İsrail’in Gazze’yi topyekûn bir formda maksat alan akınlarının gerisinde Habsora isimli yapay zekâ uygulamasının olduğu ortaya çıktı. İsrailli yayın kuruluşları +972 Magazine ve Local Call’un tezine nazaran İbranice ‘İncil’ manasına gelen Habsora’nın girilen datalar ışığında vurulacak amaçları çok süratli bir halde belirlediği aktarılırken sistemin sivil altyapının kasıtlı olarak vurulmasında kullanıldığı öne sürüldü. Buna nazaran vurulan her gayede kaç sivilin öldürüleceğinin bile bilindiği söz edildi.
Ateşkes sonrasında İsrail, Gazze Şeridi’nde yüzlerce yeri maksat aldı, sivil kayıplar arttı, dram daha da büyüdü.
KAYIPLARIN ARTMASININ SEBEBİ
Eski ve mevcut İsrailli istihbarat yetkilileriyle gerçekleştirilen röportajlara dayandırılan haberde, Habsora yapay zekâ uygulamasının, İsrail’in 7 Ekim’den bu yana gerçekleştirdiği hücumlarda sivil kayıpların bu derece çok olmasındaki temel sebeplerden biri olduğu aktarıldı. Araştırmada, İsrail ordusunun daha evvelki taarruzlarına göre sivil yerleşim yerlerini maksat almayı kıymetli ölçüde arttırdığı, sivil altyapıların vurularak Hamas üzerinde sivil baskı kurulmasının amaçlandığı kaydedildi.
GÜNDE 100 MAKSAT BELİRLENİYOR
İsrail’in bir evvelki Genelkurmay Lideri Aviv Kochavi’nin 2019’daki bir röportajda, Habsora’nın öncesinde vurulacak 50 maksadın oluşturulmasının bir yıl sürdüğü, lakin yapay zekâ ile birlikte bir günde 100 gayenin ortaya çıkartılabildiğini söylediği aktarıldı. Habsora’ya hangi dataların ne halde yüklendiği net olarak bilinmese de drone imajları, ele geçirilen bağlantı bilgileri, nezaret araçlarının sonuçları üzere bilgilerin işlendiği iddia ediliyor. Habsora’nın onbinlerce istihbarat görevlisinin işleyemeyeceği kadar büyük ölçüde bilgiyi işleyebildiği belirtilirken, algoritmanın maksatları nasıl belirlediği ise tam olarak bilinmiyor.
ÖNCEDEN CAN KAYBI BİLİNİYOR
İsrailli istihbarat vazifelilerinin aktardıklarına nazaran Gazze’de konutlar de dahil olmak üzere potansiyel maksatlar ve burada yaşayan sivillerin iddiası sayısı evvelden hesaplanıyor. Böylelikle İsrail ordusu vurulacak gayede kaç sivilin hayatını kaybedebileceğini aslında biliyor.
İsrailli gazetecilere konuşan farklı bir kaynak da, ataklardaki hedefin mümkün olduğunca çok Hamas görevlisini öldürmek olduğunu ve bunun için Filistinli sivillere ziyan verme kriterlerinin kıymetli ölçüde gevşetildiğini vurguladı. Birebir kaynak, daha evvelki yıllarda, Hamaslı yöneticinin maksat alındığı bir hücumda ikincil hasar olarak onlarca sivilin hayatını kaybetmesinin onaylandığını aktarırken 7 Ekim sonrası ikincil hasar olarak yüzlerce sivilin vefatına göz yumulduğunu söyledi. Yapay zekânın kısa müddette çok sayıda amaç oluşturabilmesinin gerisinde, değişen kısıtlamaların da tesirinin olduğu bedellendiriliyor.
DÖRT KÜMEYE AYIRIP VURDULAR
İsrailli kaynaklara nazaran, ordunun Gazze’de vurduğu noktalar, ‘taktik hedefler’, ‘yer altı hedefleri’, ‘güç hedefleri’ ve ‘aile evleri’ olarak dört kategoriye ayrıldı. Taktik gayeler; silahlı militan hücreleri, silah depoları, roket rampaları üzere askeri maksatları içerirken, yer altı amaçları ise üzerinde sivil yapılar olsa da Gazze’nin altındaki tünelleri söz ediyor. Üçüncüsü ise kentlerin merkezindeki yüksek binalar ve üniversite, banka, devlet dairesi üzere kamu binalarını kapsayan güç maksatları. Bu çeşit yapıların vurulmasıyla İsrail’deki topluma ‘zafer’ elde edildiği imajı verilmek isteniyor. Son olarak aile meskenleri ise silahlı direnişçi olduğundan şüphelenilen şahıslara suikast düzenlemek için sivil konutların bombalanması manasına geliyor.
BİLGİ NOTU: 7 Ekim’den bu yana Gazze Şeridi’nde İsrail hücumlarında öldürülen Filistinlilerin sayısı 6 bin 150’den fazlası çocuk ve 4 binden fazlası bayan olmak üzere 15 bini aştı.
