Küresel olarak sorun haline gelen ve merkez bankalarının fiyat istikrarını yakalamak için kullandığı faiz enstrümanı ülkemizde de kullanılmaya başlandı. Seçim sonrası yeni iktisat idaresi enflasyonu düşürmek için planlarını yaptı ve uygulamaya başladı.
Güven ve istikrar ortamının sağlanmasıyla birlikte atılan adımlar piyasalarda fiyatların durağan ve düşüş eğilimine geçmesine neden oluyor.
Otomotiv kesimiyle başlayan fiyat düşüşü sonrasında konut piyasasına da sıçradı. Ticaret Bakanlığı’nın aldığı yerinde ve yanlışsız kararlar araba fiyatlarında yüz binlerce liralık indirimleri beraberinde getirdi ve fiyatların daha da düşmesi beklentisi yükseldi.
Bunun yanında konut satışlarına ait olarak yatırım hedefli olarak ikinci konutunu alacaklara yönelik kredi düzenlemesi sonucunda konutun yalnızca yüzde 22,5’i kadar kredi kullanma imkanı sağlanması da konut bölümündeki balonu indirmeye başladı. Açıklanması beklenen birinci sefer konut alacaklara ait kredi kampanyası da dalı destekleyecek nitelikte adım olacak.
MERKEZ BANKALARI FİYAT İSTİKRARININ PEŞİNDE
Merkez bankalarının temel hedefi fiyat istikrarını sağlamak olarak öne çıkıyor. Bunu yapabilmek için tüm imkanlar kullanılarak piyasanın nizama sokulması ve fiyatların düşüşe geçmesi prensibi kullanılıyor.
Türkiye Cumhuriyet da bu emelle faizlerde artırım yapmayı tercih etti. TCMB, kısa müddette faizi 1650 baz puan artırdı. 24 Şubat 2023 tarihinde yüzde 8.50 olan siyaset faizi 22 Eylül 2023 tarihinde yüzde 30 düzeylerine kadar yükseldi.
MEVDUAT FAİZİ ARTIYOR
Merkez Bankası fiyat istikrarını sağlamak için faiz artırımlarına devam ediyor. Merkez Bankası’nın faiz kararını da bankalar takip ederek kredi, kredi kartı ve mevduat faizlerinde yükselişler yapıyor. Ortalama olarak bankalar yıllık yüzde 35-43 ortasında mevduata faiz vermeye başladı. Bankalar ortasında şimdi mevduat yarışı başlamamış olsa da ilerleyen vakitte Merkez Bankası’nın faizi daha da artırması ihtimali mevduata olan talebin de artacağına işaret ediyor. Bu durumda da bankalar mevduat toplamak için faiz yarışına girmesi bekleniyor.
REEL FAİZ MAKASI KAPANIYOR
Yıllık enflasyon yüzde 61.53 olarak açıklandı. TÜİK’in bilgilerine nazaran aylık enflasyon suratı da yüzde 4,75 oldu ve geçtiğimiz Ağustos ayına nazaran büyük düşüş gösterdi. Orta Vadeli Program’da 2023 yılı için enflasyon kestirimi yüzde 65, 2024 için yüzde 33, 2025 için yüzde 15,2, 2026 yılı için de yüzde 8,5 oldu.
Nominal faiz ile gerçek faiz ortasındaki makas da son faiz artırımları ve mevduat faizlerindeki yükselişle kapanmaya başladı. Bankalar yıllık yüzde 43’e varan faiz verirken enflasyon yüzde 61 düzeylerinde gerçekleşiyor ve bu durumda parasını faizde değerlendirenler yüzde 18 oranında enflasyona karşı kayıpta bulunuyor. Merkez Bankası’nın önümüzdeki aylarda faiz artırması halinde gerçek faiz makasının da kapanması bekleniyor.
Kümülatif olarak hesaplandığında ise gerçek faiz makası yıllık yüzde 9’a kadar düşüyor.
1 MİLYON LİRAYA 1 AYDA 36 BİN LİRA
Parasını mevduatta kıymetlendirmek isteyenler faiz getirisiyle kimi yatırımlardan daha yüksek gelir elde edebiliyor. 1 milyon lirasını faize yatıran mudi 32 günün sonunda 1 milyon 35 bin 833 lira faiz elde ediyor. Öbür bir deyişle 1 milyonuna karşılık 35 bin 833 lira faiz almış oluyor. Parasının faizine dokunmayıp anapara+faiz ile birlikte tekrar mevduat yapması halinde kümülatif olarak faiz çıkarı da belirtilen faiz oranından çok daha fazla artmış oluyor.
Fiyatların sakinleştiği ve gerilemeye başladığı bu periyotta arabasını satıp faize koyan birisi ilerleyen aylarda daha düşük fiyattan tıpkı arabasını yerine koyma ihtimaline de sahip oluyor. Ayrıyeten parasını istediği an mevduatı bozarak nakit halde kullanabilecek olmasından ötürü fırsatlara yönelik süratli aksiyon alabiliyor.
