Japonya’nın Osaka kenti geçtiğimiz günlerde enteresan bir aktifliğe konut sahipliği yaptı. 60 kadar bayan ve erkek, gerçek aşkı bulabilmek emeliyle bir “omiai” yani çöpçatanlık buluşmasında bir ortaya geldi.
Ancak kümenin dikkat cazibeli bir özelliği vardı. İştirakçilerin değerli bir kısmı kendi hobilerini, en sevdikleri sinemaları ya da restoranları anlatmıyordu. Onun yerine çocuklarının ilgi alanlarından bahsediyorlardı. Zira maksatları yetişkinlik çağına gelip evlenmemiş evlatları için iyi birer kısmet bulmaktı.
60 yaşlarındaki bir bayan, ilkokul öğretmeni olan 34 yaşındaki oğlunu övgüyle anlatıyordu. 80’lerindeki bir adam bir elektrik şirketinde kontrolör olarak çalışan ve aklı fikri mesleğinde olan 49 yaşındaki oğlundan sevecenlikle kelam ediyordu.
Etkinlik, Evlilik Teklif Bilgisi Ebeveynleri Birliği isimli bir çöpçatanlık kuruluşu tarafından organize edilmiş ve anne babaların her biri iştirak fiyatı olarak 14.000 yen (2.500 TL) ödemişti. Ve tüm anne babaların ümidi kendileri üzere birini bulmaktı: Bekâr oğlu ya da kızı için gerçek eşi arayan bir anne ya da baba…
‘ESKİDEN ÇEKİNİRLERDİ LAKİN ZAMAN DEĞİŞTİ’
Birçok kişinin öncelikleri ortasında birinci sıraya mesleği koyduğu ve vaktin çok bedelli olduğu Japonya’da, gençlerin kendi eşlerini bulmakta zorlanması, anne babaları harekete geçmeye itiyor.
Neredeyse 20 yıldır eş bulma aktiflikleri düzenleyen ve halihazırda Evlilik Teklif Bilgisi Ebeveynleri Birliği’nin yöneticiliğini yapan Noriko Miyagoshi, CNN’e yaptığı açıklamada, “Ebeveynlerin çocuklarının evlenmesine bu halde yardım etmesinin münasip olduğu fikri, son devirde yaygınlaşıyor” dedi.
İnsanların geçmişte bu tıp etkinliklere gelmeye çekineceğini de kelamlarına ekleyen Miyagoshi, “Ama evre değişti” diye konuştu.
PROFİL FOTOĞRAFLARI, DETAYLI ANKETLER
İsimlerinin açıklanmaması kaydıyla CNN’e konuşan anne ve babalardan kimileri daha evvel de benzeri etkinliklerde bulunduklarını, kimileri ise birinci kere geldiklerini belirtti.
Anne babalardan bir kısmının ellerinde çocuklarının doldurduğu, “Evlenirseniz kent değiştirmeyi düşünür müsünüz?” üzere detaylı sorular içeren anketler bulunuyordu. Anne babalar, evraklarında ayrıyeten çocuklarının profesyonel fotoğrafçıların elinden çıkmış profil fotoğraflarını de taşıyordu. Bilhassa bayan adayların klâsik kimonolar içindeki fotoğrafları dikkat cazipti.
Fotoğraflara bakılırsa iştirakçilerin birçoklarının çocukları 30’larında ve 40’larındaki bayanlar ve erkeklerdi. Ebeveyni aktifliğe katılanlar ortasında en genci 28, en yaşlısı 51 yaşındaydı ve hekim, hemşire, devlet memuru, yönetici asistanı üzere pek çok farklı mesleklere sahipti.
BAZEN ÇOCUKLAR ANNE BABALARI GÖREVLENDİRİYOR
80’lerindeki bir anne baba, 49 yaşındaki oğullarının işte gereğinden fazla vakit geçirdiğini ve aşk hayatına kıymet vermediğini söyledi. Torun sevmek isteyen bu çift, ebeveyn etkinliklerini gazete haberlerinden öğrenmiş ve katılmaya karar vermişti.
70’lerindeki bir öbür çift, 42 yaşındaki kızlarının kimseyle flört etmemesinden şikayetçiydi. Dediklerine nazaran, kızları özgür olmak ve canının istediği vakitlerde üniversite arkadaşlarıyla vakit geçirmek istiyordu. Anne babanın kederi çocuklarını koruyup kollayabilecek birini bulmaktı. Üstelik kızları da bu işi anne babasına devretmekten mutluydu.
Diğer yandan direkt anne babasını bu iş için görevlendiren çocuklar da vardı. Örneğin 60’larında bir bayan 37 yaşındaki kızının, akranlarının evlenip çocuk sahibi olduğunu gördükçe kaygılandığını belirtti. Bu anne kızını daha gençken evlenmeye teşvik etmediği için pişman olduğunu da kelamlarına ekledi.
