Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Aralık ayı Para Siyaseti Konseyi (PPK) toplantı özetini yayımladı. Global enflasyonun yakın periyotta gerileme gösterdiği, hala uzun periyot ortalamalarının ve merkez bankalarının gayelerinin üzerinde seyrettiği belirtildi.
Emtia fiyatları son devirde genele yayılan bir düşüş sergilese de jeopolitik riskler, finansal şartlar ve arz istikametli faktörlerin petrol fiyatlarında oynaklığın sürmesine yol açtığı belirtilen özette, “Varil başına Brent petrol fiyatları bir evvelki PPK toplantısından bu yana 73-83 bandında hareket sergilerken, Avrupa doğal gaz fiyatları için gösterge niteliğinde olan TTF’de (Title Transfer Facility) ise aşağı istikametli bir seyir izlenmiştir. Emtia Fiyat Endeksinin mevcut düzeyi, son on yılın ortalamasının yüzde 25,6 üzerindedir. Endeks geçen yıl ulaştığı en yüksek düzeye nazaran yüzde 29,0 oranında gerilemiştir. Emsal halde geçen yıl ulaştığı zirve noktasına nazaran yüzde 15,9 gerileme kaydeden Ziraî Emtia Fiyat Endeksi, son on yılın ortalamasının yüzde 10,1 üzerindedir. Bu durum, besinin tüketici sepeti içerisindeki yüksek hissesi nedeniyle enflasyon üzerinde hala tesirli olmaktadır” denildi.
Doğal gazda bedelsiz kullanım hududunun (ilk 25 metreküp) aşılmasıyla, doğal gaz kaleminden aylık tüketici enflasyonuna gelen tesirin kestirimlerle uyumlu gerçekleşerek 1,01 puan olarak gerçekleştiği kaydedilen metinde, “Doğal gaz tesiri hariç tutulduğunda tüketici fiyatları artış oranındaki yavaşlama eğilimi sürmüştür. istikrarlı seyrederken, global güç fiyatları eylül ayı sonlarında ulaştığı düzeylerden gerilemeye devam etmektedir. Buna rağmen, yurt içi talebin mevcut düzeyi, hizmet fiyatlarındaki katılık ve jeopolitik riskler enflasyon baskılarını canlı tutmaktadır” sözleri kullanıldı.
Aylık enflasyonun, başta taban fiyat olmak üzere fiyat ayarlamaları ve vakte bağlı fiyat belirleme eğilimi yüksek kalemlerin tesiri ile Ocak ayında yükseldiği tabir edildi. Enflasyon Raporu varsayımlarına de yansıtılmış olan aylık enflasyondaki kelam konusu artışın şubat ayı ve sonrasında yavaşlayarak, yılın birinci yarısında enflasyonun ana eğilimindeki düşüşe yakın seyredeceği iddia edildi.
TALEP VE ÜRETİM
Özette şu kıymetli tabirler yer aldı: “Yakın periyoda ait göstergeler, nakdî sıkılaştırmanın finansal şartlara yansımasıyla yurt içi talepteki dengelenmenin devam ettiğine işaret etmektedir. Bununla uyumlu bir halde ithalat eğilimi zayıflarken dış ticaret istikrarı nispeten olumlu bir görünüm sergilemektedir. Öteki taraftan, fiyat indirimleri ve kampanyalar talepteki düşüşü sınırlayan ögeler olmuştur.
Ekim ayında perakende satış hacim endeksi mevsim ve takvim tesirlerinden arındırılmış olarak aylık bazda yüzde 2 oranında artmıştır. Perakende satış hacmi yıllık büyümesi 0,5 puan azalışla yüzde 13,7 oranında gerçekleşmiş, çeyreklik bazda ise perakende satışlar üçüncü çeyrekte gerçekleşen yüzde 0,6 oranındaki artış sonrası yatay seyretmiştir. Kampanyaların ağırlaştığı kasım ayında, kartla yapılan harcamalardaki yükseliş devam etmiştir. Mevsimsellikten arındırılmış öncü göstergeler ise aralık ayında kartla yapılan harcamaların artış suratında yine yavaşlama işaretleri vermektedir. İmalat sanayi firmalarının mevsimsellikten arındırılmış olarak kayıtlı iç piyasa siparişlerinin dördüncü çeyrekte düşüş kaydettiği görülmektedir. Ana mal kümelerine nazaran değerlendirildiğinde kelam konusu azalışın sağlam mal kümesinde daha besbelli olduğu gözlenmektedir. Firma görüşmeleri de kelam konusu devirde fiyat indirim kampanyaları ve öne çekilen talep güdüsünün yurt içi satışlardaki ivme kaybını sınırladığını ima etmektedir. Nakdî sıkılaştırma süreciyle başlayan dengelenme devam etse de talebin ocak ayında fiyat güncellemeleriyle direnç gösterebileceği kıymetlendirilmektedir. Bu çerçevede, talebin mevcut düzeyi enflasyon üzerinde bir risk ögesi olarak görülmeye devam etmektedir.
