Hızla artan kiralar konut sahibi-kiracı bağını bozdu. Yasal düzenlemeyle kiralara yüzde 25 artırım sonu getirilse de, alanda bu sınırlama uygulanmıyor. Kimi konut sahipleri fahiş artış ve tahliye baskısı yaparken, kimi de dava açıyor. Kira davaları mahkemelerin yükünü arttırırken, buna bir de yer göstermek hengamesi eklendi. Geçmiş yıllarda nadiren yaşanan bu durumun son aylarda büyük artış gösterdiği belirtiliyor. Bölüm temsilcilerine nazaran; son devirde eski kiracının ödediği sayı düşük kalınca meskenini satmak isteyenlerin sayısı arttı. Bu da yer gösterme uyuşmazlığına taban hazırladı.
DAVA 1 YILDA SONUÇLANDI
“Satılık, kiralık krizi derken artık de yer gösterme krizi kiraya veren-kiracı hukukunda yeni yaralar açmaya başladı” diyen İstanbul Emlak Brokerleri Kulübü İdare Heyeti Lideri Ulvi Özcan, “Eski kiracılar yeni kiracılara nazaran büyük avantaja sahip. Kiracı olarak bulundukları yerden çıkıp bir gibisi daireyi kiralamak istedikleri takdirde yüzde 300-500 aralığında fazla kira ödemek zorunda oldukları üzere, ayrıyeten emlak hizmet bedeli, taşınma masrafı üzere birçok masrafları olacak. İşte bu nedenle konutun satışa çıkarılması durumunda yer gösterme konusunda zorluk çıkaranlar oluyor” dedi.
Başlarından geçen bir dava sürecinden örnek veren Özcan, “Kiracı meskeni göstermemekte direnince konut sahibi dava açtı ve 3-4 celse dava sürdü. Sonrasında kazandık ancak karar katılaştıktan sonra infaz edileceği biçiminde bir karar çıkınca evrak istinaf mahkemesine gitti. İstinaf mahkemesi kararın katılaşmasına gerek yoktur halinde bir bozma kararı verdi. Ancak ortadan geçen bir yıl dava süreci kiracının lehine oldu. Bu ve gibisi olayları artık sıklıkla duyuyoruz. Bu çeşit davalar belge üzerinden karara bağlanmalı” biçiminde konuştu.
AMAÇ SATIŞA MAHZUR OLMAK
Tüm Teşebbüsçü Emlak Müşavirleri Derneği (TÜGEM) İdare Şurası Üyesi ve gayrimenkul danışmanı Sühran Aras, meskenin satışını engellemek isteyen kiracıların türlü mazeretlerle yer göstermediğini söyledi. Aras, “Yasalara nazaran kiracı haftada iki gün yer göstermeli. Fakat yaz tatilindeyim, kent dışındayım diyor, halbuki olmadığını biliyoruz. Ya da hafta sonu için bir saat istediğimizde yalnızca hafta içi görebilirsiniz diyor. Kiracılar meskenden çıktığında tıpkı sayıyla mesken bulamayacağını bildiği için vakit kazanmaya çalışıyor. Öbür tarafta acil nakde muhtaçlığı olan mesken sahibi mülkünü satamıyor. Bugün geldiğimiz noktada her iki tarafın da haklı münasebetleri var” dedi.
KİRACILI MESKEN YÜZDE 20 DAHA UCUZ
Son periyotta kiracıların konuttan çıkmak için yüklü ödeme talep ettiğini de hatırlatan Aras, “Bizim ofisimizde son devirde gerçekleşen 16 satışta kiracıya meskenden çıkması için ödeme yapıldı. Ortalama sayı 200 bin lira. Farklı yerlerde 750 bin liraya kadar ödeme yapıldığını da biliyoruz” diye konuştu. Konut almak isteyenlerin de kiracılı mülklere aralı olduğunu lisana getiren Aras, “İlanlara bilhassa ‘boş ev’ diye belirtiyoruz, onun için telefonlar susmuyor. Lakin kiracılı ise isteyen olmuyor. Alacak kişi de tahliye sürecinin zorluğunu bildiği için indirim istiyor. Boş mesken ile kiracılı konut ortasında fiyat farkı yüzde 20’ye ulaştı. Hatta acil satılıksa bu oran yüzde 35-40’a kadar çıkıyor” sözlerini kullandı.
TARAFLARIN YASAL HAKLARI NELER
Peki kiracı müşterilere ‘evi göstermiyorum’ diyebilir mi? Bu soruya karşılık veren Avukat Hikmet Güngör, “ev sahibi konutunu satacaksa ya da kiraya verecekse, mevcut kiracıdan meskeni göstermesini isteyebilir. Kiracı ‘evi kimseye göstermiyorum’ diyemez. Lakin bu sürecin kiracı açısından da kabul edilebilir olması gerekir. Haber verilmeden ya da her gün müşteri getirilerek kiracı rahatsız edilemez” dedi. Yer gösterme arbedesinin son aylarda çok arttığını ve işin mahkemelere taşındığını lisana getiren Güngör, “Ev sahipleri yer gösterilmesi için uygun gün ve saatin belirlenmesi talebiyle Sulh Hukuk Mahkemesi’ne dava açıyor. Mahkeme tarafından kiralanan dairede keşif ve uzman eksper aracılığıyla inceleme yapılarak, konutun gezilebileceği vakit dilimi belirleniyor. Bu tip davalarda ekseriyetle haftada 2 gün 2 saatlik aralıklarla meskenin gösterilmesi kararı alınıyor. Fakat geçen müddette mesken sahipleri mağdur oluyor. Düzgün bir alıcı olduğu halde kaçırabiliyor, dava süreci ortalama bir yıl sürdüğü için önemli vakit kaybı yaşanıyor” diye konuştu. Avukat Güngör, kiracının isteğine alışılmamış formda ya da haberi olmadan konuta girilmesinin de hata olduğunu kelamlarına ekledi.
SATILIRSA NE OLACAK
Kiracılı gayrimenkul satın alan malik, tapu periyot tarihinden itibaren 1 ay içinde kiracının eline geçecek biçimde ihtarname göndermeli. Taşınmazın yeni maliki olduğunu, kira bedelini belirteceği hesabına yatırmasını istemeli. 6 ay içinde ya da kira mukavelesinin bitimi tarihinde tahliye talep etme hakkı var. kiracı, meskeni tahliye etmezse de tahliye davası açabilir. Lakin kiracılı bir mesken alan kişi, kendisinin ya da bakmakla yükümlü olduğu birinin gereksinimi varsa tahliye isteyebilir. Yani ‘eski kiracı çıksın, konutu yüksek fiyatla diğerine kiraya veririm’ demesi yasal değil. Şayet ‘ben oturacağım’ diyerek eski kiracıyı çıkarır lakin diğerine kiraya verirse, son kira bedelinin 1 yıllık karşılığı kadar tazminat öder.
