Ortaçağ’da tabiat üstü güçleri olduğuna inanılan ve medyumluk yetenekleriyle büyük endişe uyandıran bayanlar, sonraki devirlerde de uzak durulan beşerler oldu. Birçok mitolojik kıssaya husus olan ve gücünü tabiattan aldığı düşünülen bu bayanlar, birtakım toplumlarda kaygıyla karışık büyük bir hürmet gördü.
Tarihi dokümanlara göre 40 bin ila 60 bin ortasında bayan cadılık suçlamasıyla idam edildi.
Tam cadılığın sonu geldi derken 1900’lerin başlarında İngiltere’de Helen Duncan ismindeki bayan ortaya çıktı. Ülkenin son cadısı olarak görülen Duncan, İkinci Dünya Savaşı’na da damgasını vurdu.
ANNESİ BİLE DAVRANIŞLARINDAN RAHATSIZDI
İngiltere 23 Mart 1944’te acayip bir dava ile çalkalandı. İkinci Dünya Savaşı’nın en güç günlerini yaşayan Londra halkı, Old Bailey Ceza Mahkemesi’ne akın etmişti. Yüzlerce yıldır görülmemiş bir dava kelam konusuydu: Helen Duncan ismindeki bayan cadılık suçlamasıyla mahkeme karşısına çıkarılmıştı.
Ölü varlıklara bir çeşit beden verdiğini sav eden Duncan, savaş acıları içindeki askerleri seanslarına davet ediyor, psikolojilerini etkileyen makûs anılardan kurtulmak isteyen askerler de bu oturumlarda başlarına gelen her şeyi bir bir anlatıyordu. Hülasa, Duncan’ın tek cürmü boyutlar ortasında alaka kurmak değil, birebir vakitte devlet sırlarını da toplamaktı.
1897 yılında küçük bir İskoç kasabası olan Callander’da orta sınıf bir ailenin kızı olarak dünyaya gelen Helen Duncan (kızlık soyadı MacFarlane’di), ilkokul yıllarında bile “tuhaf” bir çocuk olarak biliniyordu.
Yaşıtlarından farklı olarak okulda daima sıra dışı kehanetlerde bulunan Duncan, garip hareketleriyle arkadaşlarını ve öğretmenlerini korkutuyordu. Bu davranışlar bütün kasaba tarafından rahatsızlıkla karşılanır olmuştu.
Kendi annesi bile Duncan’ın davranışlarından rahatsızdı. Etraftakiler tarafından “Hellish Nell” (Şeytani Nell) lakabı takılan Duncan, okul hayatı bittikten sonra bir mühlet Dundee Kraliyet Hastanesi’nde çalıştı. Tezlerine nazaran “paranormal yetenekleri” bu periyotta giderek gelişti.
1916’da Henry Duncan ile evlenen Helen, 1926’ya gelindiğinde altı çocuk sahibi bir anneydi.
HİLELERİNİ ORTAYA ÇIKARMAYA ÇALIŞTILAR
1920’ler dünyada spiritüalizmin süratle yükselişte olduğu bir periyottu. Fransa, İngiltere, Almanya ve İspanya üzere ülkelerde ruh çağırma seansları süratle popülerleşmeye başlamıştı. Bu periyotta ismini duyuran Duncan, ülke genelinde tanınır bir medyum halini almıştı.
Birinci Dünya Savaşı’nda ve 1918’de başlayan grip salgınında hayatlarını kaybedenlerin yakınları Duncan’a koşuyor, akrabalarıyla bağlantıya geçebilmek için ellerindeki her şeyi ona veriyorlardı. Milyonlarca insanın hayatına mâl olan 10 yıllık süreçte, Duncan’ın yıldızı daha da parladı.
Seanslarını yumuşak kırmızı bir halıyla kaplı karanlık bir odanın ortasında bulunan büyük bir masada düzenleyen Duncan, işinde epeyce uygundu. Düzenlediği seanslarda bir çeşit trans haline geçiyor, çağırdığı ruhlarla kendi yarattığı lisanla konuşuyordu. Peggy ve Albert ismindeki “ruh rehberleri”ni takip ettiğini söyleyen Duncan, tiyatral gösteriler sayesinde ruhlara bir vücut bile kazandırabiliyordu.
Özenle hazırladığı, “seans şovları” Duncan’ın üstün tiyatro kabiliyeti ile birleşince ortaya epey enteresan, sarsıcı ve takipçilerini şoka uğratan şovlar çıkıyordu. Duncan’ın ağzından ve burnundan çıkardığı dumanların vücut halini alması izleyicileri hayrete düşürüyordu.
