Ukrayna Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan yazılı açıklamada, “Tüm savaşlar sona erer, Rusya’nın Ukrayna ve Ukraynalılara karşı savaşı da sona erecek. 11 Ekim 2022’de Ukrayna Devlet Lideri Volodimir Zelenski, G7 ülkelerinin başkanlarına Rus tehdidinin üstesinden gelmek için bir ‘barış formülü’ açıkladı. Bugün, bu 10 unsurluk plan Ukrayna için adil ve kalıcı barışı tesis etmenin tek yolu olmaya devam etmektedir” denildi. Paylaşılan 10 unsurda, radyasyon ve nükleer güvenlik, besin güvenliği, güç güvenliği, tüm mahkumların özgür bırakılması, Ukrayna’nın toprak bütünlüğünün tesis edilmesi, Rus güçlerinin Ukrayna’dan çekilmesi, adalet, etrafın korunması, gerginliğin önlenmesi ve savaşın sona erdiğinin teyit edilmesi başlıkları yer aldı.
10 UNSURLUK FORMÜL, AYRINTILARIYLA PAYLAŞILDI
Barış formülünün birinci hususunda, radyasyon ve nükleer güvenlik başlığı yer aldı. Açıklamada, “Hiç kimsenin dünyaya radyoaktif bir felaketle şantaj yapmaya hakkı yoktur. Rusya da bundan muaf değildir. Fakat nükleer cephaneliğini daima anlatma teşebbüsleriyle o denli olmaya çalışıyor. Bu nükleer şantaj sona ermelidir” denildi.
Formülün ikinci maddesi besin güvenliği, üçüncü maddesi ise güç güvenliği oldu. Bu unsurlara ait açıklamada, “Bir kere daha, insanların hayatları ve refahı Rusya’nın şantaj yahut kıtlık oyunlarının bir kesimi olmamalıdır. Karadeniz Tahıl Teşebbüsü’nün uygulandığı bir yılda Ukrayna Asya, Afrika ve Avrupa’daki ülkelere 32.8 milyon ton besin ihraç edebildi. Artık, Rusya’nın muahededen çekilmesiyle birlikte, beşerler bunun sonuçlarına katlanacaktır.
Kritik sivil altyapıya yönelik akınlar kabul edilemez. Rusya soğuğu sivillere karşı bir silaha dönüştürmeye çalışırken, Ukrayna’daki elektrik santralleri, elektrik sınırları ve başka güç altyapısı uygun formda korunmalıdır” sözleri kullanıldı.
Sınır dışı edilen ya da esir alınanların hür bırakılması gerektiği söz edilen dördüncü hususta, “Bugün hem asker hem de sivil binlerce Ukraynalı Rusların esareti altındadır. Ortalarında en az 20 bin çocuğun da bulunduğu pek çok kişi zorla hudut dışı edilmiştir. Birçoğu şu anda acımasız azap ve makûs muameleye maruz kalmaktadır. Ukrayna, mahkumların özgür bırakılmasını ve yasadışı olarak Rusya’ya hudut dışı edilen tüm çocuk ve yetişkinlerin özgür bırakılmasını önermektedir” denildi.
Formülün beşinci maddesinde Ukrayna’nın toprak bütünlüğünün tesisi ve altıncı maddesinde Rus birliklerinin Ukrayna topraklarından çekilmesi yer aldı. Açıklamada, “BM Kaidesi’nin 2. Hususu ‘Tüm Üyeler memleketler arası münasebetlerinde rastgele bir devletin toprak bütünlüğüne ya da siyasi bağımsızlığına karşı güç kullanma tehdidinde bulunmaktan ya da güç kullanmaktan kaçınacaktır’ der. Rusya, Ukrayna’yı işgal ederek çeşitli memleketler arası muahedeleri, kanunları ve unsurları ihlal etmiştir. Rusya tarafından zalimce taarruza uğrayan bu nizam tekrar tesis edilmelidir. Ukrayna’nın toprak bütünlüğü de pazarlık konusu değildir.
Çatışmaların sona ermesi için Rusya’nın tüm birliklerini ve silahlı oluşumlarını Ukrayna topraklarından çekmesi gerekmektedir. Ukrayna’nın memleketler arası alanda tanınan devlet hududu üzerindeki tam denetimi yine tesis edilmelidir. Bu olmadan uzun vadeli bir barış sağlanamaz” tabirleri kullanıldı.
Formülün yedinci maddesinde ‘Rusya’nın savaş suçları’ için özel mahkeme kurulması gerektiği, sekizinci maddesinde ise etrafın korunması yer aldı. Açıklamada, “Hiçbir hata cezasız bırakılmamalıdır ve Ağustos 2023 itibariyle Ukrayna, Rus ordusunun bu savaşta işlediği 100 binden fazla savaş kabahatini kayıt altına almıştır. Bu nedenle Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik saldırganlık hatasına ait özel mahkeme kurulmalıdır.
Rus işgali etrafa ve yaban hayatına büyük ziyan verdi: yakılan ormanlar, mayınlı yerler, kirletilen sular, öldürülen hayvanlar. Yalnızca Rusların Kakhovka hidroelektrik santrali barajını havaya uçurmasının etrafa verdiği ziyan yaklaşık 1,5 milyar dolardır. Lakin ekosistemi onlarca yıl boyunca değiştiren ziyanları sayılarla tabir etmek zordur” denildi.
Formülün dokuzuncu maddesinde gerginliğin tekrar tırmanmasını önlemek, onuncu ve son maddesinde ise savaşın sona erdiğinin kabul edilmesi yer aldı. Bu iki husus ise şu biçimde özetlendi:
“Ukrayna hiçbir ittifaka üye değildir ve Budapeşte memorandumu pratikte ülkenin güvenliğini sağlayamamıştır. Bu nedenle, mevcut Rus işgali püskürtüldüğünde, bunun tekrarlanması ya da daha da tırmanması ihtimalinin önlenmesi elzemdir. Bu da fakat Ukrayna için uygun ve tesirli güvenlik garantilerinin yanı sıra Avrupa-Atlantik bölgesinde Ukrayna’yı da kapsayacak halde yenilenmiş bir savaş sonrası güvenlik mimarisi ile sağlanabilir.
Belirtilen tüm savaş aksisi önlemlerin uygulanması uzun sürmez. Çatışmalar sona erdikten, güvenlik ve adalet tekrar tesis edildikten sonra taraflar savaşın sona erdiğini teyit eden resmi bir evrak imzalamalıdır.”
