İsrail’de Yüksek Mahkeme, Başbakan Binyamin Netanyahu hükümeti tarafından Mart 2023’te meclisten geçirilen ve başbakanın Yüksek Mahkeme tarafından misyondan alınabileceği durumları kısıtlayan tartışmalı yasaya ait itirazları kıymetlendirerek karara bağladı. Yüksek Mahkeme heyeti, kelam konusu yasanın 5’e karşı 6 oyla bir sonraki genel seçimlerin yapılmasının akabinde bir sonraki meclis periyodunun başında yürürlüğe girmesine karar verdi. Yüksek Mahkeme kararında, kelam konusu yasanın “açıkça ferdî bir değişiklik” olduğunu belirterek, meclisin Temel Yasalar üzerindeki yetkisinin uygunsuz bir formda kullandığını söz etti.
“TÜM YASAMA SÜRECİ, MAKUL BİR BİREYE MEVCUT BAŞBAKANA YARAR SAĞLAMAK GAYESİYLE YAPILDI”
Yüksek Mahkeme Lider Vekili Uzi Vogelman yaptığı açıklamada, demokratik ülkelerde yasama organının yasa çıkarırken toplumun genelinin çıkarlarını göz önünde bulundurması ve maddeleri muhakkak bir kişinin faydasına olacak halde tasarlamaması gerektiğini belirtti.
Söz konusu yasanın hazırlanırken Netanyahu’nun faydasının gözetildiğini aktaran Vogelman, “Tüm yasama süreci, makul bir şahsa mevcut başbakana yarar sağlamak gayesiyle yapıldı” sözlerini kullanarak, bu nedenle mahkemenin kelam konusu yasanın son derece ferdî tarafı nedeniyle uygulanmasının bir sonraki meclis periyoduna kadar ertelenmesi gerektiğine karar verdiğini açıkladı.
NETANYAHU’NUN VAZİFEDEN ALINMASINI KISITLAYAN YASA
Mart 2023’te meclisten 47’ye karşı 61 oyla kabul edilen maddede, “ulusal önderlerin vazifeye uygun olmaması” tarifi değiştirilmiş, başbakanların misyona uygun olmadığı ve misyondan alınması koşulu, kabinenin 4’te 3’ünün başbakanın fizikî ya da ruhsal olarak misyona uygun olmadığı tarafında görüş bildirmesine bağlanmıştı. Muhalefet, kelam konusu yasanın yargı bağımsızlığının tehlikeye attığını savunmuş, Netanyahu hükümeti, ise yasa ile Yüksek Mahkeme’nin yetkilerini gerileterek kuvvetler ortasındaki istikrarın sağlanmasının amaçlandığını sav etmişti.
YÜKSEK MAHKEME TARTIŞMALI YARGI ISLAHATININ BİRİNCİ KISMINI OLUŞTURAN MADDEYİ İPTAL ETMİŞTİ
İsrail’de ülke çapında büyük protestolara yol açan tartışmalı yargı ıslahatına yönelik itiraz, Yüksek Mahkeme heyeti tarafından incelenerek 1 Ocak’ta karara bağlanmıştı. Yüksek Mahkeme heyeti, mahkemenin tutarsız bulduğu hükümet kararlarını engelleme yetkisini sonlandıran yargı ıslahatının birinci kısmını oluşturan maddeyi 7’ye karşı 8 oyla iptal etmişti.
Heyette yar alan 15 yargıçtan 12’sinin mahkemenin Temel Maddeleri iptal etme yetkisine sahip olduğu konusunda hemfikir olduğu belirtilmiş ve Yüksek Mahkeme, İsrail tarihinde birinci sefer Temel Yasalar içerisinde yer alan bir maddeyi iptal etmiş olmuştu.
İsrail’in yazılı bir anayasası bulunmazken, Yüksek Mahkeme en yüksek yargı organı olarak misyon yapıyor.