Ünlendikçe spiritüalizm meraklılarının yanı sıra terslerinin da dikkatini çekmeye başlayan Duncan, 1931 yılında paranormal olayları inceleyen araştırmacı Harry Price’ın kendisini incelemesine müsaade verdi.
Price, Duncan’ın bir sahtekâr olduğuna inanıyordu. Bayanın trans haline girdiğinde ağız, burun, kulaklarından çıkan ve “saydam madde” olarak da bilinen ektoplazmayı nasıl ürettiğini kesin olarak kanıtlayamasa da bir teorisi vardı.
Price, Duncan’ın saydam beyaz bir yumurta akı sürülmüş tülbende benzeyen kumaşı yuttuğunu, daha sonra da istifra ederek çıkardığını düşünüyordu. Dahası, Duncan’ın cisimleştirdiği ruhlar gerçek insanlardan çok maket oyuncak bebeklere benziyordu.
İKİNCİ DÜNYA SAVAŞI SIRASINDA CASUSLUK SEANSLARI
3 Eylül 1939’da İngiltere resmen İkinci Dünya Savaşı’na girdi. Dunkerque’ten kurtarılan İngiliz askerlerinin yurda dönmesi moralleri yükseltmiş, savaş hazırlıkları başlamıştı. Doğal olarak askeri sırların yanlış ellere geçmesini önlemek için sıkı yasaklar getirildi.
Fakat kimsenin pek üzerinde durmadığı bir güvenlik açığı bulunuyordu. Medyumlar, askerlerle düzenledikleri seanslarda kimsenin ulaşamayacağı bilgilere ulaşıyordu. O denli ki Duncan’dan sonra ortaya atılan soru, düşman ülkelerin casuslarının ruh çağırma seansları düzenleyerek istihbarat edinip edinmediğiydi.
Hal böyleyken Helen Duncan, 24 Mayıs 1941’de Edinburgh’da bir seans esnasında şok edici bir haber getirdi: Bir İngiliz savaş gemisi batmıştı.
HMS Hood isimli İngiliz gemisi, Alman birlikleri tarafından batırılmış lakin bu bilgi halktan gizlenmişti. Yalnızca rütbeliler ve gemi çalışanının yakınları olaydan haberdar edilmişti. Peki lakin Duncan bunu nasıl öğrenmişti?
Ruh çağırma seanslarına katılan İskoçya Askeri İstihbarat Şefi Roy Firebrace’in, rütbesi gereği tüm bilgilere erişimi bulunuyordu lakin şimdi o bile HMS Hood’un batırıldığının haberini almamıştı.
Seanstan sonra Duncan’ın savlarının doğruluğunu denetim eden Firebrace, HMS Hood’un kısa müddet evvel Danimarka Boğazı Savaşı’nda kaybolduğunu öğrendi. Yetkililer bunun nasıl mümkün olduğunu araştırmaya başladığında Duncan, düzenlediği seans sırasında, gemideki askerlerden birinin ruhuyla irtibat kurduğunu ve geminin batırıldığını öğrendiğini söyledi.
CADI AVI BAŞLADI
Ardından 1941’de Portsmouth kentinde bir seans düzenleyen Duncan, öbür bir İngiliz denizcinin ruhuyla temasa geçtiğini, HMS Barham’ın bir Alman denizaltısı tarafından torpillendiğini ve 862 kişinin hayatını kaybettiğini duyurdu. Bu da doğruydu.
İngiliz hükümeti geminin battığını Ocak 1942’ye kadar kamuoyundan gizleme kararı almıştı. Bu olay, istihbarat servislerinin Duncan’a öfkelenmesine ve onu daha yakından takip etmesine neden oldu. Yetkililer sessizce bayanın peşine düşmüştü, cadı avı başlamıştı.
Savaşın sonlarına yakın Duncan, Portsmouth’a geri dönerek ruh çağırma seanslarına devam etti. Bu sefer iştirakçiler ortasında Kraliyet Donanması subaylarından Teğmen Stanley Worth da vardı. Worth, daha evvel sahtekarlık kuşkusuyla gözaltına alınan bu bayanın askeri bilgileri nasıl aldığını araştırmak için görevlendirilmişti.
