Güney Afrika’nın 29 Aralık’ta Birleşmiş Milletler’in en üst mahkemesi olan Milletlerarası Adalet Divanı’nda (UAD) İsrail’e karşı açtığı ‘Gazze’de soykırım’ davasında birinci karar verildi. 17 üyeli mahkeme, İsrail’in Gazze’de soykırım suçlamasıyla yargılanmasını kabul etti. Güney Afrika’nın “İsrail’in Gazze’ye yönelik askeri operasyonlarını derhal askıya alması” talebini direkt yanıtlamayan kararda, bunun yerine İsrail’e “Gazze’de soykırım aksiyonlarına son vermesi ve durumu iyileştirmesi” için bir ay müddet tanıdı.
YETERİNCE İSPAT VAR
Mahkeme, Gazze’deki “insanlık trajedisinin boyutunun son derece farkında olduğunu ve devam eden can kaybı ve insanların acılarından derin tasa duyduğunu” belirtti. Kararı duyuran mahkeme lideri Amerikalı yargıç Joan Donoghue, İsrail aleyhine tezlerin ‘makul seviyede’ ispatlandığını kaydetti. İsrail’in hücumlarına maruz kalan Gazzelilerin, BM Soykırım Sözleşmesi’nin 2’nci hususundaki “korunan grup” tarifine girdiğini belirten Donoghue, İsrail’in soykırım suçlamasının düşürülmesi talebini reddererek, mahkemenin davayı görme yetkisi olduğunu bildirdi.
Filistinli kümeler Adalet Divanı yakınlarında şov düzenledi.
O KELAMLAR KAYDA GEÇTİ
Mahkeme, İsrail’e karşı soykırım davasının devamına karar verirken, kanıt olarak, Savunma Bakanı Yoav Gallant, periyodun Güç Bakanı Yisrael Katz ve Cumhurbaşkanı Isaac Herzog’un Filistinlilere yönelik soykırım hatası kapsamında değerlendirilebilecek kelamlarını hatırlattı. Donoghue, Gallant’ın “Gazze’de insan-hayvanlarla savaşıyoruz” ve “Filistinlilere bir damla su yok” kelamlarını alıntıladı.
İSRAİL RAPOR SUNACAK
Gazze’deki felaket boyutundaki insani durumun, önlem kararı vermesini gerektirecek seviyede “acil tehlike” teşkil ettiğini belirten mahkeme, İsrail’e, “soykırım kabahati manasına gelecek tüm adımları tedbire ve cezalandırma talimatı” verdi. Adalet Divanı, birebir vakitte İsrail’den, ordu güçlerinin soykırım kabahati işlememesini garanti etmesini ve insani durumu düzeltmesini de istedi. İsrail’in tüm tedbirleri “kendi gücü ile” alması gerekiyor. 15’e karşı 2 oyla alınan karara nazaran, İsrail alınan tüm tedbirlerle ilgili bir ay içinde mahkemeye rapor sunacak. Bu rapor Güney Afrika’yla da paylaşılacak. Mahkeme ayrıyeten Hamas’ın elindeki tüm rehinelerin derhal hür bırakılmasını da talep etti. UAD’nin kararı İsrail basınında da yankı buldu. Times of Israel “Adalet Divanı İsrail aleyhine karar verdi. Soykırımı önlemek için her türlü tedbiri alma daveti yaptı ama ateşkese hükmetmedi” derken Jerusalem Post ”Mahkeme soykırımı önle dedi, Gazze’deki savaşı bitirme buyruğu vermedi” başlığını attı.
BUNDAN SONRA NE OLACAK
– Güney Afrika’nın açtığı soykırım davasının tamamının değerlendirilmesinin yıllar alması bekleniyor. Fakat UAD’nin verdiği birinci türel kararın, diplomatik ve siyasi sonuçları olacak. Mahkemenin önlemleri bağlayıcı lakin İsrail’in uymaması halinde bir yaptırım gücü bulunmuyor.
– İsrail Başbakanı Netanyahu geçtiğimiz günlerde mahkeme kararına uymayacaklarını ve savaşa devam edeceklerini açıkça ilan etmişti. Lakin kararın, İsrail üzerine milletlerarası kamuoyu baskısını artırması bekleniyor.
