Hollanda’da çok sağcı ve İslam aksisi fikirleriyle tanınan Geert Wilders liderliğindeki Özgürlük Partisi (PVV) seçimi büyük bir farkla önde tamamlayarak ülkenin en çok oy alan partisi oldu. Sandıkların kapanmasının akabinde gelen birinci sonuçlara kendisi bile inanamayan popülist önderin birinci reaksiyonu, “Kolumu çimdiklemem gerekiyor. O kadar çok sandalyemiz var ki, iki katına çıktık” oldu. 2006 yılında kurduğu partisiyle bugüne dek girdiği seçimlerde istediğini elde edemeyen Wilders’ın seçim zaferi, başta Avrupa Birliği (AB) olmak üzere tüm dünyada şok tesiri yarattı.
VEKİL SAYISINI KATLADI
Özgürlük Partisi’nin parlamentodaki 150 sandalyeden 37’sini kazanması Wilders’ı başbakanlık için en güçlü aday haline getirdi. Wilders’ın partisi bir evvelki seçimlerde 17 koltuk kazanabilmişti. Seçime ittifak halinde eski AB Temsilcisi Frans Timmermans’ın idaresinde giren sol blok, Personel Partisi (PvdA) ve Yeşil Sol (Groen Links) 25 sandalye ile ikinci olurken 13 yıldır iktidarda olan, Ankara doğumlu Dilan Yeşilgöz liderliğindeki, merkez sağ Özgürlük ve Demokrasi için Halk Partisi (VVD) büyük kan kaybederek 24 vekille üçüncü sırada yer aldı. Pieter Omzigt’in başkanı olduğu ve birinci sefer seçimlere katılan Yeni Toplumsal Kontrat Partisi (NSC) 20 sandalye ile dördüncü oldu. Omtzigt, Mardinli bir Süryani olan eşi Ayfer Koç münasebetiyle Türkiye’de de gündeme gelmişti.
SÖZLERİNİ TÖRPÜLEDİ
Politikasını göç ve İslam aksiliği üzerine inşa eden Wilders, katıldığı TV programları ve toplumsal medya paylaşımlarında sokak ağzı telaffuzları ve kullandığı nefret lisanıyla, yıllardır dikkatleri üzerine çekmeyi başarmıştı. Lakin seçim sonuçlarının netleşmesinin akabinde konuşan Wilders’in sivri telaffuzlarını yumuşatması dikkat çekti. Seçim programında yer verdiği Kuran’ın yasaklanması planının ‘öncelik olmadığını’ lisana getiren çok sağcı önder, Hollanda’nın şu anda İslam’ı durdurmaktan daha büyük problemleri bulunduğunu söyleyerek yasadışı göç, toplumsal güvenlik ve sıhhat mevzularına öncelik vereceklerini lisana getirdi. Wilders, “Camilerin yasaklanması üzere demokratik olmayan ya da anayasaya ters önlemler almayacağız” diye konuştu.
ENFLASYON VE GÖÇÜ KULLANDI
Siyasi faaliyetlerini büyük ölçüde toplumsal medyada sürdüren Wilders, yıllarca ‘tek kişilik bir parti’ görünümü sergiledi. Kelamları seçmenlerde karşılık bulsa da hiçbir hükümet koalisyonuna dahil edilmedi. COVID-19 pandemisi sonrası artan hayat pahalılığı ve büyüyen göçmen problemini kendi siyasi mesleği için rüzgâra çeviren Wilders, Hollandalı emeklilerin haftada bir kere et yiyebildiğini, yolcu gemilerinde barınan sığınmacıların ise lüks bir hayat sürdüğünü savunarak ülkenin her kuruşunu, sığınmacılar yerine halka harcama kelamı verdi.
BİLGİ NOTU: Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’a karşı telaffuzlarıyla de sıkça gündeme gelen Wilders, 14-28 Mayıs seçimlerinden sonra Hollanda’da yaşayıp Erdoğan’a oy verenlerin ülkelerine dönmelerini istemişti.
KOALİSYON HESABINDA YEŞİLGÖZ KİLİT ROLDE
Ülkede hükümet kurulabilmesi için parlamentodaki 150 milletvekilinden en az 76’sının dayanağı gerekiyor. Mevcut tablo Wilders’ın başbakan olabilmesi için en az 3 partinin koalisyonunu mecburî kılıyor. Sonuçların akabinde birinci açıklamasında “demokrasiyi savunmanın vaktinin geldiğini” söyleyen sol ittifakın önderi Frans Timmermans’ın koalisyon iştirakine girmeyeceği öngörülüyor. Bu durumda koalisyon hesaplarında Türkiye’deki 1980 darbesi sonrası Hollanda’ya iltica eden bir ailenin çocuğu olan Dilan Yeşilgöz’ün kilit kıymette olabileceği belirtiliyor. Yeşilgöz seçimlerden kısa mühlet evvel, ülkede istikrarın sağlanması için Wilders’le çalışabileceğini söz etmişti.
AÇMAZA GİREBİLİR
Başbakan Mark Rutte’nin siyaseti bırakma kararından sonra ağustos ayında oybirliğiyle VVD’nin genel lideri seçilen Yeşilgöz’ün başbakanlık koltuğunu hedeflediği konuşulurken, kendisini merkezde konumlayan Omzigt ise Wilders ile bir koalisyona açık kapı bırakıyor. Fakat tarafların uzlaşamaması ve koalisyon hesaplarının çıkmaza girme mümkünlüğünün da masada olduğu bedellendiriliyor. Son koalisyon pazarlığı 271 gün sürmüştü.