‘ÇOCUKLAR RAHATSIZ EDİCİ DİYALOGLARA GİRMEK ZORUNDA KALMIYOR’
Evlilik Teklif Bilgisi Ebeveynleri Birliği’nin varsayımlarına nazaran, kurumun aktiflikleri aracılığıyla tanışanların aşağı üst yüzde 10’u evleniyor. Lakin bu oranın daha yüksek olması mümkün zira birçok ebeveyn çocuklarının münasebetlerinin gidişatı konusunda bilgilendirme yapmıyor.
Kızı çöpçatanlık hizmeti aracılığıyla evlenen bir anne, tanınan adaylardan birinin ailesiyle görüştüğünü, kısa mühlet içinde bu adayın annesinden çocuklarını bir ortaya getirme tarafında bir telefon aldığında şaşırdığını söyledi.
Kadın, “İlk görüşmede kızım, gözünü karşısındaki adamdan alamadı. O vakit eşini bulduğunu anladım” dedi ve ikilinin şu an evli olduklarını belirtti.
Ebeveynleri en baştan sürece dahil etmenin kimi avantajları olduğunu da belirten bayan, “Biz çocuklarımızın ne isteyip ne istemediğini daha açık bir lisanla tabir edebiliyoruz. Böylelikle çocuklar ilgileri boyunca unutamayacakları rahatsızlık verici diyaloglara girmek zorunda kalmıyorlar” dedi.
ÇOĞU TORUN SAHİBİ OLMA İSTEĞİYLE GELİYOR
Ebeveynlerin birçoğunu çöpçatanlık aktifliklerine çeken şeyin torun sahibi olma isteği olduğunu belirten Miyagoshi, 40’larındaki erkeklerin anne babalarının birden fazla vakit 20’lerinde ya da 30’larında gelin adayları aradıklarını tabir etti.
Miyagoshi bu arayışın garip durumlara yol açtığını da kelamlarına ekledi.
Örneğin bir baba, 40 yaşındaki oğlunun profilini 10 diğer ebeveynle değiş tokuş etmiş olmasına karşın bir eşleşme bulamamaktan şikâyet etmişti. Lakin sonradan anlaşıldığı üzere, bu baba 30’larının ortalarındaki ve oğlundan daha yeterli eğitim almış tüm adayları reddetmişti. Bir öteki bayan aday da erkek kardeşi olmadığından ret almıştı. (Japonya’da klasik ebeveynler, erkek kardeşi olmayan bayanları bir yük olarak görüyor. Zira bu bayanların yaşlandıklarında anne babalarına bakmak zorunda kalacaklarına ve kendi ailelerine gereğince vakit ayıramayacaklarına inanılıyor.)
Torun istekleri ne kadar güçlü olursa olsun, anne babaların öncelikle çocuklarını düşünmeleri gerektiğini kelamlarına ekleyen Miyagoshi, “Anne babalar ne kadar anlaşırlarsa anlaşsınlar, çocukların da hemfikir olması değerli. Ebeveynler ne kadar torun isterlerse istesinler, çocukların çocuk sahibi olmak istemesi gerek” dedi.
Miyagoshi, Japon kültüründe kişinin hakikat vakitte yanlışsız bireyle tanışmasından doğan aşk olarak tanım edilen “go-en”e inandığını da belirterek, “Ne kadar çabalarsanız çabalayın bazen yürümez. Evlilik bu türlü bir şeydir” tabirlerini kullandı.
JAPONYA’NIN NÜFUSU GİTGİDE KÜÇÜLÜYOR
Yaşlı anne ve babaları Osaka’daki o toplantı salonuna gitmeye iten problemler, dünyanın en büyük üçüncü iktisadı olan Japonya’nın demografisi üzerinde de ağır baskı yaratıyor.
Günümüzde Japonlar daha az evleniyor, daha az bebek yapıyor ve sonuç olarak Japonya’da nüfus geriliyor. Aslına bakılırsa ülkede nüfusun azalması son yıllarda süregelen bir trenddi lakin 2022 yılında resmi sayılara nazaran 125,4 milyondan 800 bin 523 bireye çok kritik bir düşüş yaşandı.
Bunun arkasında da evlilik ve doğum sayılarındaki gerileme yatıyor. Japonya’da 2021 yılında, 501 bin 116 nikâhla İkinci Dünya Savaşı’nın sona erdiği 1945 yılından bu yana en düşük evlilik sayısı rekoru kırıldı. 1970’lerde bu sayı 1 milyonun üzerindeydi.
Dahası günümüzde beşerler eskiye kıyasla çok daha ileri yaşta evleniyor, bu da çocuk sahibi olma ihtimallerini düşürüyor. 2021 yılında evlenen erkeklerin yaşlarının medyan kıymeti 34, kadınlarınki 31’di. Tıpkı kıymetler, 1990 yılında 29 ve 27 olarak kayda geçmişti.
