Almanya’da Nazi hareketinin birinci ayak seslerinin duyulmaya başladığı bir devirde Bavyera’nın küçük Fürth kasabasında Yahudi bir ailenin oğlu olarak dünyaya geldiğinde kimse Henry Alfred isminin verildiği bu çocuğun, 20’nci yüzyıl siyasetinde kilit bir rol üstleneceğini kestirim etmiyordu.
ORTADOĞU SİKLONU
Naziler gelmeden 1938 yılında ailesiyle ABD’ye göç eden, Harvard Üniversitesi’ni bitiren Henry Kissinger, 1973-77 periyotlarında ABD liderleri Richard Nixon ve Gerald Ford periyotlarında dışişleri bakanlığı yaptı. ABD yakın tarihinin en tesirli ve tartışmalı isimlerinden biri oldu. Kimi yerlerde ‘Ortadoğu siklonu’ takma ismiyle da anılan Kissinger, tesirleri günümüze kadar süren kararlarda yer aldı. Mısır-İsrail barışında kritik rol oynadı. Iraklı Kürtlerin silahlandırılmasında kilit isimlerdendi. Yunanistan’da ise 1967-74 devrindeki albaylar cuntasıyla iş tutmakla suçlandı.
KIBRIS BARIŞ HAREKÂTI
Albaylar cuntasının Kıbrıs’ta düzenlediği darbe üzerine garantör ülke Türkiye, Kıbrıs Barış Harekâtını düzenlerken Yunanlar, Kissinger’ı hiç affetmedi. Yunanistan’da daima en sevilmeyen siyasetçilerin başında yer aldı. Kissinger ne kadar, o devirde Watergate skandalı ve iç siyasetle uğraşma durumunda olduğunu savunsa da kimi Yunan muharrirler onu “Kıbrıs kasabı” ya da “Kıbrıs katili” diye andı, Kıbrıs’ın
bölünmesinden sorumlu tuttu.
ECEVİT’İN ZAMANLAMASI
Kissinger, ‘Yenilenme Yılları’ isimli anı kitaplarından birinde periyodun Başbakanı Bülent Ecevit’in Kıbrıs siyasetini Ankara açısından muvaffakiyet olarak pahalandırıyor. Kissinger’a nazaran Ecevit, Kıbrıs harekâtı için hakikat bir zamanlama yapmıştı. ABD’de Lider Nixon Watergate skandalıyla meşguldü, Yunan cuntasının milletlerarası takviyesi, Kıbrıs idaresini ise resmen devlet olarak tanıyan kimse yoktu. Ecevit böylelikle Akdeniz’de bir Türk bölgesi gayesini gerçekleştirebilecek fırsatı yakalamıştı.
ERTUĞRUL FELAKETİ
Amerikalı siyasetçi kitabında Kocatepe muhribinin Türkiye’nin kendi uçakları ile batırılmasından evvel Ecevit ile yaptığı telefon görüşmesini de aktarıyor. Teze nazaran 21 Temmuz 1974 günü yapılan görüşmede Ecevit, Yunanların, Yunan savaş gemilerine Türk bayrağı çekmesi ve Türkçe konuşan işçi yerleştirmesinden şikayet ediyordu. Kissinger ise “Türkçe konuşulan bir gemiyi batırdığı için Türkiye’yi kimse suçlamaz” diyordu. Birebir gün, yani 21 Temmuz günü Akdeniz’de vazifeli Kocatepe muhribi, Yunan savaş gemisi zannedilerek Türk savaş uçakları tarafından bombalanarak batırılmış, 54 Türk askeri şehit olmuştu.
20’NCİ YÜZYILA DAMGASINI VURDU
Yahudi kökenli Amerikalı diplomat, siyasetçi ve siyasetbilimci Henry Kissinger, 27 Mayıs 1923’te Almanya’nın Fürth kentinde dünyaya geldi.
Kissinger’ın ailesi 1938 yılında Nazi zulmünden kaçarak ABD’nin New York kentine yerleşti.
Kissinger 20 yaşında ABD vatandaşı olmasının akabinde ABD ordusunda üç yıl vazife yaptı ve ordunun istihbarat servisinde çalıştı.
Harvard Üniversitesi’nde akademisyen olan Kissinger, burada memleketler arası alakalar dersleri verdi.
1969-1975 yılları ortasında ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı
olarak misyon yaptı.
1973 yılında ABD’nin 56. dışişleri bakanı olan Kissinger, Cumhuriyet Partili liderler Richard Nixon ve Gerald Ford devrinde dışişleri bakanlığı misyonunu yürüttü.
ÇİN İLE YAKINLAŞTI
Soğuk Savaş devrinde ABD ve Sovyetler Birliği ortasındaki yumuşama siyasetini geliştiren isim Kissinger olurken, iki ülke ortasında nükleer silah denetim
anlaşması olan SALT I’in imzalanmasına öncülük etti.
ABD’nin Çin ile birinci resmi alakalarının kurulmasını sağlayan Kissinger, Mao’dan Şi Cinping’e kadar tüm Çinli önderlerle görüşen tek Amerikalı siyasetçi oldu.
NOBEL BARIŞ ÖDÜLÜ
1969-1970 yılları ortasında ABD’nin Kamboçya’yı bombalamasını destekleyen Kissinger, öte yandan Vietnam Savaşı’nı sona erdirmek için yürüttüğü müzakereler
nedeniyle 1973 yılında Nobel Barış Ödülü’ne layık görüldü.
1973’teki Yom Kippur Savaşı’nın sonunda, yürüttüğü mekik diplomasisi sayesinde Kissinger, Mısır’ı İsrail’le direkt görüşmelere başlamaya ikna edebildi.
Aktif siyaseti bıraktıktan sonra da diplomasi ve memleketler arası münasebetlerde tesirli oldu.
Kissinger diplomasi ve memleketler arası münasebetler üzerine birçok kitap kaleme aldı ve anılarını ve kanılarını de paylaştığı öteki kitaplarıyla birlikte toplamda 22 kitap yazdı.
ÇİN İLE NORMALLEŞME
Geçtiğimiz temmuz ayında Çin’in başşehri Pekin’e gerçekleştirdiği ziyarette Çin Devlet Lideri Şi Cinping ile bir ortaya gelen Kissinger, burada ABD ile Çin ortasındaki bağların dünyada barış ve refahın sağlanması için gerekli olduğunu belirtti.