HÜKÜMETLER, sivil toplum kuruluşları ve üreticiler yeşil dönüşüm gerçeğiyle yüzleşti. Bilhassa son yıllarda iklim değişikliğinin tesirleri ve jeopolitik tansiyonlar nedeniyle oluşan güç krizi karşısında pek çok ülke somut adımlar atmaya yöneldi. Avrupa Birliği’nin karbon emisyonlarının azaltılması istikametindeki çalışmaları, bilhassa de Yeşil Mutabakat’a sağlanacak ahenk doğrultusunda uygulamaya geçecek olan Hudutta Karbon Düzenleme Sistemi (SKDM) tüm kesimleri etkilemeye başladı.
Ekonominin çarklarının dönmesinde ve tedarik zincirinde stratejik kıymet sahip olan ’ler de bu dönüşüm sürecinde kritik bir noktada. Odağında ihracat olan ya da ihracatçı firmaların tedarikçisi pozisyonundaki KOBİ’ler, ya dönüşüme ayak uyduracak ya da büyük fırsatı kaçıracak.
Peki emisyon azaltımı için KOBİ’ler nasıl bir yol haritası izlemeli? Güç hizmet şirketi ESCON Enerji’nin CEO’su Onur Ünlü, bu dönüşüm sürecini avantaja çevirerek pazar hissesini artırmayı hedefleyen KOBİ’lerin izlemesi gereken adımları şöyle özetledi:
İŞTE ADIM ADIM SÜREÇ
1. “Yeşil dönüşüm denildiğinde bugün birinci akla gelen başlıklardan biri yenilenebilir güç kaynaklarına yatırım yapmak, örneğin fabrikanın çatısına güneş panelleri yerleştirmek. Halbuki yenilenebilir güç yatırımları, emisyon azaltım yol haritasının son adımı. Verimli bir emisyon azaltım süreci için birinci adımı, güç hizmet şirketleri tarafından emisyon seviyesinin ve zamanlamanın belirlenip güç etütlerinin yapıldığı ‘Hazırlık’ süreci oluşturuyor.
2. Akabinde iş yerinde gereksiz güç tüketiminin azaltılması için çalışanlarda bir kültür oluşturmaya yönelik ‘Tasarruf’ adımı geliyor.
3. Üçüncü adım olan ‘Verimlilik 1’ kapsamında yalıtım eksikliklerin giderilmesi, kaçakların onarılması, pompa yahut fan üzere elektrik motorları ile çalıştırılan (tahrik edilen) sistemlerin değişmesi ya da atık ısı geri kazanımı üzere temel çalışmalar yapılıyor.
4. Devamında ise yardımcı tesis ve proses sistemlerinin modernizasyonu ve optimizasyonu üzere daha kaplamlı çalışmaları içeren ‘Verimlilik 2’ adımı geliyor.
5. Birinci dört adımda gaye, güç tüketimini minimize etmek. Beşinci adım olan ‘Dönüşüm’de ısı pompası, elektrifikasyon, yeşil hidrojen ve kaynak dönüşümü üzere çalışmalarla fosil yakıtlardan çıkışı tamamlamak gerekiyor.
6. Yol haritasının altıncı ve son adımı olan ‘Yeşil Dönüşüm’ sürecinde ise güneş, rüzgar, biyokütle güç üzere yenilenebilir kaynaklara yatırım yapılarak karbon emisyonu sıfırlanabiliyor.”
İKİ PÜRÜZ VAR
FARKINDALIK VE FİNANSMAN
KOBİ’lerin yeşil dönüşüm sürecinde yaşadığı en büyük iki pürüzün ‘farkındalık düzeyi’ ve ‘finansman’ olduğunu belirten Ünlü, farkındalığın artması için kamunun, STK’ların ve güç hizmet şirketlerinin çalışmalar yaptığını, Türkiye’nin 2024-2030 Ulusal Güç Verimliliği Hareket Planı’nda da KOBİ’lere yönelik temel güç verimliliği önlemlerini içeren tanıtım gereçlerinin KOSGEB işbirliği ile hazırlanacağını söyledi. Aralık ayrında açıklanan Türkiye Yeşil Sanayi Projesi’ni hatırlatan Ünlü, “Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından KOSGEB, TÜBİTAK ve Dünya Bankası işbirliğinde yürütülen bu proje ile KOBİ’lerin yeşil dönüşümü verimli bir halde gerçekleştirmeleri için 450 milyon dolarlık dayanak sağlanıyor. Projenin 250 milyon dolarlık KOSGEB ayağında her bir şirkete verimlilik projeleri için 4 milyon TL’ye kadar, güneş gücü yatırımları için ise 14 milyon TL’ye kadar dayanak sağlanacak. Bu projelerin tasarlanması ve hayata geçirilmesi sürecinde ESCON Güç olarak KOBİ’lere dayanak oluyoruz” dedi.
“Kamu dayanaklarının yanı sıra bir öbür seçenek de Güç Performans Mukaveleleri (EPS)” diyen Ünlü, ESCON Güç olarak 2008 yılında Türkiye’deki birinci EPS’yi yaptıklarını söz ederek EPS’yi şöyle anlattı: “EPS kapsamında projenin maliyetini güç hizmet şirketi olarak biz üstleniyoruz. İşletmeler hiçbir risk almıyor. Gelecekte yapacakları tasarruftan vermeyi taahhüt ettikleri hisse ile işletmelerini güç verimliliği yüksek hale getirebiliyorlar.”
DÖNÜŞENİN PAZAR HİSSESİ ARTAR
Yeşil dönüşüm sürecine ahenk sağlayıp karbon emisyonunu düşüren şirketlerin başta AB ile olmak üzere ihracattaki hissesini artırırken dönüşüm gerçekleştirmeyen firmaların ise bu hissesini kaybetmeye başlayacağını belirten Ünlü, “Büyük tedarik zincirlerinin karbon nötr olabilmesi için üretimden lojistiğe kadar tüm tedarikçilerinin misal formda emisyonlarını sıfırlaması gerekiyor. Münasebetiyle bu firmalar, yeşil dönüşüm için çalışmaya başlayan KOBİ’lerden aldıkları eser adedini artırırken dönüşüm yapmayanlardan aldıkları adetleri düşürmek zorunda kalacak. Bu nedenle KOBİ’ler yeşil dönüşüme odaklanmalı. Üstelik Türk KOBİ’lerin değerli bir avantajı daha var. AB Yeşil Mutabakatı bölgesel ticareti teşvik ettiğinden coğrafik avantajımız sayesinde ihracatımızı daha da artırabiliriz. Münasebetiyle KOBİ’ler için ikili fırsat kelam konusu” dedi.
