Uluslararası Demokrasi Raporlama (DRI) Yöneticisi Michael Meyer-Resende, “Kusurlu bir seçim, bir at yarışı değil” başlıklı tahlilinde Türkiye’deki seçimlerle ilgili dikkat cazip saptamalara yer verdi.
Meyer-Resende, Verfassungsblog isimli hukuk portalında yayımlanan tahlilinde, Türkiye’de muhalefetin karşı karşıya bulunduğu “açmazı” ve seçimlerin meşruiyetini gölgeleyen nedenleri mercek altına aldı.
DW Türkçe’den Paha Akal’ın haberine nazaran; Millet İttifakı adayı Kemal Kılıçdaroğlu’nun seçimleri kazanması ve Türk siyasetinde artık yeni bir sayfa açılması istikametinde yüksek beklentiler olduğuna, hatta “büyük değişime” tanıklık etmek için dünyanın dört bir yanından gazetecilerin Türkiye’ye gittiğine işaret eden Meyer-Resende, “Ama yeni bir sayfa açılamayacak” öngörüsünü paylaştı.
Hukukçu Michael Meyer-Resende, ikinci çeşit seçimlerden Cumhur İttifakı adayı Recep Tayyip Erdoğan’ın galip çıkamasının beklendiğine dikkat çekerek, “Hatta gücünü tazelemiş ve demokratik meşruiyet imajıyla yoluna devam edecek” tabirlerine yer verdi.
Rekabetçi otoriter idarelerde seçimler
Siyaset bilimcilerin Türkiye’yi “rekabetçi otoriter devlet” olarak nitelendirdiklerini hatırlatan DRI Yöneticisi Meyer-Resende, bu tıp rejimlerin özelliklerini, “Lider ve partisi, direkt ya da dolaylı olarak, devletin tüm gücünü ve birden fazla vakit yolsuzluk yoluyla iktisadın büyük bir kısmını, denetim eder. Fakat tıpkı vakitte, rekabetçi seçimler de yapılır” tabirleriyle tanımladı.
Geçmişte Rusya ve Venezuela’nın da rekabetçi otoriter rejimler olarak tanımlandığını lakin artık bu ülkelerin muhalefetin seçim kazanması mümkün olmayan otoriter rejimlere dönüştüklerini anlatan hukukçu, Belarus’un da rekabetçi rejimlerin nasıl süratlice baskıcı diktatörlüklere dönüştüğüne örnek teşkil ettiğini vurguladı. Meyer-Resende, “Lukaşenko’nun 2020’deki devlet başkanlığı seçimlerini kaybettiği istikametinde oluşan yaygın kanaat üzerine kitlesel protestolar başlamış, rejim bunları güç kullanarak bastırmıştı. Protestoları bastırmak için güvenlik güçlerinin kullanılması bir diktatör için her yedekte tuttukları bir seçenektir” sözlerine yer verdi.
AKP siyasi rekabete “meşruiyet” için mi alan tanıyor?
Meyer-Resende tahlilinde Türkiye’de de muhalefete “aşırı baskının” mevcut olduğuna, fakat AKP hükümetinin tıpkı vakitte siyasi rekabete de alan tanıdığına işaret etti.
Bu sayede muhalefetin seçim kampanyası yürütebildiğini, halkta değişim umudunu yeşertebildiğini ve bunun da seçimleri farklı bir hale getirdiğini belirten hukukçu, “Muhalefet bunu yaparken tıpkı vakitte otoriter önder için çok kıymetli bir şey sağlar: Meşruiyet. Zira bu başkanlar rekabetçi seçimlerde seçimi kazanırsa, gerçek bir takviyeye sahip olmuş sayılır ve rastgele bir muhalif sesi bastırmak için de yalnızca kaba kuvvete bel bağlamak zorunda kalmaz” görüşünü kaydetti.
Yaratılan algı gerçekleri gölgeliyor mu?
14 Mayıs seçimlerinden sonra milletlerarası basında yer alan haberlerin de Erdoğan’ın meşruiyet arayışına değer biçilmez bir katkı sağladığının altını çizen DRI Yöneticisi Meyer- Resende, haberlerde Erdoğan’a “müthiş bir kampanyacı” olarak yer verildiğine, AKP’nin hala “gerçek ve geniş tabanlı dayanağa sahip” bir parti olarak gösterildiğine dikkat çekti. Tekrar haberlerde muhalefetin “hayal kırıklığı yaratacak kadar zayıf” olarak nitelendirildiğine, “Alevi olan ve Türklerin güvenmediği bir dini azınlığa mensup Kemal Kılıçdaroğlu yanlış bir adaydı” yorumlarının yer aldığına işaret eden Meyer-Resende, şunları kaydetti:
“Sanki sonuçları evvelce belirlenmemiş, olağan seçimlerin yapılmakta olduğu izlenimi yaratılıyor. Yansıtılan bu fotoğraf, muhalefetin hezimete uğratılması için gerekli şartların on yıldan uzun bir müddettir hazırlanmakta olduğu gerçeğini gölgede bırakıyor.”
Muhalefetin açmazı
Bununla birlikte rekabetçi otoriter rejimlerde muhalefetin daima adil olmayan şartlarda yarışıyor olmaktan şikayet edemeyeceğinin altını çizen hukukçu, muhalefetin değişim için momentum yaratmak zorunda olduğunu, seçimleri kazanmanın mümkün olduğuna inanmayan bir muhalefetin seçmeni de ikna edemeyeceğini, seçimleri boykot etme davetlerinin yükseleceğini aktardı.
Bunun muhalefeti, “bir at yarışının yol açtığı heyecanın benzerini yaşatma” gayretine soktuğunu kaydeden Meyer-Resende, muhalefetin sürüklendiği açmazı şöyle tanımladı:
“Muhalefet için açmaz seçimlerden sonra da sürüyor. Muhalefet yalnızca adil olmayan şartlardan şikayet edecek olursa, berbat bir kaybeden üzere görülür. Kazanacaklarından çok emin göründüyseler de o vakit süreç nitekim ne kadar adaletsizdi sorusu sorulur. Bu, muhalefetin yalnızca kaybedebileceği ve rejim için de bir kazan-kazan senaryosu sağlayan bir açmazdır.”
Muhalefet için bu açmazı yok saymanın çok sıkıntı olduğunu anlatan hukukçu, gazeteciler, uzmanlar ve başka ülke yetkililerinin Türkiye’deki seçimlerin adil olmayan şartlarda yapıldığına vurgu yapmalarının büyük değer taşıdığını kaydetti.
“Toplumsal meşruiyet devşirilmesine müsaade vermemeliyiz”
Benzer gelişmelerin geçen sene Macaristan seçimlerinde de yaşandığını, bu seçimlerin kusurlu seçimlerden fazla bir at yarışı olarak resmedildiğini aktaran DRI Yöneticisi Meyer- Resende, “AB’de Macar hükümetine büsbütün yasal bir hükümet muamelesi yapılmakta ve kaygı kaynağı olarak hukukun üstünlüğüne odaklanılmakta, güya demokrasi AB’nin eşit yükte olan bir kurucu pahası değilmiş gibi” sitemini kaydetti.