ATEŞKES SONRASI HER YER HEDEF
İsrail’in cuma günü, bir haftalık ateşkesi sonlandırarak Gazze Şeridi’ni tekrar vurmaya başlamasının akabinde geçen iki günde akınlar tekrar şiddetlendi. İsrail savaş uçaklarının ve savaş gemilerinin Gazze Şeridi’nin güneyindeki Han Yunus ve orta kısmında yer alan Deyr el-Belah kentine şiddetli atak düzenlediği bildirilirken çatışmalara verilen ortanın bitmesinin akabinde dün sabah saatlerine kadar Gazze’de en az 240 kişinin öldürüldüğü açıklandı. İsrail ordusu dün sabah yaptığı paylaşımda Gazze Şeridi’nde 400’den fazla gayenin vurulduğunu duyurdu. Ordu sözcüsü Jonathan Conricus, gazetecilere yaptığı açıklamada “Şu anda yaptığımız şey Gazze Şeridi’nin her yerinde Hamas’a ilişkin askeri maksatları vurmak” dedi.
SAVAŞ GÜNLÜĞÜ
CAN KAYBI 15 BİNİ GEÇTİ
– Hamas denetimindeki Gazze’deki Sıhhat Bakanlığı 7 Ekim’den beri süren savaşta can kaybının 15 bin 200’ü geçtiğini yüzde 70’inin bayan ve çocuk olduğunu bildirdi. En son resmi can kaybı 13 bin 300 olarak açıklanmıştı. 40 binden fazla kişinin ise yaralandığı bildirildi.
KFİR BEBEĞİN AKİBETİ ATEŞKESİ BOZDU
– İsrail basınına nazaran 7 Ekim’de kaçırılan İsrailli Bibas ailesinin akibeti ateşkes ve takas muahedesinin bozulmasında değerli etken oldu. Hamas başta 10 aylık Kfir bebek ile 4 yaşındaki ağabeyi ve annesi Shiri Bibas’ı bırakmayı kabul etti. Lakin sonradan anne ve iki çocuğunun öldüğünü öne sürdü. Hamas’ın elinde bulunan baba Yarden Bibas yayınlanan görüntüde İsrail’in cenazeleri alıp defnetmesi gerektiğini söyledi. Hamas’ın bayan ve çocukların salıverilmesi kuralını ihlal ettiğini öne süren İsrail ise askeri müdahaleyi sürdürme kararı aldı.
İSRAİL MÜZAKEREDEN ÇEKİLDİ
– İsrail Katar’ın başşehri Doha’daki Mossad müzakere grubuna “çıkmaz” olarak nitelendirdiği durum nedeniyle İsrail’e dönme talimatı verdi. Netanyahu’nun ofisinden yapılan açıklamada, “Müzakerelerin çıkmaza girmesinin akabinde ve Başbakan Binyamin Netanyahu’nun talimatıyla Mossad Lideri David Barnea, Doha’daki grubuna İsrail’e dönme talimatı verdi” dendi. Mossad Lideri, ABD, Mısır ve Katar’a işbirliğinden dolayı teşekkür etti.
HAMAS: ATEŞKES OLANA KADAR TAKAS YOK
– Hamas’ın üst seviye yetkililerinden Salih el-Aruri, kapsamlı ve kesin bir ateşkes olmadan ve tüm Filistinli tutuklular özgür bırakılmadan rehinelerin özgür bırakılmasını kabul etmeyeceklerini belirtti. El Cezire’ye konuşan Aruri, şu anda ateşkes için rastgele bir müzakere olmadığını da belirtti. Aruri, “Elimizdeki tüm bayan ve çocukları teslim ettiğimizi ve şu anda yalnızca erkek ve askerlerin kaldığını açıklamamıza karşın İsrail hala bayan ve çocuk rehineler olduğu konusunda ısrar ediyor” sözlerini kullandı.
DUBAİ’DE EL SIKIŞTILAR
– İsrail-Hamas krizinde arabulucu ülkelerden olan Katar’ın Buyruğu Pir Tamim bin Hamad el Thani, Dubai’de süren iklim tepesine katılan İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzog ile görüştü. İki ülke ortasında diplomatik ilgi bulunmazken birinci defa Katar Emiri’ni İsrailli bir önderle gösteren bir fotoğraf ortaya çıktı.
FİLİSTİNLİLERE TEHCİR PLANI
– İsrail HaYom gazetesinde çıkan bir haberde, Netanyahu’nun savaş kabinesindeki Stratejik İşler Bakanı Ron Dermer’den Gazze Şeridi’ndeki Filistinlilerin Refah hudut kapısı üzerinden Mısır’a ve hatta ‘deniz yollarının da açılmasıyla’ tehcir planları için çalışmasını istediği öne sürüldü. Netanyahu’nun savaş kabinesine, “Filistinlilerin Avrupa ya da Afrika ülkelerine göç etmesi için deniz yolunu açmayı düşündüğü bir planı sunduğu” sav edildi. Savaş kabinesinde merkez kanat içinde yer alan eski Savunma Bakanı Benny Gantz ve eski Genelkurmay Lideri Gadi Eisenkot’un tehcir planlarına karşı çıktığı aktarıldı.