Günümüzde İstanbul’da ortalama olarak kiralar 13-20 bin bandında değişkenlik gösteriyor. Yatırım gayeli alınan ve ortalama olarak 2,5-3 milyon lira ortasında değişen bir konut satılıp mevduat faizine konulduğunda ayda 107 bin lira faiz getirisi sağlıyor. Öteki bir deyişle kirası 15 bin lira olsa yüzde 613 oranında kiradan daha fazla kar sağlıyor. Ayrıyeten fiyatların düşmesi ihtimali göz önüne alındığında her an kullanılabilecek nakit de elde bulunmuş oluyor.
KÜMÜLATİF OLARAK ARTIYOR
Mevduata yatırılan paraya hiç dokunmadan her ay anapara+faiz ile birlikte tekrar kıymetlendirilmesi halinde 12 ay sonunda kümülatif olarak faiz de artmış olacaktır. Düz mantıkla 1 milyon lirası olan ve yıllık yüzde 40 ile parasını vadeye bağlarsa yıl sonunda 1 milyon 400 bin getiri elde eder. Fakat parasının faizini de her ay işletip ve anapara+faiz ile birlikte yine mevduat açarsa yıllık getirisi yüzde 48 düzeyine yaklaşır ve 1 milyon lirası 1 milyon 482 bin lira olur. (Not: Fiyatlardan stopaj vergisi düşülmeden hesaplanmıştır)
STOPAJ VERGİSİ NE KADAR?
30.09.2020 tarihinden itibaren açılan yahut vadesi yenilenen TL mevduat hesaplarına ödenen faizlerden vadesiz ve ihbarlı hesaplar ile 6 aya kadar (6 ay dahil) vadeli hesaplarda yüzde 5, 1 yıla kadar (1 yıl dahil) vadeli hesaplarda yüzde 3, 1 yıldan uzun vadeli hesaplarda yüzde 0 oranında stopaja vergisi alınıyor. Stopaj vergisi yalnızca bankanın verdiği faiz üzerinden alınıyor, anapara üzerinden alınmıyor.
KUR MUHAFAZALI MEVDUATTAN ÇIKIŞ HIZLANDI
Kur Muhafazalı Mevduatlara olan talep faizlerdeki düşüşle birlikte önemli oranda azaldı. KKM’den çıkan vatandaşların bir kısmı tekrar dövize geçerken bir kısmı da mevduat tarafına parasını park etmeye başladı. KKM’nin ilerleyen periyotlarda talebin çok düşmesi nedeniyle kalkması da beklentiler dahilinde bulunuyor.
BANKALARLA FAİZ PAZARLIĞI YAPIN
Bankalarda vadeli mevduat hesabı açacaksanız kesinlikle faizle ilgili pazarlıkta bulunun. Örnek vermek gerekirse tabela faizi yüzde 38’se yüzde 39,5-40 aralığında faiz verebilme imkanları bulunuyor. Bunun nedeni de banka şubelerine amaç belirlemesi nedeniyle şube elinde mevduatı kaçırmak istemiyor.
İNTERNET YERİNE ŞUBE ÜZERİNDEN SÜREÇ YAPIN
İnternetten vadeli mevduat açtığınızda valör tarihine dikkat edin. Birtakım bankalar parayı 1 gün valörlü olarak mevduata aktarıyor ve faiz kaybınız da 1 gün olmuş oluyor. Bu durumla karşılaşmamak için bankaya gitmek yerine şubeyi arayarak şube üzerinden vadeli mevduat hesabınızı açtırmanız menfaatinize olacaktır.
‘HOŞGELDİN FAİZİ’NE ALDANMAYIN
“Hoşgeldin Faizi” denilerek yalnızca bir ay yüksek faiz verip öteki aylar piyasa gerçeklerinden uzak faiz veren bankalar yerine devamlı yüksek faiz veren bankaları tercih etmeniz gerekiyor. Bunu da kimi internet uygulamalarıyla tespit edebilirsiniz.
İLGİNÇ FORMÜLLERLE ZORUNLULUKLARI KABUL ETMEYİN
Yüksek faiz vermek için kredi kartıyla harcama limiti, fatura ödeme üzere enteresan uygulamaları olan bankalar yerine yalnızca paranız üzerinden sizi müşteri olarak kabul eden bankalarda daha az prosedürle paranızı değerlendirebilirsiniz.
MEVDUATTAKİ PARANIN 400 BİN LİRASI DEVLET GÜVENCESİNDE
Yurt içi şubelerde; resmi kuruluşlar, kredi kuruluşları ve finansal kuruluşlara ilişkin olanlar haricindeki, TL, ve değerli maden cinsinden mevduatlar, her bir mevduat bankasında her bir kişi için, 2023 yılında 400 bin TL’ye kadar sigorta kapsamında bulunuyor.
