Türkiye’de bir birinci olma özelliği taşıyan Balıkesir’in Bandırma ilçesindeki bor karbür tesisi, bor madeninin ehemmiyetini bir defa daha gözler önüne serdi. Başta savunma sanayii olmak üzere birçok bölümde kullanılacak olan bor madenin çıkarıldığı Eskişehir Kırka, Bursa Kestelek, Balıkesir Bigadiç ve Kütahya Emek bölgeleri dikkat çekti. ‘Cevherden mücevhere’ sloganı ile seyahati Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın iştiraki ile başlamıştı. Türkiye’de yaklaşık 3,3 milyar ton bor rezervinin olduğu açıklanırken, bu rezervin 5,3 milyon tonunun ise Bursa vilayet hudutları içerisinde olduğunu belirtildi. Bursa’nın Mustafakemalpaşa ilçesi Kestelek Mahallesinde Eti Maden tarafından çıkarılan bor konusunda açıklamalarda bulunan Bursa Teknik Üniversitesi Mühendislik ve Tabiat Bilimleri Fakültesi Doç. Dr. Nazlı Akçamlı Kaya, “Türkiye için bor nitekim değerli bir mineral. Zira dünyadaki bilinen bor rezervlerinin yaklaşık olarak yüzde 76’sı Türkiye’de yer alıyor ve borun teknolojik olarak kullanımı da giderek yaygınlaşıyor. Zira şu ana kadar Türkiye bor uç eserleri açısından bor oksit ve borikasit üretimi yapıyordu. Münasebetiyle bor karbür üretimine başlayarak kıymetli bir adım daha atmış oldu. Türkiye’de bor madenleri Eti Maden İşletmeleri tarafından işletiliyor. Bunlarda 4 ana alanda yürütülüyor. Bunlara baktığımız vakit Eskişehir Kırka, Bursa Kestelek, Balıkesir Bigadiç ve Kütahya Emek bölgelerinde gerçekleşiyor” dedi.
“TÜRKİYE’NİN BOR REZERVİ 3,3 MİLYAR TON”
Türkiye’nin bor rezervleri yaklaşık olarak 3,3 milyar ton civarında olduğunu söz eden Kaya, “Genel olarak rezervlerimiz kolemanit, tinkal borax, üleksit dediğimiz tipte, bunlar sodyum ve kalsiyumdan oluşmuş borat hidratlı bileşiklerdir. En yaygın tip şu an için kolemanit asıllı cevherlerdir. Bunların bor oksit içeriği yüzde 50,8’dir. Hasebiyle hem tenor olarak hem de bulunan rezerv açısından Türkiye’deki cevherlerin epeyce kaliteli olduğunu söyleyebiliriz” diye konuştu.
“BURSA’NIN KESTELEK İLÇESİNDE 5,5 MİLYON TON BOR REZERVİ VAR”
Bursa Kestelek bölgesinde, tekrar kolemanit temelli cevherler olduğuna değinen Doç. Dr. Kaya, “Rezervlerimizin 5 ila 5,53 milyon tonu Bursa’nın Kestelek bölgesinden çıkartılıyor. Bor karbürü aslında bir ileri teknoloji olarak sarf gereci olarak söyleyebiliriz. Zira bir toz olarak üretiliyor ve sinterleme yoluyla son hali veriliyor. Kullanım alanları olarak bakıldığında, balistik zırh en bilinenleridir. Hasebiyle savunma sanayii için kritik ehemmiyete sahip” biçiminde konuştu.
“EN HAFİF ESER OLARAK BİRİNCİ SIRADA”
Özellikle hafifliğiyle öne çıkan bor karbür, yoğunluk olarak 2,5 gram santimetre küp olduğunu tabir eden Kaya, “Ayrıca 3. en sert gereç ve insan eliyle sentetik olarak, en fazla üretilen gereç kümesidir. Bunlar dışında sert aşındırıcı gereç olarak endüstride, ileri teknoloji uygulaması olarak nükleer radyasyon kalkanlama uygulamalarında ve durdurma çubukları olarak kullanım özellikleri vardır. Bor mineralleri içerisinde en yaygın olanı kolemanittir. Türkiye’de bilhassa Emet, Bigadiç ve Kestelek yataklarında, Dünya’da ise Amerika Birleşik Devletleri’nde bulunur” diye konuştu.
Türkiye’nin dünya bor pazarının yaklaşık yüzde 62’sine hakim olduğu uzmanlar tarafından söz edilirken, 1954 yılından beri bor madeni çıkartılan Kestelek bölgesinin Türkiye’nin en kaliteli bor madeni olduğu da açıklandı. Kestelek köyünün mezarlığının Maden alanında kalması üzerine taşınmasına karar verilirken, köy mezarlığında bulunan 180 mezarın maden alanında kaldığı için taşındığını tabir eden Kestelek köyü muhtarı Kemal Gerçek, “Köyümüzde bor maden ocağı var, 1954 yılından itibaren buradan bor madeni çıkartılıyor. Atık barajı dolduğu için belirli bir müddet çalışmasına orta verildi. Eski AK Parti Bursa Milletvekili Mustafa Esgin sayesinde yeni atık barajı yatırımı yapıldı. Yaklaşık 300 kişi burada istihdam ediliyor. Yapılan atık barajı sayesinde etrafa hiçbir formda ziyan vermez. Bu baraj dünyada tahminen ikinci, Türkiye’de ise ikincisi olmuştur. Türkiye’deki en kaliteli yani tenör oranı en yüksek madeni burada çıkmaktadır. Bizden sonra da inşallah 4 jenerasyonun burada emekli olacağını düşünüyorum” tabirlerini kullandı.
