Kiralık konut piyasasında problemler sürdükçe, farklı formüller ortaya çıkmaya devam ediyor. Süratle artan fiyatlar, fahiş artırım baskıları kiracıları zorlarken, kimi vakit piyasa pahasının altında ödenen kiralar ve uzun süren dava süreçleri de mesken sahiplerini mağdur ediyor. Son periyotta konut sahipleri açısından en büyük risk ise nizamlı ödeme alamamak. Bu nedenle kirayı 6 aylık ya da yıllık isteyenler her geçen gün artıyor. Bir yılı aşkın müddettir kira piyasasının gerçeği haline gelen bu durum o denli yaygınlaştı ki, artık emlak ofisleri kiracıya ödeme formuna nazaran tarife sunuyor. Mesela; 50 bin lira olan kira yıllık peşin ödemede 40 bin liraya, 35 bin lira olan kira 29 bin liraya, 29 bin lira olan kira 25 bin liraya, 12 bin lira olan kira 10 bin liraya geriliyor. Bazılarında ise ‘Yıllık peşin ödenirse mesken sahibi tekliflere açık’ denilerek pazarlık süreci başlatılıyor. Bu durumda mesken sahibinin muhtaçlığına nazaran yüzde 15-20 bandında, kimi vakit bunun da üzerinde düşüşler gerçekleşiyor.
KİRAM ÖDENMEZ KORKUSU VAR
İstanbul Ticaret Odası (İTO) Gayrimenkul Hizmetleri Meslek Komitesi Lideri Hakan Akdoğan, peşin kira taleplerinin giderek arttığını lisana getirdi. Bunun birkaç nedeni olduğunu belirten Akdoğan şunları söyledi: “Geçmişte de peşin kira konut sahibi için cazipti fakat hiçbir vakit bugünkü kadar olmadı. Bu talepte en değerli neden ‘Kiram ödenir mi’ derdi. Konut sahipleri de kiralardaki süratli artışın farkında. Ekonomik koşullar nedeniyle kirasını vaktinde alamama ihtimali olduğunu biliyor. Kira geliri ile geçinen ya da aldığı kira ile borç ödeyen beşerler daha da temkinli. Ayrıyeten bugün gelinen noktada 12 aylık kira da değerli bir fiyat. Bununla mevduata yönelen ya da öteki yatırım yapmak isteyenler de olabiliyor. Kiracının da bu talebe sıcak bakması için toplu ödemede indirimler devreye giriyor. Bu oranlarda da artış görüyoruz. Yüzde 15-20 indirim kimi vakit kiracı açısından da avantajlı oluyor.”
İŞYERİNDE DE TIPKI SORUN
Tüm Teşebbüsçü Emlak Müşavirleri Derneği (TÜGEM) Lider Yardımcısı Sühran Aras, yıllık peşin kira taleplerinin ticari gayrimenkullerde de görüldüğünü söyledi. Aras, “Geçmişte kira alamama korkusu vardı, bugün mesken sahibi mevduat üzere farklı alanda kullanmak için toplu ödeme ister hale geldi. Üstelik bu konutla sonlu değil, işyeri kiralarında da bu türlü. İstanbul’da merkezi bölgelerde konut ve işyeri kiraları hayli yüksek. Şöyle düşünelim; 200 bin lira kirası olan yerde 12 aylık ödeme 2.4 milyon lira. İndirim de yapılsa büyük para. Neredeyse kentin gelişim çeperinde yeni konut alınır” dedi. Öğrenci, memur ya da beyaz yakalı kısmın peşin ödeme gücü olmadığına dikkat çeken Aras, “10-50 bin lira bandındaki yerlerde yapılan indirimlerle peşin ödemeler devam edebilir. Lakin 150-200 bin lira ve üzerindeki yerlerde giderek zorlaşacak. Mülk sahipleri de vazgeçmek zorunda kalacak” diye konuştu.
PEŞİN KURAL DİYENLER KİRACILARI ZORLUYOR
-Ödeme biçimine nazaran fiyat belirleyenlerin yanında peşin ödemeyi tek seçenek olarak sunanlar da var. İlanlarda bilhassa ‘Yıllık peşin ödeme şart’ deniliyor. Konut sahibi bu yolla hem kirasını garanti altına almak istiyor hem de toplu parayı farklı yatırımlarla pahalandırıyor. Kiracılar kimi vakit yapılan indirimler ve çok da seçeneğin olmaması nedeniyle bu talepleri kabul ediyor. Belirlenen sayının düşük olması artırım devrinde avantaj olacağı için indirimi cazip bulanlar da var. Lakin bütçesi sonlu olanlar bitmek bilmeyen talepler nedeniyle her geçen gün daha da zorlanıyor. Peşin ödemenin yanında bugün hâlâ kiracılardan tahliye taahhüdü, kefil, maaş bordrosu, findeks kredi raporu, sabıka kaydı istenmeye devam ediliyor. ‘Sadece memura kiralık’ ilanlarındaki artış da, mesken arayan özel bölüm çalışanları için seçeneklerin daralması manasına geliyor.