Yanında kılık değiştirmiş bir polis memuruyla seanslara katılan Worth, uzun bir mühlet bayanın tüm hareketlerini takip etti ve nihayetinde yaptığı numaraları ortaya çıkaracak ispatları tespit etti. Seansın ortasında polis oturduğu yerden fırladı ve Duncan’ı gözaltına aldı. Duncan “sahtekarlık”la suçlanıyordu.
ARŞİVİN TOZLU RAFLARINDAN İNDİRİLEN YASA
Mahkemeye çıkarılan Helen Duncan, başlangıçta falcıların ve medyumların halkı dolandırmasını önlemeyi amaçlayan 19’uncu yüzyıldan kalma bir yasa olan Serserilik Yasası bağlamında yargılanacaktı.
Ancak sonradan Duncan’ın durumunun çok farklı olduğuna hükmedildi. Savaşın en karanlık günlerinde özel bilgileri ele geçirmiş ve bunları açıklamaktan çekinmemişti. Devlet vazifelileri 1941 yılında yaşananları unutmamıştı.
Savcılık, Duncan’ın küçük bir sahtekarlık hatasıyla salıverilmesinden korktuğu için arşivler açıldı ve Duncan, asırlardır kullanılmamış olan Cadılık Kanunu’na nazaran yargılandı… İddianamede, 1735 tarihli yasanın ihlal edildiğinin altı çizilmiş bu nedenle Duncan’ın ömür uzunluğu mahpusu istenmişti.
Savaş yorgunu ülkede bir anda tüm dikkatleri üzerine çeken bu dava gitgide değişik bir hal almış ve “alışılmadık derecede tuhaf” olmasından dolayı Londra’da Old Bailey Ceza Mahkemesi’nde görülmesi kararlaştırılmıştı.
Duncan, 23 Mart 1944’te Londra’ya getirildiğinde tüm basın mahkeme kapısında yerini almıştı. Büyük bir halk kalabalığı da 20’nci yüzyılın “son cadısı”nı görmek için birbirini eziyordu.
Davanın gazetelerde çarşaf çarşaf yer bulması Başbakan Winston Churchill’in bile dikkatini çekmişti. Churchill, bu tuhaf yargılamayla ilgili “geçmiş bir maskaralık” değerlendirmesini yapmak durumunda kalmıştı.
Davanın son günü olan 3 Nisan’da heyet Duncan’ı hatalı buldu.
ASKERİ HAREKATLARI GİZLEMEK İÇİN Mİ TUTUKLANDI?
6 Haziran 1944’te, Duncan’ın yargılanmasından yalnızca birkaç ay sonra Müttefik devletler Nazi işgali altındaki Fransa’da direniş savaşını başlatmış, bayanın cezaevine gönderilmesinin akabinde da D-Day çıkartmasına başlamıştı.
Bazı yorumcular, Duncan’ın tutuklanmasının ana nedeninin İngiliz hükümetinin devlet sırlarını işgal öncesinde ifşa etmesinden çekinmesi olduğunu belirtiyordu. İskoç medyasında ortaya atılan bu varsayım tarihçileri de harekete geçirdi.
National Geographic’in aktardığına nazaran, tarihçi Francis Young, “Bu varsayımı doğrulayacak rastgele bir data elimizde yok” dese de duruşma esnasında yaşanan alışılmadık panik havasının olağan olmadığını da eklemeden geçmedi.
Örneğin, kararın açıklanmasından sonra Duncan’ın avukatının açtığı temyiz müracaatının kabul edilmemiş olması epey sıra dışıydı. Zira ortada çok önemli bir cürüm da bulunmuyordu. Bu nedenle tarihçiler, İngiltere tarihindeki son cadılık davasında yaşananların alışılmadık olduğunu kabul ediyor.
1944’ün sonlarında özgür bırakıldıktan sonra Duncan medyumluk yapmaya devam etti. Bu da onu daha fazla polis baskınının amacı haline getirdi. Destekçileri Duncan’ın etrafında toplanmayı sürdürdü. Bayan 1956’da öldükten sonra affedilmesi için İngiliz hükümetine bir dilekçe sunuldu.
Duncan’ın seanslarının gizemi vefatından sonra da devam etti, zira kimse Hood ve Barham’ın yazgısını nasıl bildiğini kesin olarak bilmiyordu. Yarattığı ruhlar üzere Duncan’ın sırları da onunla birlikte yok oldu.
National Geographic’in “She was Britain’s last witch—and she lived in the 20th century” başlıklı haberinden derlenmiştir.
Fotoğraflar: Alamy
