Mühendislik, eczacılık, veterinerlik, berberlik, kuaförlük üzere birtakım dallarda işyeri açmak için aranan diploma yahut ustalık dokümanı mecburiliği haksız çıkar kapısı haline getiriliyor. Muhakkak meslek kümelerinde yoğunlaşmakla birlikte çerçevesi giderek genişleyen diploma ticareti çoğunlukla internet üzerinden yapılıyor. Birçok mezun diplomasını kiralamak için internette ilan veriyor. İlanlardaki notlara uygun fiyata anlaşılabilecekleri ve diplomalarını ‘çalıştırmak’ istedikleri üzere bilgiler giriyorlar.
57 BİN LİRAYA KADAR
Sadece üniversite değil lise mezunları da diplomaları için ilan veriyor. Bu daha çok mesleksel ve teknik eğitim veren lise mezunlarında görülüyor. Ayrıyeten ‘ustalık belgesi’ni kiralayanlar da var. Kimi iş kollarında dükkân açma ve kalfa yetiştirme hakkı için bu doküman zarurî. Mezunlar bu dokümanlarını hoşluk ve saç bakım, elektrik, yiyecek içecek hizmetleri üzere alanlarda kullanabiliyor. Lise seviyesinde aylık 800 liradan başlayan kiralık diplomaların fiyatları mesela bir mühendislik diplomasında 3 yıllık kullanım için 57 bin liraya kadar çıkabiliyor. İlanlarda en çok farklı kollarda diplomaya sahip mühendisler öne çıkıyor. Makine, besin, kimya, harita, elektrik-elektronik ve harita mühendislerinin kimileri yetki dokümanlarını de diplomasıyla birlikte satışa çıkarabiliyor. Ortalarında vilayet ya da kesim sınırlamasını koşul koşanlar da var. Eczane açmak için kaide olan ezcacılık diploması kiralaması ise meslek örgütlerinin sıkı denetimleri sonucunda azalmış. Diplomasını kiralayan meslek kümelerinin oda temsilcileriyle konuştuk.
YÜZLERCE ECZANE KAPANDI
-Eczacılıkta diploma kiralayanlara karşı son sekiz yıldır çok büyük bir çaba verdiklerini belirten İstanbul Eczacı Odası Genel Sekreteri Zeki Salih Özcan, “Bu süreç içinde İstanbul özelinde yüzlerce eczanenin kapanması sağlandı. Bu çaba odamızın komiteleri ve vilayet sıhhat müdürlüğü i birliği ile yürütüldü. Kiralık diplomayla eczane işlettiği tespit edilen eczacının ruhsatı derhal iptal edildiği üzere ilgili tarihten itibaren beş yıl mühletle eczacılık yapması yasaklanır. Bununla birlikte SGK ödediği tüm reçete bedellerini geri ister” dedi.
Toplum sıhhatinde sorumluluk üstlendiklerini söyleyen Türk Veteriner Tabipleri Birliği Lideri Prof. Dr. Murat Arslan ise, “Kiralık diplomalarla ilgili süreci takip ediyoruz. Veteriner doktorlar besin firmalarında kesitten vatandaşın sofrasına kadar giden süreçte kontrol yapıyorlar. Etin satılabilmesi için veteriner doktorun onayı gerekiyor. İşte bu noktada mesleği berbata kullananlar tespit edince gerekli yerlere şikâyet ediyor ve disiplin soruşturması başlatıyoruz. Meslekten süreksiz mene kadar giden yaptırımlar kelam konusu” diye konuştu.
DOLANDIRICILIK KABAHATİNDEN CEZA ALABİLİRLER
-Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekan Yardımcısı Doç. Dr. Zafer İçer, ise şu değerlendirmede bulundu: “Bu biçimde diploma kiralayarak aslında yetkili olmadığı bir hususta ve alanda mesleksel faaliyet icra eden kimselerle diplomalarını kiraya verenlerin TCK’nın ilgili hususlarında yer alan resmi ve özel dokümanda sahtecilik cürümleri gündeme gelebilir. Hatta, hileli davranışlarla şahısları kandırarak haksız menfaat sağlanması durumunda ayrıyeten TCK’nın ilgili hususlarında düzenlenen dolandırıcılık kabahatinden dolayı cezalandırılmaları da mümkün. Sıhhat, inşaat üzere insan hayatına mal olabilecek alanlarda bu yasa dışı faaliyetleri yürüten şahıslar, vefat ya da yaralanma durumlarından da sorumlu tutulabilirler.”
‘BU BİR HATA VE CEZASI AĞIR’
Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Genel Sekreteri Dersim Gül, “TMMOB disiplin yönetmeliğinde ve kanunlar doğrultusunda ‘imzacılık yapmak’ olarak tanımlanan, diğerinin ürettiği bir projeyi kendisi yapmış üzere imzalamak ve diploma kiralamak cürüm. Ağır cezası var. Yönetmeliğimizde bunun direkt cezası meslekten men olarak belirtiliyor. Bizim üzere meslek odalarının anayasanın ilgili hususu uyarınca düzenleme ve denetleme yetkileri var. Lakin bir boşluk var, beşerler da bunu suiistimal ediyor. Tespit ettiğimizde gerekli süreçleri yapıyoruz” dedi.
KİRALIK DİPLOMA ARAYAN ARTTI
-İlanlarda diplomasını kiraya vermek isteyenler olduğu üzere diploma aradığını duyuranlar da var. Bilhassa de petshop sahipleri burada öne çıkıyor. Mağazasını kliniğe çevirmek istediğini, bu sebeple de veteriner diploması aradığını duyuran bir ilan hakkında Prof. Dr. Arslan, “Bazı petshoplar veteriner tabip diplomasını kullanarak klinik açmak üzere teşebbüslerde bulunabiliyor” sözünü kullandı.