Gıda, fiyat ve turizm kaynaklı gelişmelerden değerli ölçüde etkilenen lokanta ve otel alt kümesinde aylık fiyat artışları süreklilik gösteren bir görünüm arz etmektedir. Lokanta ve otel alt kümesini besin fiyatları kanalıyla son devirde yemek hizmetleri fiyatları sürüklemeye devam etmektedir. Kasım ayında lokanta-otel kümesinde yemek hizmetlerinde aylık fiyat artışı yavaşlarken, konaklama fiyatlarındaki düşüş devam etmiş, böylece alt küme enflasyonu evvelki aya kıyasla daha ölçülü bir görünüm sergilemiştir.
Kira, eğitim, sıhhat ve eğlence-kültür başta olmak üzere muhakkak hizmet kalemleri geçmiş tüketici enflasyonuna dönük fiyat belirleme davranışı sergileyerek, enflasyonist tesirlerin uzun bir vakte yayılmasına neden olmaktadır. Kontrata bağlı fiyat katılıklarının olduğu haberleşme hizmetleri de emsal bir tesirde bulunurken, kelam konusu alt kümede fiyat artışlarının güçlü seyrini sürdürdüğü gözlenmektedir. Yakın devir tüketici enflasyonu gerçekleşmeleri dikkate alındığında, belli hizmet bölümü kalemlerinde enflasyonun bir mühlet daha yüksek seyretme riski bulunmaktadır.
PARASAL VE FİNANSAL ŞARTLAR
Parasal ve miktarsal sıkılaştırma ile sadeleşme kararlarının tesiriyle kredi faizlerinde gelinen düzeylerin hedeflenen finansal sıkılık seviyesiyle uyumlu olduğu kıymetlendirilmektedir. Siyaset faizinin yüzde 5 puan yükseltildiği bir evvelki PPK toplantı haftası ile son toplantı haftası ortasında ticari kredi faizleri ve tüketici kredisi faiz oranları 0,2 ve 0,92 puan değişimle yatay bir görünüm sergilemiştir. Tıpkı periyotta mevduat faizleri, tüm vadeler genelinde ortalama 4,04 puan, 3 ay vadeli mevduatlarda ise 6,1 puan artarak mali transferi güçlendirmiştir.
Önceki PPK toplantı haftasından bu yana yatay seyreden konut kredisi faizleri yüzde 42 düzeyinde gerçekleşmiştir. Taşıt kredisi faiz oranları, yıl sonu satış kampanyalarının tesiriyle 750 baz puan azalarak yüzde 32,8 olarak gerçekleşirken, gereksinim kredisi (Kredili Mevduat Hesabı-KMH hariç) faizleri ölçülü bir artış ile 15 Aralık 2023 prestijiyle yüzde 61,7 olarak gerçekleşmiştir. Öte yandan, Türk lirası ticari kredi faizleri yatay bir seyir izleyerek yüzde 51,8 olarak gerçekleşmiştir.
