ın odağı Haziran 2024’te yapılacak ve milliyetçi partilerin zafer kazanmasını umduğu Avrupa Parlamentosu seçimlerine kaymış durumda.
Zelenskiy için en düzgün sonuç, iştirak müzakerelerine başlama daveti ve 78 milyar euroluk askeri ve ekonomik yardım çekiyle Kiev’e dönmek olacak.
Macaristan önderi için ise başarılı bir tepe, AB ve Ukrayna’nın bir “stratejik ortaklık” üzerinde mutabakatı olacak. Bu, Ukrayna için AB üyeliğine giden yolda bir adım, lakin yalnızca küçük bir adım. Bunun yanı sıra milyarlarca euroluk AB fonlarının da önü açılacak.
Orban, Çarşamba günü Mandiner haber sitesine verdiği röportajda, “Brüksel’den ayrılmayacağız” dedi ve şöyle devam etti: “Brüksel’i işgal edeceğiz.”
