CUMHURBAŞKANI Recep Tayyip Erdoğan dün Rusya’nın da iştirakiyle Azerbaycan ve Ermenistan başkanlarıyla dörtlü tepe önerdiğini açıklarken tansiyon bir müddettir Erivan’ın attığı tek taraflı adımlar ve ihlaller nedeniyle gergin. Türkiye ve Azerbaycan, Ermenistan ile sıkıntıların tahlili için sonuncu bir muahede isterken Erivan ise Batılı aktörleri de müzakerelere çekmeye çalışıyor.
– AZERBAYCAN NE İSTİYOR
2020 sonbaharında patlak veren İkinci Karabağ savaşından zaferle çıkan Azerbaycan yaklaşık 30 yıl boyunca Ermeni işgali altında bulunan 7 vilayetini kurtarmış oldu. Dağlık Karabağ bölgesinde ise tarihi Şuşa kentini geri aldı. 9 Kasım 2022 gecesi Rusya önderi Putin arabuluculuğunda Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan 10 madden oluşan ateşkes muahedesi imzaladı. Azerbaycan idaresi varılan bu mutabakatla Dağlık Karabağ sıkıntısının da bittiğini ilan etti. Aliyev, Karabağ bölgesinde yaşayan Ermeni azınlığın tüm hakları garanti altına alınarak eşit Azerbaycan vatandaşı olacaklarını ilan etti. En son mutabakat isteyen Azerbaycan, toprak bütünlüğü prensibi çerçevesinde ülke hudutları içinde gri bölgeler bırakılamayacağını lisana getiriyor.
– ERMENİSTAN NE İSTİYOR
44 gün devam eden İkinci Karabağ savaşında yenilgiyi kabul eden Ermenistan, Azerbaycan’a geri vermek zorunda kaldığı 7 vilayetten farklı olarak Karabağ bölgesi statüsünün Ermenistan ile Azerbaycan ortasında yıllarca devam eden Minsk görüşmeleri çerçevesinde Batılı ülkelerin de iştirakiyle tahlile kavuşması gerektiğini savunmaya başladı. Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, Dağlık Karabağ’ın Azerbaycan toprağı olduğu gerçeğini resmen kabul etse dahi, bölgenin makul otonom statüye sahip olmasını istiyor. Karabağ ile Ermenistan ortasında Laçin kara koridoru kontağının koruma edilmesini talep ediyor. Azerbaycan 23 Nisan 2023’te Dağlık Karabağ Ermenilerine silah geçirildiği gerekçesiyle Laçin koridorunu kontrol altına aldı. Rusya’ya karşı da bir grup adımlar atan Erivan, geçen hafta ABD ile birinci defa alanda askeri tatbikat başlatmıştı.
– RUSYA NE DİYOR
Rusya, hem Azerbaycan, hem de Ermenistan’ı yörüngeden kaybetmemek istiyor. Bu çizgisini izlerken son 30 yılda daha bağımsız, hükümran ve daha güçlü hale gelen Azerbaycan’a muhakkak ödünler vermek durumunda kaldı. Rusya başkanı Vladir Putin, Kasım 2022 üçlü ateşkes muahedesi mucibince Karabağ bölgesinin Azerbaycan toprağı olduğunun kabul edildiğini Ermeni tarafına resmen söyledi. Karabağ bölgesinde 15 bin askerden oluşan barış gücüyle varlığını sürdürme taraftarı. Rusya ayrıyeten tıpkı Türkiye üzere Azerbaycan ile Ermenistan ortasında devlet sonlarının sonuncu olarak belirlenerek ortalarında kapsamlı barış muahedesi imzalanmasını istiyor.
– TÜRKİYE NE ÖNERİYOR
Türkiye, bölgenin krizden çıkarak dünyadaki ekonomik süreçlere katılmasını istiyor. Bakü ile Erivan ortasında barış muahedesi yapılmasının yanı sıra bölgede tüm ulaşım çizgilerinin açılmasını talep ediyor. Azerbaycan ile Nahçivan ortasında kara ulaşım koridoru Zengezur’un bir an evvel çalıştırılmasından yana. Böylelikle Nahçivan üzerinden Türkiye, Azerbaycan irtibatı da sağlanmış olacak.