Evliliklerin azalmasının yanı sıra doğurganlık oranında da önemli bir düşüş yaşanıyor. Bir ülkenin nüfusunu düz çizgide tutabilmek için 2,1 oranı gerekirken, Japonya geçen yıl 1,3’le tarihinin en düşük doğurganlık oranını gördü.
Bu durum ülke iktisadını de iki açıdan etkiliyor: Hızla yaşlanan nüfusun sıhhat hizmetleri ve emekli maaşları gitgide büyüyen bir masraf kalemi. Bu birebir vakitte genç vergi mükelleflerinin sayısının da günden güne azalması manasına geliyor.
ÇOCUKLU AİLELERE DAYANAK ÖDEMELERİ YAPILIYOR
Başbakan Fumio Kishida, doğum oranını artırmak ismine bu yıl başlarında “ya artık ya hiçbir zaman” sloganıyla trilyonlarca yen pahasında bir planı hayata geçirdi. Bu bağlamda ailelere doğumdan 2 yaşına kadar olan her çocuk için 15.000 yen, 3 yaş ve üzerinde de her çocuk için 10.000 yen dayanak ödemesi yapılıyor.
Ancak Princeton Üniversitesi Doğu Asya Çalışmaları kısmından James Raymo, CNN’e yaptığı açıklamada, evlilik oranları artmadığı takdirde doğum oranlarını artırmaya çalışmanın işe yaramayacağını söyledi. Raymo, “Mesele evli çiftlerin daha az çocuk sahibi olması değil. Asıl bahis insanların evlenip evlenmediği” diye konuştu.
Japonya’nın Aichi vilayetinde bulunan Chukyo Üniversitesi’nde misyon yapan sosyolog Shigeki Matsuda ise probleme tahlil üretilememesi halinde sonuçların ağır olabileceğini belirtti ve ekledi:
“Ülkenin genel ekonomik gücünde ve ulusal servette gerileme yaşanması, toplumsal güvenlik yararlarının sürdürülmesinde zorluklar ve lokal topluluklarda toplumsal sermayenin kaybolması, esas dertler ortasında sayılabilir.”
TEK KİŞİLİK YEMEKLER, TEK KİŞİLİK APARTMAN DAİRELERİ
Peki Japonlar neden evlenmiyor?
Matsuda’ya nazaran, “İnsanlar evlenmek istemiyor” hakikat bir tabir değil. Ulusal Nüfus ve Toplumsal Güvenlik Enstitüsü’nün geçen yıl gerçekleştirdiği bir ankete nazaran, yüzde 80 hala evlenmek istiyor. Lakin pek çok kişi, bu yolda karşısına çıkan mahzurların aşılamaz olduğuna inanıyor.
Matsuda, “Genç Japonlar, 1990’lardan bu yana iş bulma zorluğu ve sabit gelirle karşı karşıya kalıyor” dedi. Ekonomik İş Birliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) datalarına nazaran, 1991-2021 devrinde Japonya’da gelirler yılda ortalama yüzde 5 artarken, Fransa ve Almanya üzere öteki G7 ülkelerinde bu oran yüzde 34’ü buldu.
Matsuda, “Bu durum evlenmek için gerekli ekonomik kapasiteyi zayıflattı” dedi.
Raymo da emsal noktaların altını çizdi. Japonya’da hayat maliyetlerinin yüksek, çalışma saatlerinin ise ziyadesiyle uzun olmasının, evlenmeyi zorlaştırdığını belirten Raymo, “Eğer haftada 70 saat çalışıyorsanız o vakit kendinize uygun bir eş bulamazsınız zira birileriyle tanışacak vaktiniz yoktur” dedi.
Raymo, ülkedeki durumun en net göstergelerinden birinin süpermarketlerde satılan tek kişilik hazır yemekler, oburunun de tek kişinin yaşamasına uygun halde inşa edilmiş küçük apartman daireleri olduğunu söyledi ve ekledi: “Burası bekâr yaşamayı mümkün olduğunca kolaylaştırmak üzere tasarlanmış bir ülke.”
Kadınları evlilikten soğutan tek şey ekonomik şartlar değil. Günümüzde hala ziyadesiyle ataerkil bir toplum olan Japonya’da, hükümetin erkekleri daha aktif hale getirme uğraşlarına rağmen, evli bayanların misyonunun konutta kalıp aileye ve çocuklara bakmak olduğu beklentisi epeyce yaygın.
Miyagoshi, “Japonya’da bayanlar ve erkekler kanunen eşitler lakin gerçekte hem bayanlarda hem de erkeklerde, bayanların çocuk doğurup onları yetiştirmesi, erkeklerin ise konutun dışında çalışması gerektiği inancı çok güçlü” dedi.
CNN’in “In Japan, the young find dating so hard their parents are doing it for them” başlıklı haberinden derlenmiştir.
