Giza Piramitleri inşa edilirken emel sonsuza kadar ayakta kalmalarıydı. Sonsuza kadar ayakta kalıp kalamayacakları bilinmez lakin şimdilik bunu başardıkları ortada.
Zira Mısır’ın Eski Krallık periyoduna ilişkin olan piramitler aşağı üst 4.500 yıldır yerlerinde duruyor.
Mısır periyodunda firavunların öldükten sonra ilahlara dönüşeceğine inanılıyordu. Bu nedenle mevt sonrasına hazırlık olarak firavunlar rabler için tapınaklar, kendileri için de piramit biçiminde dev üzere mezarlar inşa etti.
Piramitlerin içleri, firavunların öbür dünyada kendilerini hayatta tutup yollarını bulmalarına yardım edeceğini düşündükleri eşyalarla dolduruldu.
Üç büyük piramitten her biri aslında geniş kapsamlı bir kompleksin kesimi. Bu komplekslerde bir saray, tapınaklar, güneş teknelerinin tutulduğu hangarlar ve öbür binalar bulunuyor.
Peki piramitleri kim, nasıl inşa etti? Hangi piramitte hangi hazineler yatıyor? İşte bildiklerimiz…
GİZA PİRAMİTLERİNİ KİM İNŞA ETTİ?
Giza’da bir piramit inşa eden birinci Mısır hükümdarı, Firavun Keops’tu. Keops’un projesi MÖ 2550 yıllarında başladı.
Büyük Keops Piramidi, yerden 147 metre yüksekliğiyle Giza’daki en büyük piramit. Piramidin şu anki yüksekliği biraz daha az zira dış cephesindeki yumuşak taş kaplamalar, ortadan geçen yıllarda aşınıp yok oldu.
Büyük Keops Piramidi her biri 2,5 ila 15 ton tartısındaki 2,3 milyon taş blokla inşa edildi.
Keops’un oğlu Kefren, MÖ 2520 yılı civarında Giza’daki ikinci piramidi inşa etti.
Kefren’in nekropolü bilhassa öne çıkıyor zira Sfenks de burada.
Aslan gövdeli, firavun başlı gizemli bir anıt olan Sfenks’in gövdesi 1800’lü yıllara kadar kumlara gömülüydü.
Sadece başı görünen Sfenks’in hedefinin Firavun’un mezarının koruyucusu olmak üzere inşa edilmiş olması mümkün. Lakin Sfenks’i Kefren’in yaptırdığına dair kesin bir delil bulunmuyor.
Giza Piramitleri’nin üçüncüsü öteki ikisinden gözle görülür oranda daha küçük.
64 metrelik yüksekliğiyle, başkasının yarısı kadar bile olmayan üçüncü piramit, Kefren’in oğlu Mikerinos tarafından MÖ 2490 civarında inşa ettirildi.
Bu piramidin karmaşık kompleksinde, birbirine uzun bir geçitle bağlı iki tapınak ile üç başka kraliçeye ilişkin piramitler bulunuyor.
Mikerinos’un odalarındaki buraya has süslemeler ile gömü odasındaki kubbeli tavan da bu piramidin dikkat alımlı özellikleri. Lakin Firavun’un süslü lahit sandığı, 1838 yılında Cebelitarık yakınlarında denizde kayboldu.
PİRAMİTLER NASIL İNŞA EDİLDİ?
Antik Mısır periyodunda, Giza’daki inşaatlarda kullanılan mühendislik teknikleri o kadar etkileyiciydi ki bugünün bilim insanları ve mühendisleri bile piramitlerin nasıl inşa edildiğini tam manasıyla açıklayamıyor.
Yine de piramitler inşa edenler ve inşaat sürecindeki siyasi ve toplumsal yapıya dair kıymetli ipuçları içeriyor.
Piramitleri inşa eden emekçiler, yakınlarda kurulan yaklaşık 70 bin metrekarelik bir süreksiz kentte yaşayan Mısırlılardı.
Arkeolojik hafriyatlarda bu köydeki ekmek fırınlarının kalıntıları ve hayvan kemiklerinden oluşan yığınlar bulundu. Bu bulgular piramit inşaatlarında çalışan çalışanların düzgün beslendiği halinde yorumlanıyor.
Bölgede yapılan hafriyatlar ayrıyeten toplumun hayli organize bir yapıya ve kaynak zenginliğine sahip olduğunu gösterdi. Bu da merkezi otoritenin gücüne işaret ediyor.
Mısır’ın dört bir yanında bulunan arkeolojik alanlar ve antik papirüslerin üzerine yazılmış kayıtlar, denizcilerin Nil ırmağını ve yapay su yollarından oluşan bir ağı kullanarak Giza Platosu’na materyal taşıdığını gösterdi.