– Karar, dünyanın dört bir yanındaki ülkelerin Gazze’deki savaşa bakışını da etkilemesinin yanı sıra BM Genel Heyetinde Gazze’de ateşkes karar tasarılarını veto eden ABD’nin de tutumunda değişime neden olabilir.
Lahey’de bir küme İsrailli rehinelerin hür bırakılmasını isteyen hareket yaptı.
FİLİSTİN MEMNUN İSRAİL YANSILI
-GÜNEY AFRİKA: UAD’de davayı açan taraf Güney Afrika, süratli kararından ötürü mahkemeye teşekkür ederek “tedbirleri memnuniyetle karşıladığını ve İsrail’in mahkeme kararlarının uygulanmasını engelleyecek bir harekette bulunmamasını samimiyetle umduğunu” belirtti.
-FİLİSTİN: UAD’nin kararını memnuniyetle karşıladıklarını belirten Filistin Dışişleri Bakanlığı, “Karar, hiçbir devletin hukukun üstünde olmadığını hatırlattı” açıklamasında bulundu.
-HAMAS: İsrail’e yönelik 7 Ekim baskınıyla krizi başlatan Hamas, UAD’nin kararını memnuniyetle karşıladı. Kümeden yapılan açıklamada “Adalet Divanı’nın kararı İsrail’in izole edilmesine ve Gazze’de işlediği hataların ortaya çıkarılmasına katkıda bulunan kıymetli bir gelişmedir” denildi.
-İSRAİL: İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu bir görüntü bildiri yayınlayarak “İsrail’e yöneltilen soykırım suçlaması yalnızca yanlış değil, tıpkı vakitte çirkindir” dedi. Netanyahu “İsrail’in milletlerarası hukuka bağlı kalarak kendisini savunmaya devam edeceğini” söyledi.
-AB: Avrupa Birliği (AB) ise, Adalet Divanı’nın kararının eksiksiz, derhal ve tesirli bir formda uygulanmasını beklediğini duyurdu. Avrupa Komitesi tarafından yapılan açıklamada “Uluslararası Adalet Divanı’nın kararları taraflar için bağlayıcıdır ve taraflar bu kararlara uymak zorundadır” sözüne yer verildi.
-TÜRKİYE: Meclis Lideri Numan Kurtulmuş, “Adalet Divanı’nda İsrail hakkında verilen orta karar, İsrail’e karşı insanlık cephesinin haklılığını ispatlar nitelikte atılan birinci adım olması açısından önemlidir” dedi.
İSRAİL BASINI: ACİL ATEŞKES İSTEMEDİ
İsrail basını, Adalet Divanı’nda acil ateşkes daveti yapılmamasını olumlu bir gelişme olarak verirken, alınan kararın yeniden de diplomatik açıdan bir darbe olduğu yorumunu yaptı.
-Haaretz gazetesi: Adalet Divanı Gazze savaşını durdurma kararı vermekten kaçınırken, orta kararında İsrail’in sivilleri korumak için tüm önlemleri alması ve kışkırtmayı cezalandırması gerektiğini belirtti.
-Times of Israel: Adalet Divanı 15’e karşı 2 oyla İsrail’den Filistinlilerin öldürülmesini ve yaralanmasını önlemek için derhal harekete geçilmesini istedi. Savaşın sona erdirilmesini talep etmekten kaçındı.
-Jerusalem Post: İhtiyati önlem kararının çıkarılması bile İsrail için sert bir diplomatik darbe olarak görülüyor. Güney Afrika’nın soykırım argümanına bir meşruiyet kazandırıyor.
-Ynetnews: Adalet Divanı, Güney Afrika’nın talep ettiği üzere Gazze’deki çatışmaların sona erdirilmesini talep etmedi. Mahkeme, 17 yargıçlı heyetin çoğunluğunun verdiği kapsamlı bir kararla İsrail’in Gazze’de soykırımı önlemek için elinden gelen tüm önlemleri almasına hükmetti.
BİLGİ NOTU
İsrail’in Gazze’de 142 gündür sürdürdüğü taarruzların bilançosu gitgide ağırlaşıyor. 7 Ekim’den bu yana Gazze’de en az 26 bin 83 kişi hayatını kaybetti, 64 bin 487 kişi de yaralandı. Can kaybının üçte ikisini bayanlar ve çocuklar oluşturuyor. 8 binden fazla kişi ise kayıp.