Kredi büyümesi ve kompozisyonunda olağanlaşma devam etmiştir. 15 Aralık 2023 prestijiyle, 2022 yılı sonuna kıyasla ferdi kredi bakiyesi kredi kartlarında yüzde 141,7, taşıt kredilerinde yüzde 85,0, muhtaçlık kredilerinde yüzde 41,1, konut kredilerinde ise yüzde 21,8 olmak üzere toplamda yüzde 67,4 oranında artmıştır. Mali sıkılaşma ve atılan öbür adımlar ile yavaşlama eğilimine giren ferdi kredilerin, yıl sonu harcamalarının tesiriyle evvelki PPK toplantısı haftasından bu yana ortalama 4 haftalık büyüme oranları bir ölçü artış sergileyerek, yüzde 3,33 olarak gerçeklemiştir. Taşıt kredileri ve muhtaçlık kredilerinde bu oran sırasıyla yüzde 2,29 ve yüzde 2,10 düzeyindedir. Ferdî kredi kartlarında ise bu oran yüzde 6,26 ile daha yüksek düzeylerde gerçekleşmiştir. Öbür taraftan, Türk lirası ve kur tesirinden arındırılmış yabancı para ticari kredilerin birebir periyotta ortalama 4 haftalık artış oranları sırasıyla yüzde 2,18 ve 0,02 düzeyinde gerçekleşmiştir.
Fiyat istikrarının sürekliliğini sağlamak gayesiyle, cari dengeyi güzelleştirecek teknolojik dönüşüm, arz sürekliliğine katkı sağlayacak stratejik yatırımlar ve ihracat desteklenmeye devam edilmektedir. Bu kapsamda uygulanmakta olan programlar, makro finansal istikrar de gözetilerek hem krediye erişim hem de finansman maliyetlerini içerecek biçimde geliştirilmektedir. Uzun vadeli ve düşük maliyetli kaynakların makro finansal istikrarı destekleyecek alanlarda kullanılmasını hedefleyen Yatırım Taahhütlü Avans Kredisi (YTAK) programı, fiyat istikrarına katkının ve yatırımların teknolojik katma bedeli ile stratejik niteliğinin öne çıkarıldığı bir çerçevede uygulanmaktadır. Ayrıyeten, genel kredi büyümesi olağanlaşırken ihracat ve döviz kazandırıcı hizmetler reeskont kredilerinde yapılan düzenleme değişiklikleri ile de ticari kredi kompozisyonunun cari istikrara katkı sağlayacak nitelikte oluşacağı kıymetlendirilmektedir.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının (TCMB) milletlerarası rezervleri haziran ayında girdiği güçlü artış eğilimini sürdürmektedir. 2022 yılı sonu prestijiyle 128,8 milyar ABD doları düzeyinden mayıs sonunda 98,5 milyar ABD doları düzeyine gerileyen TCMB brüt milletlerarası rezervleri 15 Aralık 2023 prestijiyle 142,5 milyar ABD doları düzeyine yükselmiştir. Rezervlerdeki artış eğilimi son periyotta ivme kazanmış ve evvelki PPK periyodundan bu yana 8,1 milyar ABD doları fiyatında besbelli bir yükseliş gözlenmiştir.
PARA POLİTİKASI
Kurul siyaset faizi olan bir hafta vadeli repo ihale faiz oranının yüzde 40’tan yüzde 42,5 seviyesine yükseltilmesine karar vermiştir. Şura, siyaset kararlarını nakdî sıkılaştırmanın birikimli ve gecikmeli tesirlerini de dikkate alarak, enflasyonun ana eğilimini geriletecek ve orta vadede yüzde 5 amacına ulaştıracak nakdî ve finansal şartları sağlayacak formda belirlemeye devam edecektir.
Kurul, dezenflasyonun tesisi için gerekli nakdî sıkılık seviyesine kıymetli ölçüde yaklaşıldığını kıymetlendirerek nakdî sıkılaştırma suratını yavaşlatmıştır. Heyet, mali sıkılaştırma adımlarını en kısa vakitte tamamlamayı öngörmektedir. Fiyat istikrarının kalıcı tesisi için gerekli mali sıkılığın ise gerektiği surece sürdürüleceği değerlendirilmiştir.
Kurul, mevcut mikro- ve makroihtiyati çerçeveyi, piyasa sisteminin fonksiyonelliğini artıracak ve makro finansal istikrarı güçlendirecek halde sadeleştirmektedir. TCMB tarafından yapılan düzenlemelere ait tesir tahlilleri kelam konusu çerçevenin tüm bileşenleri için enflasyon, faizler, döviz kurları, rezervler, beklentiler, menkul değerler ve finansal istikrar üzerindeki yansımalarıyla birlikte bütüncül bir bakış açısıyla kıymetlendirilerek yapılmaktadır. Bu kapsamda alınan kararlar ile birlikte sadeleştirme sürecinde değerli bir etap kaydedildiği değerlendirilmiştir.”
