Kahramanmaraş’ın Cumhuriyet Türkiyesi’nin iplik başşehri olması tesadüf değil. Tarihi kaynaklarda Xl. yüzyıl’da Kahramanmaraş’ta boyacılıkla alâkalı olduğu varsayım edilen 11 adet basmahane bulunduğu bilgisi yer alıyor. XVII. yüzyıl başlarında dokumacılık, boyacılık ve kırmızı pamukluların üretiminin devam ettiği de yeniden bu kaynaklarda belirtiliyor. Dünyanın en ileri teknolojisine sahip iplik fabrikalarının bulunduğu Kahramanmaraş’ın sanayi bölgelerinde aylardır sessizlik hakim. Sarsıntıda büyük hasar gören iplik makinelerinin bir kısmı Mısır, Pakistan üzere ülkelere satıldı. Buna ek olarak hazır giysi kesiminin düşen küresel talep nedeniyle güç bir yıl geçirmesi de iplik üretimini olumsuz etkiledi.
USTALAR GİTTİ
Kahramanmaraş’taki iplik sanayicisinin problemlerinden biri de insan kaynağı. Sanko Holding İdare Heyeti Lideri Abdulkadir Konukoğlu’na nazaran bölgede eleman badiresi daima vardı fakat sarsıntıdan sonra istikrarlar daha da bozuldu.
Uzun yıllardır dede mesleği olarak bölgede dokumacılık fabrikalarının anahtar teslim kurulumunu yapan Teco Tekstil’in sahibi Fatih Zülkadiroğlu ise iplik fabrikalarındaki usta ıstırabına dikkat çekti. Zülkadiroğlu, “Fabrikalar aslında iş yapamıyor. Sarsıntıda hasar alanlar vardı. Kendini toparlayanlar da düşük kapasiteyle çalışıyor. Maraş’ta iplik makineleri satılıyor. Sıfır makine alımları da yok.
Elindeki ipliği maliyetine satabilene helal olsun deniliyor. Çalıştığımız bir endüstrici var 23 fabrikasından yalnızca birini çalıştırıyor. O da elindeki ustalar gitmesin diye” durumu özetledi.
Peki ustalar ne yapıyor? Zülkadiroğlu, bölgedeki iplik ustalarının yüzde 25’inin göç ettiğini belirtti. Zülkadiroğlu şöyle devam etti: “Ben şu anda zelzele bölgesindeki pamuk tarak makinesini aldım Pakistan’a yükleyeceğim. Zira burada çalıştıramıyoruz. İplik ve dokuma ustaları Denizli’de, Bursa’da, İstanbul’da iş buldu. Özbekistan’a, Türkmenistan’a gidenler var. Arıyorum, ‘gelin diyorum. ‘Artık dönmem’ diyorlar. Her yerde ustalar değerli olduğu için gittikleri şirketlerde mesken kiraları ödeniyormuş, otomobil da verenler olmuş. Maaşları da burada alacağından yüzde 50 yüksekmiş. Dokumada çalışan 154 bin sigortalı personel var Maraş’ta. Yüzde 25’i göçtü. Dönmek de istemiyor.”
Zülkadiroğlu’nun ana işi dokuma makineleri. İkinci el ya da sıfır makineleri fabrikalara kuruyor. Sıfırdan fabrika teslim ediyor. Ancak sarsıntının akabinde yıllardır çalıştığı bu pazarda büyük bir fırsatçılık yapıldığını belirtti Zülkadiroğlu: “Şu anda Mısır, Hindistan, Pakistan Türkiye’den makine alıyor. Maraş’ın iplik makinelerini buralara taşıyoruz. Lakin bir sorun var. Sarsıntının yarattığı düşünceyi bu adamlar biliyor ve 10 liralık makineye 3 lira fiyat veriyorlar. Bu nedenle endüstrici satmak istemiyor. Güç durumda kalanlar satıyor. Bir yılda 5 milyon ’luk makine satıldı.”
İPLİK STOKLARI DA BİRİKTİ
-SANKO Holding İdare Heyeti Lideri Abdulkadir Konukoğlu, eleman probleminin zelzeleden sonra arttığını belirterek şunları söyledi: “Bu küresel resesyonla da ilgili. İplik ithalatı çok fazla. Türkmenistan ve Özbekistan’dan ucuza mal geliyor. Anti damping olmasına karşın ihraç kaydıyla getiriyorlar. Dokumacılık dingin. Birtakım tesisler devreye girmedi. Konfeksiyon yürümeli ki iplik tesisleri de çalışsın. Konfeksiyonda badire olduğu için iplik stokları birikti. Kapasiteler geriledi. Haziranda faizler toparlarsa tekrar canlanır” dedi.
DÖNECEKLERİNE İNANIYORUM
-KİPAŞ İdare Şurası Lideri Ahmet Öksüz de kentte insan kaynağı sorunu yaşandığını, göçün bunda tesirli olduğunu belirtti.
Öksüz, “Mavi yaka tarafında dert var. İnşaatı tercih ediyorlar. Kalıcı konutlar yavaş yaaş teslim dilmeye başlandı. Ben inanıyorum ki kalıcı konutlar geldikkten sonra herkes dönecek. İşler artık yavaş fakat fabrikalar tam kapasite devreye girdiğinde sorun daha net hissedilir. Yeniden de ben kalıcı konutların tamamlanmasıyla ustaların kente döneceğini düşünüyorum” diye konuştu.