Granitlerin Aswan’daki taşocaklarından, bakırdan yapılan kesme aletlerinin Sina Yarımadası’ndan, kerestenin Lübnan’dan geldiği biliniyor. Personelleri besleyen büyükbaş hayvanların kaynağı ise Nil Deltası’nın yakınlarındaki çiftlikler.
Piramitlerin inşaatlarında çalışan çalışanlara yerli halkların yiyecek ve başka muhtaçlıklar konusunda dayanak vermiş olması da yüksek ihtimal. Çünkü piramitlerin firavunların zenginliğini ve gücünü sembolize eden bu inşaatların bir nevi ulusal proje olarak görüldüğü varsayım ediliyor.
Bilim insanları ve mühendisler hala piramitlerin nasıl inşa edildiğini tartışıyor.
Genel kanı Mısırlıların binlerce kiloluk taş blokları, suyla ya da ıslak kille kayganlaştırılmış büyük rampaları kullanarak yükseğe çıkardığı tarafında.
Bu rampaların karmaşık kızak, ip, tekerlek ve kaldıraç sistemlerinden oluştuğu iddia ediliyor.
Bazı araştırmalar dış taraftaki rampaların piramitlerin etrafını zikzak ya da spiral halinde sardığına işaret ediyor. Daha tartışmalı kimi teoriler ise iç tarafta da rampalar kullanıldığını öne sürüyor.
Kısacası, piramitlerin inşaatındaki sırlar hala tam manasıyla gün yüzüne çıkarılabilmiş değil. Gelişen görüntüleme teknolojilerinin blokların diziliminin iç kısmını gözler önüne sereceği ve Mısırlı emekçilerin bu ebedi anıtları nasıl inşa ettiğini daha yeterli anlamamızı sağlayacağı umuluyor.
* * * * *
Piramitler, Antik Mısır’ı inşa etmekle kalmadı, korudu da… Giza sayesinde bugün çoktan tarihe gömülmüş bir kültürün detaylarını gözlemleyebiliyoruz.
Harvard Üniversitesi’nden Mısıroloji uzmanı Peter Der Manuelian, National Geographic’e yaptığı açıklamada, “Birçok insan piramitlerin olduğu bölgeyi, günümüz tabiriyle bir mezarlık olarak görüyor lakin aslında bundan çok daha fazlası var” dedi ve ekledi:
“Bu süslü lahitlerde Antik Mısır periyodundaki günlük hayatın her ögesine dair şahane sahneler var. Hasebiyle piramitler yalnızca Mısırlıların nasıl öldüğünü değil tıpkı vakitte nasıl yaşadığını da bize anlatıyor.”
Lahitlerdeki fotoğraflarda, antik devirdeki çiftçilerin tarlalarında çalışmaları, hayvanlarıyla ilgilenmeleri, balık ve kuş avına çıkmaları, marangozluk yaptıkları, kostümleri, dini ritüelleri ve ölülerini gömme pratiklerine dair ipuçları yer alıyor.
Kitabeler ve metinler ise Mısır gramerini ve lisanını anlamamıza yardımcı oluyor.
Der Manuelian, “Firavunlar medeniyetine ait araştırmak istediğiniz neredeyse her mevzuyu Giza’daki lahitlerin duvarlarında bulabilirsiniz” dedi.
Bu eşsiz kaynakların birçoğu, Giza Projesi’yle kamuoyunun erişimine açılmış durumda. Projenin kapsamında dev bir fotoğraf koleksiyonu, planlar, çizimler, el yazmaları, obje kayıtları ve dünyanın önde gelen kurumlarında bulunan keşif günlükleri yer alıyor.
Giza Projesi’nin piramitlerle ve bölgeyle ilgili en büyük çevrimiçi arşiv olduğunu söylemek mümkün.
Proje çalışmaları kapsamında, solmuş fotoğraflar ve kitabeler eski haline döndürülüyor, kaybolmuş ya da hasar görmüş eserler kurtarılıyor ve halka kapalı lahitlerin içi gün yüzüne çıkarılıyor.
Piramitlerin sanal ortamda üç boyutlu bir biçimde tekrar inşa edildiği GIZA 3D uygulaması ise Mısır’a gidip yerinde görmek kadar olmasa da eşsiz bir deneyim olarak nitelendiriliyor.
Dünyanın rastgele bir yerindeki kullanıcılar, platonun dört bir yanında piramitleri, tapınakları ve hatta lahitleri, oturdukları yerden gezip görebiliyor.
Keops’un kızı Nefertiabet’in rölyefi
PİRAMİTLERLE İLGİLİ HÂLÂ BİLMEDİĞİMİZ AYRINTILAR VAR MI?
